Tekst: Harm Edens // Fotografie: Dirk-Jan van Dijk
Hoe voelt dat?
Sander Lantinga: “Nou, dat voelt onbewust heel leuk. En bewust toch wel lang. Er zijn weinig duo’s die vijftien jaar zonder slag of stoot, zonder ruzie, zeer vriendschappelijk werkzaam zijn.”
Zien jullie elkaar vaker dan de wederhelften?
Sander: “We zien elkaar wel minstens net zo intensief. Omdat je vijftien jaar lang van alles meemaakt. Als twee beginnende radiomakers pak je elkaars hand en dan groei je met de tijd mee. En met het succes. Dat maak je samen mee.”
(Tegen Sander) Is dit een beetje de taakverdeling? Jij in de actieve rol voor de goede antwoorden en er ligt nog iemand bij?
Coen Swijnenberg ligt half op een stoel en gaat wat rechter opzitten. “Nou ja, voorlopig wel.”
Vijftien jaar zonder ruzie…
Sander: “Ja. Ja. Ja.”
Coen: “Je had verwacht dat we wel…”
Niet per se
Coen: “Wij hebben een natuurlijke taakverdeling. Sander is van ons tweeën de grappige, die ehm…”
Ben jij de grappige?
Coen: “Ik ben het in ieder geval niet. Ik zorg ervoor dat het programma in goede banen wordt geleid. Ik ben echt de radionerd van de twee. Ik vind dit gesprek ook leuk, maar ik veer op als we in de studio radio mogen maken, koptelefoon op, doorstartjes, vormgeving, zorgen dat die show een rond geheel wordt.”
Ik ga vandaag m’n best doen om te kijken wat er schuil gaat achter die Coen en Sander-gevel. Vijftien jaar geleden, hoe is het begonnen?
Sander: “Letterlijk bij elkaar gezet. Ik zat bij MTV en ik werd gebeld door 3FM. En ik vond radio ook heel interessant. Ik wilde alleen maar met muziek bezig zijn. Ik ben niet zo’n radionerd die op een zolderkamer begonnen is en dan via een ziekenomroep naar een lokaal station.”
Zo hoort het wel. (Tegen Coen) Jij wel?
Coen: “Nou, geen ziekenomroep.”
Zeg nou maar gewoon ja, dat is echt beter.
Coen: “Wel het klassieke beeld, met je platenkoffertje zondagochtend vroeg op de fiets naar de studio van Optimaal FM in Maartensdijk.”
Sander: “Ik zat precies aan de andere kant van het spectrum. Ik legde tapijt. We hadden twee bussen en maar één radio. De ene bus ging naar Laren en de ander naar Blaricum. En zo’n hele dag is echt leuker met muziek. Dus dan zei m’n neef: “Pak snel effe die radio.”
“Wij waren de vreemde eenden. En nu nog steeds een beetje”
Je had er niet een radiootje bij kunnen kopen?
Sander: “Ja, eigenlijk ook wel. Maar ja. En ik heb appels geplukt. Dan waren de batterijen van de transistor op en dan werd het een lange dag. Ik vond dat magisch, in de bus terug en dat er dan muziek kwam en informatie en hopelijk ook nog een goeie lach.”
Wisten jullie van elkaar wie jullie waren?
Sander: “Ik wist niet wie Coen was.”
Coen: “Ik wist wel wie Sander was. Maar z’n hele biografie kon ik niet opsommen. Het was die mafkees van MTV die wel eens met een zak over z’n hoofd presenteerde.”
(Tegen Sander) Doe jij even je oren dicht en (tegen Coen) beschrijf jij dan even kort en bondig de hoogte- en dieptepunten van vijftien jaar.
Sander: “Ik ga wel even koffie halen.” En weg is hij.
