De vorige week donderdag knapte er iets bij mij. Na afloop van de online Broadcast Media Society sessie heb ik een kwartier lang zitten staren naar het scherm van mijn laptop. De knoop in mijn maag was gigantisch. Al de hele crisis ben ik strijdbaar en vind ik mezelf gematigd positief, maar nu zakte de moed me in de schoenen. Het waren de wijze woorden van mevrouw Georgette Schlick (CEO FremantleMedia), die me het zetje gaven waardoor ik achterover kukelde in een diepe donkere put.
Mij was gevraagd om tijdens de online meeting in te bellen met een vraag namens alle freelancers, die inmiddels meer dan 100 dagen werkloos thuis zitten. In een tot studio omgetoverde zaal van Beeld en Geluid zaten omroepkopstukken als Frans Klein (NPO), Paul Römer (Talpa Network), Boudewijn Beusmans (EndemolShine), Karin de Groot (ITV Studio’s), René Delwel (United), Ralf van Vegten (NEP) en dus zoals gezegd mevrouw Schlick. Ze werden over de complexe coronatijd aan de tand gevoeld door de altijd sympathieke Roos Moggré. Aan de andere kant van het internet keken een paar honderd geïnteresseerden uit de mediawereld mee.
Na een inleidend rondje, waarin de managers van al die grote belangrijke partijen uit de omroepwereld konden vertellen hoe ze hun organisatie in razend tempo radicaal hebben omgegooid en waarin ze aangaven dat ze inmiddels weer met iets meer vertrouwen vooruit durven te kijken, werd ik er via Zoom bij gehaald. Als “woordvoerder” van alle werkloze ZZP’ers probeerde ik een oproep te doen aan de grote bazen in Hilversum om de kleintjes niet te vergeten. Mijn idee is dat er snel meer gemaakt moet worden en dat het werk op een of andere manier eerlijk verdeeld moet worden, om de kennis en ervaring van freelancers binnenboord te houden. De beste mensen blijven niet bij de telefoon wachten tot omroepen, producenten of facilitaire bedrijven op een dag weer eens gaan bellen. Velen kunnen zich het helemaal niet veroorloven om nog maandenlang af te wachten.
Het is best lastig om dat goed te formuleren via een verbinding met vertraging. Gelukkig waren de eerste reacties begripvol, maar ik kreeg niet te horen wat ik het liefst wilde horen. Natuurlijk kiezen alle grote bedrijven nu voor ‘eigen mensen eerst’. Daar heb ik al ruim drie maanden alle begrip voor. Ik wilde vooral dat de ZZP’ers niet vergeten worden en dat er gekeken wordt wat we wél kunnen doen om de situatie te verbeteren. Samen een plan maken. Ieder brokje steun voor de ZZP’ers is welkom: Informatie, steun richting de politiek en het allerliefst verse opdrachten.
Ik kan best tegen een stootje en ben realist genoeg om niet gelijk een oplossing te verwachten tijdens zo’n meeting. Ik werd echter hard in mijn ziel geraakt toen mevrouw Schlick het woord kreeg. Je moet het maar even terugkijken (hieronder, vanaf 31:40), dan begrijp je vast wat ik bedoel.
Ze zei: “Het volume gaat nooit meer zo groot worden als wat het was en ook financieel gaat het ook nooit meer worden wat het was. Of het nou bij de publieke omroep is of bij de commerciëlen. Uiteindelijk zullen we hetzelfde moeten maken voor minder geld. Dat is gewoon de essentie, dus ook een oproep aan de freelancers: jullie kunnen je tarieven niet blijven handhaven. Dat geldt voor de acteurs, voor de cameramensen, alles. Iedereen zal water bij de wijn moeten doen.”
Waarop ik zei: “Er is geen water meer om bij de wijn te doen.”
Schlick: “Jawel hoor. Als jij nu een job aangeboden krijgt en je moet het voor 20% minder doen, dan mag ik hopen dat je hem aanneemt, want dan heb je werk.”
Ik: “Dat ga ik niet doen.”
Schlick: “Kijk, en daar ligt een deel van de oplossing.”
Ik: “Dat kan ik niet, want ik heb net mijn buffer opgegeten. Dan kan ik mijn arbeidsongeschiktheidsverzekering niet meer betalen.”
Schlick: “Dan verschillen wij van mening.”
Ik was compleet uit het veld geslagen. Het enige wat ik gevraagd had was begrip voor alle ZZP’ers en nu kreeg ik ijskoud de deksel op mijn neus. Twintig procent! Kennelijk leeft mevrouw Schlick in de veronderstelling dat het geld aan de facilitaire kant van onze branche tegen de plinten op klotst. Ze zou beter moeten weten, want ze heeft zelf een tijdje aan het roer gestaan van DutchView. Blijkbaar is ze inmiddels vergeten dat het inkomen van een freelance cameraman geen vetpot is. Wij verdienen minder dan een schilder, automonteur of loodgieter. Om over geluidsmensen maar helemaal te zwijgen.
Dit raakt ook niet alleen de freelancers, maar ook de facilitaire bedrijven en de mensen die daar in vaste dienst werken. De marges die deze bedrijven maken zijn piepklein en staan in geen enkele verhouding tot de investeringen die ze doen. In betere tijden maken we lange zware dagen, werken we op de gekste tijden en bijna altijd in het weekend. Door keihard te werken onder grote druk, terwijl we soms gekke risico’s nemen ten behoeve van allerlei programma’s en door onze ruggen en schouders langzaam maar zeker te slopen met zo’n zware camera, hebben we een buffertje kunnen opbouwen. Dat eten we nu noodgedwongen op. Op die manier betalen wij de heel hoge rekening van deze crisis.
Een vriend van mij zei dat ik de opmerking van Schlick niet zo persoonlijk moet nemen… Maar het ìs heel persoonlijk! Dit raakt mij in iedere vezel van mijn bestaan. Het raakt mijn gezin rechtstreeks. De afgelopen maanden doe ik mijn uiterste best om er nog iets van te maken en ondertussen loopt het banksaldo gestaag achteruit. Tot nu toe kan ik geen gebruik maken van overheidssteun en betaal ik mijn belastingen keurig. Ik hoop vurig dat ik de komende maanden de hypotheek, mijn AOV en pensioentje kan blijven betalen. Nieuwe gympen kopen voor de kinderen of die grotere fiets. Min twintig procent. Ze zei het echt. Nu. Nu we al drie maanden aan het infuus hangen…
In een vervolgsessie van de Broadcast Media Society zei NPO baas Frans Klein: “Er werd een beetje gesuggereerd alsof iedereen heel blij en vrijwillig een freelancer of ZZP’er is, nou dat is natuurlijk niet zo in heel veel gevallen. Het is ook de markt die dat soort situaties dicteert. En wij zitten enorm te worstelen met het vraagstuk hoe zet je nou prijzen in de markt? Dan kan je natuurlijk ook de gedachte hebben: Je kan beter een gezonde prijs voor een freelancer hoog houden en dan genoegen nemen met minder productie, dan dat je alleen maar gaat zakken. En dat je mensen bij wijze van spreken tot een bepaalde grens, ik wil niet gelijk zeggen de armoedegrens…. Ik vond het een pittige discussie.”
Nou, ik ook! Ik loop er al een week mee rond en heb lang getwijfeld of ik hier een stuk over moest schrijven. Natuurlijk wil ik geen fittie met mevrouw Schlick, maar ik vind wel dat alle ZZP’ers zich moeten realiseren hoe er in de top van zo’n belangrijke productiemaatschappij wordt gedacht. Twintig procent. Zij wil koste wat kost evenveel blijven maken. Nu noodgedwongen voor veel minder geld. Ik denk dat we mensen normaal moeten belonen en dan maar minder moeten maken. Dat gaat natuurlijk ten koste van werkgelegenheid, maar liever met een kleinere club blijven leven, dan dat we er allemaal kapot aan gaan. Blijkbaar zit het bedingen van kortingen zo in haar DNA dat ze het zelfs op zo’n ongelukkig moment nog vol overtuiging probeert. Maar timing en empathie zijn ook managementkwaliteiten.