Coen: “Jezus, we begonnen als collega’s en inmiddels zijn we echt wel vrienden. Dat heeft wel heel lang geduurd. We hebben elkaar letterlijk op de radio leren kennen. We zijn uitersten van elkaar en steeds meer naar elkaar toegetrokken. Ik kijk met enige trots terug. De echte radionerds vonden die Coen en Sander Show maar raar. Bij 3FM ging het heel veel om Giel en om Gerard. En dan had je ons ook nog. Maar stiekem scoorden wij het beste, zonder dat wij campagnes kregen en dat soort dingen. Wij waren de vreemde eenden. En nu nog steeds een beetje. Het feit dat dát nu nog werkt, vervult mij wel met trots.”
En geen dieptepunten? Geen Mattie en Wietze-momentje?
Coen: “Er is wel één keer een zakelijk dingetje geweest.”
Sander roept: “Mag ik al terugkomen?”
Nee, nog even.
Coen: “We hadden allebei een manager en het werd ineens serieus. Toen werd aan de andere kant iets eerder een handtekening gezet dan in dit kamp. Maar dat heb ik Sander nooit persoonlijk kwalijk genomen.”
Sander komt terug met koffie. “Het was wel een paar dagen dat we allebei de studio in gingen en dat er echt iets tussen ons in stond. Het was in 2009 geloof ik.”
Maar verder vlekkeloos?
Ze knikken.
Ik vind nog wel iets. Wie waren jullie grote voorbeelden?
Coen: “Van Inkel vond ik geweldig. Stoer. Bam! Die vormgeving en die jingles. Stenders ook. Hoe die over muziek kon praten, daar heb ik heel veel van geleerd. Als hij de aankondiging van een plaat deed, dan ging mijn radio harder om die plaat te luisteren. Dat had ik eigenlijk bij niemand anders. Giel in de nacht vond ik ook waanzinnig, hoe hij overal tegenaan schopte.”
Maar jij hebt je nooit door een prostituee laten bevredigen tijdens de uitzending.
Sander: “Wel daarna.”
Coen: “Ik ben geen shockjock, maar ik heb er veel van opgestoken. Sfeer is misschien wel het belangrijkste. Dat kon Edwin Evers als geen ander.”
“We hebben nu soms ook wel eens niks, dan laten we het gewoon ontstaan”
Maar hoe maak je sfeer? Edwin werkte daar keihard aan. Voorbereiden, tekstschrijvers, sketches opnemen. Bereiden jullie veel voor? Hoe ziet een dag eruit?
Coen: “We hebben een hele goeie redactie. En dan gaan we gewoon zitten als in een kroeg. Maar als je hier om vijf voor vier binnenkomt en vraagt ‘wat gaan we doen?’, dan mis je de boot. Dus hebben we ’s morgens om een uurtje of elf app-contact over leuk dat en dat, en dan om half drie hier de vergadering met z’n allen. Dan staat de show in de steigers, maar we vullen hem niet helemaal in.”
Sander: “Dat deden we wel. Maar dan sta je niet meer open voor nieuwe dingen. Dat was wat gemakzuchtig. We hebben nu soms ook wel eens niks, dan laten we het gewoon ontstaan.”
En zijn dat dan achteraf jullie beste momenten?
Sander (brede grijns): “Ja, dat zijn wel vaak onze beste momenten.”
We hebben jouw radiohelden nog niet gehoord.
Sander: “Dat is weer een verschil tussen ons. Bij mij gaat het veel meer over de persoonlijkheid op de radio. Ik luisterde als ik niet kon slapen naar Pyjama FM van Mark van den Akker. Die draaide twee platen per uur. En dan dacht ik nog: waarom ga je nou een plaat draaien? Die maakte ook z’n post open op de radio. Hij zat daar alleen maar voor mij.”
Hoe kreeg hij dat voor elkaar? Bij de meeste dj’s die iets over zichzelf vertellen, denk ik: I don’t care.
Sander: “Een verhaal vertellen is een kunst.”
Coen: “Als je dingen over jezelf vertelt en dan goed, dat vinden de luisteraars leuk. Dat doen wij al vijftien jaar.”
Dus jullie gaan nu expres een raarder leven leiden, anders heb je niks meer te melden?
Sander: “Nee, dan wordt het bedacht. Maar ik heb een bewogen leven gehad en veel gedaan.”