Daarom wordt donderdag 11 juni, in Beeld en Geluid, bij uitstek dé plek voor een onafhankelijk gesprek over media, een uitgebreide online Broadcast Media Society-sessie georganiseerd onder leiding van Roos Moggré. Deze bijeenkomst vanaf 13.30 uur kan worden gevolgd via een live stream. Meld je hier aan. Voor de gelegenheid en om de interactie op afstand te bevorderen, levert MHB Event Facilities uit Bolsward het speciale LED-scherm dat ook voor BNNVARA’s zaterdagavondshow Even tot hier wordt gebruikt.
Tijdens en na het plenaire gedeelte is gelegenheid tot het stellen van vragen en zullen vanaf 14.30 uur drie parallelsessies plaatsvinden om in kleine kring verder na te praten en te discussiëren. Overkoepelend thema is ‘produceren in tijden van corona’ en de volgende mediatoppers doen mee:
Suzanne Kunzeler (NPO), René Delwel (United), Boudewijn Beusmans (EndemolShine)
Robert Kievit (BNNVARA), Ralf van Vegten (NEP), Karin de Groot (ITV Studios)
Paul Römer (Talpa Network), Paul Chamalaun (Chain), Georgette Schlick (FremantleMedia NL)
Hoffmann Bedrijfsrecherche was verantwoordelijk voor een volledig integriteitsonderzoek naar het productie-, montage- en uitzendproces. Een speciale commissie van experts, onder leiding van strafrechtadvocaat mr. Richard Korver, heeft een oordeel gevormd over de vraag of er sprake is van enig strafbaar handelen. De onderzoeken bevatten gevoelige persoonsgebonden informatie en daarom zullen alleen de conclusies op hoofdlijnen worden gedeeld waarbij de privacy van de individuele deelnemers wordt gewaarborgd.
De Villa, een datingshow waarin jonge mannen en vrouwen samen in een villa verblijven en vervolgens aan elkaar gekoppeld worden, kwam in november 2019 in opspraak. Dit kwam door een scène waarin een kandidate in bed werd betast door een andere kandidaat, terwijl ze onder invloed van alcohol was.
Conclusies op hoofdlijnen
Op basis van het (ruwe) beeldmateriaal, beschikbare documenten en gesprekken met betrokkenen heeft de commissie van experts onder leiding van strafrechtadvocaat mr. Richard Korver geoordeeld dat er geen strafbare feiten zijn gepleegd. In de keten, met name het montage- en uitzendproces zijn ongelukkige inschattingen gemaakt, waardoor in de media en bij kijkers de perceptie kon ontstaan dat er strafbare feiten zouden zijn gepleegd. Er zijn geen onregelmatigheden geconstateerd in het productieproces op locatie. Hier was sprake van een veilige omgeving met duidelijke grenzen en passende ondersteuning.
Reactie RTL op conclusies onderzoek
Peter van der Vorst, Directeur Content van RTL, reageert: “De veiligheid en het welzijn van deelnemers aan onze programma’s is onze grootste prioriteit. We hebben deze hele situatie heel serieus genomen en twee onafhankelijke partijen onderzoek laten doen. Hoewel het een opluchting is dat er geen strafbare feiten zijn geconstateerd en dat het productieproces op locatie zorgvuldig was, moeten wij wel lering trekken uit de conclusies. De beelden die de maatschappelijke discussie hebben aangewakkerd, zijn door de montage en onze checks geglipt. Dat had nooit mogen gebeuren en dat spijt ons. Het is heel begrijpelijk dat dit tot publieke verontwaardiging heeft geleid. Dat is onze verantwoordelijkheid en dat hebben we ook uitgesproken naar de deelnemers.”
Reactie Blue Circle op conclusies onderzoek
Georgette Schlick, CEO Blue Circle, zegt hierover: “Voor de kandidaten, de makers en andere betrokkenen van het programma zijn we blij dat uit de onderzoeken is gebleken dat er geen sprake was van strafbare feiten en het productieproces op locatie zorgvuldig is verlopen. Een aantal betrokkenen heeft echter veel last gehad van de situatie die is ontstaan, en voor sommigen geldt dat nog steeds. Dat spijt ons enorm. Ten aanzien van de kandidaten is voor ons als producent juist het welbevinden van de deelnemers aan onze programma’s essentieel. Dat deze keer het programma tot negatieve ervaringen heeft geleid, betreuren we dan ook ten zeerste. Gelet op de veranderde maatschappij waarin we leven hadden we de montage scherper moeten bekijken, zodat we hadden kunnen voorkomen dat de suggestie van strafbare feiten kon worden gewekt. In brede zin hebben wij uit deze vervelende situatie veel lering getrokken en nemen de aanbevelingen uit de rapporten dan ook zeker ter harte.”
Belang van de deelnemers
Peter van der Vorst: “We voelen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid en houden altijd rekening met de belangen van de deelnemers. Ze krijgen voor, tijdens en na het programma begeleiding, dat is een heel belangrijk onderdeel van het proces. Ze staan er niet alleen voor. Het allerbelangrijkste nu is dat de betrokken deelnemers van De Villa hun leven weer in alle rust op kunnen pakken en buiten de publiciteit blijven. Dat verdienen ze, want dit is voor hen een zware periode geweest. Daarom doen we een beroep op iedereen om hun privacy te respecteren en in hun belang geen fragmenten of foto’s meer te plaatsen. Ik hoop van harte dat iedereen hier gehoor aan wil geven.”
Vervolgstappen RTL
Van der Vorst over de vervolgstappen: “We hebben aanbevelingen gekregen die onze processen verder zullen verbeteren. We leggen die vast in een nieuw protocol met als basis aangescherpte ethische normen. Eerder dit jaar hebben we bij RTL al de eerste aanpassingen gedaan, waaronder verscherpt toezicht op het proces tussen montage en uitzending. We gaan met een onafhankelijke partij aan de slag om dat protocol tot uitvoering te brengen, zodat we niet alleen ons bewustzijn vergroten, maar er ook consequent naar handelen.”
Circa vijf jaar geleden is Fremantle mede-eigenaar geworden van het bedrijf No Pictures Please, opgericht door Ewout Genemans. Per 1 januari 2020 zal het eigendom van No Pictures Please volledig overgaan op Fremantle en neemt Harari de taken als managing director over van Genemans. Ewout Genemans krijgt een nieuwe, bredere rol binnen Fremantle Nederland. Hij wordt Creative Lead, hetgeen inhoudt dat hij content creatie en sales gaat doen voor zowel Blue Circle, No Pictures Please als het nieuw te lanceren label.
Georgette Schlick, CEO Fremantle Nederland & België: “Zowel Ewout als Fremantle kijken terug op een geslaagde samenwerking. Onder andere door de tomeloze drive van Ewout is No Pictures Please gekomen waar het nu staat. Een sterk merk met een authentieke signatuur. De creativiteit van Ewout is daarin cruciaal geweest. Ik ben dan ook blij dat Ewout heeft besloten zijn kennis en kunde in bredere zin toe te gaan passen binnen de Nederlandse Fremantle organisatie. Daarnaast ben ik enthousiast over de komst van Nathalie Harari. Haar sociale skills gecombineerd met haar jarenlange ervaring als maker zijn een absolute asset binnen het genre Factual Entertainment, Reality en VOD content, waarin Fremantle Nederland zich verder wil gaan versterken.”