En nu heb je drie kinderen en die hangen in een sleutelhanger aan je sleutelbos. Dus wat is er nog zo boeiend?
Coen: “Het programma evolueert mee en de luisteraars ook.”
Dus dat is jullie redding.
Sander: “Haha, neeee. Ik doe genoeg dingen. Ik ben dit weekend naar Londen geweest en toen zat ik in een café en ik zie daar een man die zich aan de bar zit af te trekken. Dat verhaal onthou ik.”
Hoe loopt het af?
Sander: “Dat ik naar de bar loop, dat de barvrouw ingrijpt en dat die man nog verder z’n broek laat zakken.”
Coen (lacht): “Dit soort dingen vond ik in het begin heel raar. Ik dacht: die jongen heeft professionele begeleiding nodig.”
Sander: “Radiobegeleiding.”
Coen: “Dat lulde maar door. Het was een ongeleid projectiel.”
“Ik dacht: die jongen heeft professionele begeleiding nodig”
Maar dat is dus de kracht van jullie samenwerking. De radionerd wordt losser en durft meer door de mafkees met de vrije energie. En het projectiel wordt binnen de perken gehouden door de degelijke, brave radiomaker.
Sander: “Laat ik Mark van den Akker er nog even bijhalen. Die kwam niet verder dan de nacht omdat hij zo eigen was. Ik was denk ik in m’n eentje ook niet verder gekomen dan de avond. Je moet het elkaar ook gunnen.”
En dat doen jullie?
Coen: “Daar heb ik nooit problemen mee gehad. Ik vind dat het ook mijn taak is om het podium voor Sander zo comfortabel mogelijk te maken. Als ik zie dat Sander lekker op z’n praatstoel zit en ik hem moet afremmen, dan is het goed.”
Wat heeft het jullie gebracht? Los van het succes en de bijbehorende miljoenen?
Sander: “Miljoenen?”
Jullie verdienen belachelijk veel geld.
Man in pak die langs wandelt: “Ja, inderdaad!”
Coen: “Ja, wij verdienen belachelijk veel geld.”
Is dat te doen? Wat is de grootste auto in de garage?
Sander: “O nee, joh.”
Coen: “Ik heb wel tegen Sander gezegd: als we het commerciële avontuur aangaan, dan moeten we ze wel echt een poot uitdraaien.”
Sander: “Ik wil wel een misverstand de wereld uit helpen. Er worden salarissen genoemd, maar dat is echt niet meer zo. Dat was de vorige generatie.”
John de Mol houdt alles zelf?
Sander: “Ik zeg het heel eerlijk: ik had het liever wel gehad, haha. En in dit geval zijn we ook nog met z’n tweeën, dus dat moet nog een keer doormidden. Maar het is meer geld dan ik ooit gedroomd had te verdienen. Ik verwen de kinderen, ik ben trots op m’n huis en ik mag graag naar de horeca gaan.”
Dat krijg je niet weggezopen.
Sander: “Ik doe wel m’n best.”
Wat heeft het jullie gebracht?
Sander: “Ik kom uit een klein dorpje, Biddinghuizen. Ik heb veel in m’n leven gehoord: ‘Doe maar normaal. Doe ‘s rustig. Sloof je niet zo uit. Let nou even op je woorden. Moet dat nou altijd. Je kunt nooit eens normaal doen’. Ik heb nu geleerd: doe maar wel gewoon gek. Want dan kom je veel dichter bij jezelf. En het levert me nu al vijftien jaar een carrière op.”
Coen: “Ik ben een stuk minder braaf geworden. Veel mondiger. Maar ik heb nog wel wat hobbeltjes te nemen. Ik heb een kindje uit een relatie die al heel lang over is. Dat gaat heel goed overigens. Maar ik heb nu een vriendin en de vraag is: wat wordt de volgende stap? Ik heb toch een beetje bindingsangst.”
Sander: “Ik heb al een midlifecrisis achter de rug.”