Nathalie Harari begon haar carrière in 1996 bij de Amsterdamse televisiezender AT5, en werkte daarna als Uitvoerend Producent programma’s bij Eyeworks. In 2009 startte zij, samen met Peter van der Vorst, het productiehuis Vorst Media dat zowel voor RTL, NPO als SBS programma’s maakte. Als Creative Director maakte Harari bij Vorst Media met name programma’s op het gebied van factual entertainment en reality zoals Van der Vorst Ziet Sterren, Verslaafd!, Married at First Sight, Gepest!, Niets Liever Dan Een Kind, Voor Hetzelfde Geld en This Time Next Year. In 2015 is Vorst Media overgenomen door Talpa Media.
Voordat BM-hoofdredacteur Jeroen te Nuijl als gespreksleider een set stellingen opwerpt, duiken we terug in de tijd. Sjors Fröhlich: “Wat deed ik dertig jaar geleden? Jeetje! Ik maakte in 1989 radio bij 3FM, nee Hilversum 3 heette dat nog. The Magic Friends was wat later. Ik werkte ook voor de NOS bij Met het oog op morgen.”
Ruud Hendriks: “Ik was toen programmadirecteur van RTL Véronique wat nog niet uitzond, want wij begonnen op 2 oktober 1989. Zo rond deze tijd kregen we net het eerste miljoen van Rob Out overgemaakt, waarna een aantal Luxemburgers ook zijn gaan storten. Het was een periode waarin Lex Harding en ik vooral contracten sloten met nieuwe medewerkers, terwijl we die eigenlijk nog niet konden betalen. Lex zei dan: ‘Wij zijn hoofdelijk aansprakelijk en ik zit wat beter in de slappe was, dus ik teken er drie, dan doen jij er één. Dus ik tekende bijvoorbeeld het contract van Catherine Keyl.”
Jeroen te Nuijl: “Wat verdienden zij toen?”
Ruud Hendriks: “Allemaal hetzelfde. Onze stelregel was: we gaan niet boven de ton betalen. Jan de Hoop, Catherine Keyl, Loretta Schrijver, Jeroen Pauw, Irene Moors en Caroline Tensen geloof ik ook, verdienden 85.000, 90.000 en 95.000 gulden in een driejarig contract.”
Georgette Schlick verontschuldigt zich: “Tussen al deze ikonen heb ik geen tekst. Ik was 18 en ging op mijn 17e rechten studeren in Utrecht.” Grijnzend: “Ik neem aan dat je niet wilt weten wat ik toen allemaal uitspookte.”
Gerard Timmer: “Ik zat in mijn eerste jaar als clubkid van Club Veronica. Mijn beste vriend zei: ‘Oh, dat is het jaar dat jouw ouders je hebben verkocht aan Rob Out.’ Ik begon als cameraman. Dat heb ik anderhalf jaar gedaan en vervolgens ben ik langzaam gaan produceren. Wij maakten Club Veronica, een magazine op zaterdagmiddag.”
Georgette: “Je bent echt gaan besturen, maar je was dus een maker.”
Gerard, strak in pak en lijf, lacht minzaam: “Daar zitten wel een paar jaar tussen Georgette. Maar diezelfde vriend zei ook, toen ik vorig jaar vijftig werd: ‘Je hebt eindelijk de leeftijd bereikt, waarnaar jij je al dertig jaar gedraagt.’ Hoe dan ook: ik ben altijd hartstochtelijk maker geweest. Producer, later uitvoerend producent. Toen ontmoette ik Bart de Graaff. Even later zat Bart met vier man in de garage van Willem Dubois wilde plannen te smeden. Op een bepaalde moment kwam de vraag aan de orde: ‘Maar wie gaat BNN dan leiden?’ Ze keken allemaal naar mij. Ik zei: ‘Dat heb ik nog nooit gedaan!’ Waarop het antwoord, in koor, was: ‘Ja, maar jij gaat het wel doen!’ Zo ben ik dus per ongeluk in die bestuurlijke rol terechtgekomen. Ik weet nog goed dat ik, zeker die eerste drie jaar, in de toenmalige Raad van Toezicht van de toenmalige NOS zat en bij momenten knap ongelukkig was in die rol. Het was een heel andere tijd.”
Stelling: Steevast wordt beweerd dat het medialandschap razendsnel verandert, maar fundamenteel gezien valt dat de laatste 30 jaar wel mee.
RH: “Nee, dat is natuurlijk niet waar. Er waren drie tv-zenders in Nederland. Vergelijk dat eens met het huidige aanbod. Er was nog geen internet. Dertig jaar geleden konden adverteerders niet zonder televisie. De publieke omroep had een marktaandeel van bijna honderd procent. Er was geen on-demand. Alle voetbalrechten zaten keurig bij Studio Sport. Ik denk dus dat er fundamenteel ongelooflijk veel is veranderd. Media zijn letterlijk, of je dit nu leuk vindt of niet, commercieel geworden. Nu wordt veel meer kwalitatief hoogwaardige televisie uitgezonden en ook veel meer pulp. Maar als je een beetje zoekt, kun je echt wel mooie programma’s vinden.”
GS: “Die fragmentatie heeft natuurlijk tot een volwassen industrie geleid, want al die content wordt nu veel gerichter voor allerlei doelgroepen op verschillende platformen gemaakt.”
RH: “De kijker en luisteraar is natuurlijk de grote winnaar van de afgelopen dertig jaar. Commerciële radiostations, zoals Sky Radio, zonden nog niet via de ether uit, maar op de kabel. Kijkers en luisteraars hebben nu zo veel meer keuze, ook op de persoon toegesneden. En dan hebben we het nog niet eens over je eigen playlist die volautomatisch door Spotify – of de BNR’s van deze wereld – voor je kan worden samengesteld.”
GT: “Eén ding noemde je niet. Verzuiling. Je kunt nu bijna zeggen dat dit niet meer bestaat, er zijn nog wel smaakgroepen waarop publieke omroepen zich moeten inrichten. En: er was nog geen tweerichtingsverkeer. Het zenden van toen, is het interacteren van nu geworden.”
“Het zenden van toen, is het interacteren van nu geworden”
SF: “Op radio zijn er bizar veel zenders bijgekomen. Waar die ontwikkeling bij televisie met on-demand al langer gaande is, zien we dit as we speak ook bij radio gebeuren, waarbij we veel meer kleine doelgroepen kunnen aanspreken. Bij audio zoeken we nu actief naar de verdienmodellen, maar het feit alleen al dat jij zelf je menu kunt samenstellen van wat je hoort, is natuurlijk wel een trend. Vroeger luisterde je op maandag naar de AVRO en op vrijdag naar Veronica. Punt. Nu bepaal je op de dag zelf wat je doet, dus dat is een wezenlijke verandering.”
Stelling: Dat zal de komende 30 jaar eigenlijk niet veel anders zijn.
SF: “Het zal nog harder gaan; de technologie helpt ons daar natuurlijk ongelooflijk bij. Dat proces stopt niet meer. Die technische distributie is zo belangrijk én bepalend van hoe al die programma’s en podcasts bij mensen terechtkomen. Misschien heb ik straks wel een koelkast die automatisch mijn favoriete radiostation aanpast als ik begin met koken. Maar de basis blijft: goede content. Je kunt innoveren tot je een ons weegt, maar je moet wel programma’s blijven maken die mensen willen horen of bekijken.”