“Ik heb nu geleerd: doe maar wel gewoon gek. Want dan kom je veel dichter bij jezelf. En het levert me nu al vijftien jaar een carrière op”
Wat heerlijk.
Sander: “Ja, haha. Ik ben zeven jaar geleden behoorlijk burned-out geraakt. Ik was geloof ik de eerste. Daar liep ik ook al voorop. Het ging gewoon niet meer. Te veel werken en drinken en feesten, allemaal compensatie voor mijn jeugd. En als de mensen zeiden: ‘Doe ’s grappig’, dan ging ik grappig doen. Nu heb ik de regie over mijn eigen leven terug.”
Hoe houden jullie de samenwerking fris? Ben je niet bang dat jullie te veel naar elkaar toe groeien?
Sander: “Heel veel praten. Dat klinkt heel erg Libelle, maar daarom hebben we nooit ruzie. Vorig jaar hebben we een goed gesprek gehad, want de rolverdeling werd troebel.”
Coen ging ineens grappen vertellen?
Sander: “Ja, en ik ging veel meer platen afkondigen en de files doen.”
Coen: “En toen we het naar elkaar hadden uitgesproken, viel er een last van onze schouders.”
Sander: “Je hebt er niks aan als Adriaan ook over slagroomtaartjes begint.”
De overstap naar 538, naar Talpa. Niet voor het geld dus.
Sander: “Nee. We zaten tien jaar op 3FM, het begon me tegen te staan. Niks ten nadele van 3FM, maar steeds dat loopje en de vergaderingen en de koffie, het werd allemaal hetzelfde.”
Coen: “Het ging te goed met 3FM. Dus de tendens was: het gaat toch goed? We hoeven toch niks anders te doen?”
Sander: “Toen kwam wéér het Glazen Huis eraan en dacht ik: poeh. En toen belde 538 voor de derde keer. Als we echt voor het geld waren gegaan, hadden we de eerste keer wel ja gezegd. Toen zeiden we tegen elkaar: laten we kijken of we nog een keer succesvol kunnen zijn in een andere setting.”
Coen: “Daar ben ik het meest trots op, dat het weer gelukt is. Want in radioland mislukt dat bijna altijd. Dat was rete-spannend.”
Mag je nog steeds doen wat je wil? Of is de playlist heilig?
Coen: “Bij gesprekken over de overstap naar 538 was onze grote angst dat we niks te zeggen zouden hebben over de muziek. Er is een playlist die in elkaar wordt gezet door vakkundige mensen en gelukkig hebben we daarbij ook de vrijheid om te draaien wat we willen.”
En over een paar jaar heb je hier ook weer zo’n loopje en van die koffie.
Coen: “Blijven we nog tien jaar bij 538? Ik vermoed dat er dan wel ergens een man uit een kantoortje komt zeggen: ‘Moet het niet eens stoppen?’ Maar voor daarna heb ik geen plan.”
Sander kan weer tapijt gaan leggen.
Sander: “Ja, dat zou kunnen. Maar tegen die tijd heb ik versleten knieën. Er zijn nog andere zenders en we kunnen gaan podcasten.”
En iets meer verdieping?
Coen: “Dat staat bij ons allebei wel hoog op het lijstje. We zijn nu iets aan het bedenken voor december waarmee we echt iets kunnen doen voor mensen. Maar wel op een goeie manier. Als wij ineens heel erg de wereld gaan zitten verbeteren, denken de mensen ook: wat is dat voor raar gedoe?”
Sander: “We zijn af en toe heel serieus, hoor. Ik zag vandaag een foto in de krant van een vijfjarig jongetje in Dublin. Die zat spaghetti te eten, koude spaghetti van een kartonnetje, bij een homeless shelter. Nou, mijn zoon is vijf. Daar gaan we het straks misschien wel over hebben en dat wordt het even niet lachen. Dan wordt het serieus kletsen.”
Ik bedank ze voor het prettige gesprek. Ze bedanken elkaar voor vijftien prachtige jaren.
(Dit gesprek vond plaats voordat bekend werd dat Coen Swijnenberg voorlopig rust neemt)