RH: “Ik denk ook dat het exponentieel harder zal gaan. Gaming wordt gigantisch. Het toekomstperspectief voor kabelexploitanten is somber. Op dit moment is Elon Musk Starlink aan het opzetten, een netwerk van bijna 5.000 mini-satellieten waarmee je wereldwijd hoogwaardige videoverbindingen kunt realiseren. Dus waarom zou je nog een kabelabonnement nemen als je straks zonder schotel kunt kijken?
Netflix
“Ik denk ook dat kabelexploitanten onder druk staan door een speler als Netflix. Laten we het eens omdraaien. Stel dat het slecht gaat met commerciële televisie en dat Netflix tegen RTL zegt: ‘Luister, geef ons nou die reclame, wij betalen jullie x honderd miljoen per jaar en jullie zorgen ervoor dat jullie zenders alleen nog maar via Netflix te zien zijn.’ Dan wordt de rol van de kabelexploitant door Netflix, of dat soort partijen, overgenomen. Je zult dus zien dat de rollen gaan veranderen. Toen Netflix net kwam werd het als grote concurrent gezien, nu is dat eigenlijk een partner in crime, want de exploitant kan niet meer bestaan zonder Netflix. En straks verandert die rol misschien opnieuw.”
“Het is veel goedkoper geworden om een medium of zender te beginnen”
“Dat gebeurde dertig jaar geleden ook. Toen wij met RTL begonnen, moesten we sommige kabelexploitanten ook meenemen naar bordelen om de ernst van de situatie uit te leggen en legaal op de kabel te komen. Nu gaan er tientallen miljoenen naar de zenders toe! Het is letterlijk veel goedkoper geworden om een medium of een zender te beginnen. Kijk naar al die influencers met miljoenen aanhangers. Ik denk dus dat het alleen maar harder gaat. Het enige is: er zijn veel soorten media bijgekomen, maar er zijn geen media verdwenen. De krant bestaat nog steeds, zij het op een marginaler niveau. Ik denk dat ook televisie zal blijven bestaan, maar wel op een meer bescheiden niveau. Dat geldt ook voor radio.”
JtN: Eens?
GS: “Ja, volledig. Ik denk wel dat de fragmentatie verder doorzet. Maar als je met Netflix, Disney+, YouTube of het in aantocht zijnde Amazon praat, merk ik ook dat deze partijen worstelen met content. Bij Netflix is de voornaamste zorg: voldoende programma’s voor alle doelgroepen. Nu zit ik weer even op mijn eigen stoel als producent. Gek genoeg zie ik hier nog niet zo veel verandering in komen. De vraag is nog steeds: hoe ben je in staat om, weliswaar met steeds minder geld, content te maken voor zo veel mogelijk doelgroepen op zoveel mogelijk platformen. Dat maakt de rol van de contentmaker ook al anders. Daarnaast draait het om techniek, distributie én hogere volumes. Op de manier waarop al die inhoud tot je kan komen worden we waarschijnlijk enorm ingehaald. Maar het goede nieuws is: er moet content gemaakt blijven worden.”
GT: “Ik ben het absoluut eens met Georgette over het feit dat die content noodzakelijk is en blijft. De rol van de traditionele platformen zal slinken, maar tegelijkertijd is mijn overtuiging wel dat je die hele keten nodig hebt om kwalitatieve content te blijven verspreiden. Dan rijst vanuit de NOS de vraag: hoe serveer je dat zo slim mogelijk uit, want we willen al die doelgroepen blijven bereiken en bedienen. De complexiteit zit ‘m toch ook in slinkende budgetten. Je moet dus steeds inventiever worden, ook al omdat je de wetmatigheden van al die afzonderlijke, relatief nieuwe platformen moet leren begrijpen.”
RH: “Krimpen budgetten echt overal? Voor televisie kan ik me dat nog voorstellen, maar voor Undercover op Netflix was toch prima budget beschikbaar om kwalitatief hoogstaand drama te maken? Of kijk naar Mocro Maffia.”
GS: “Oeps, dan zal ik je meteen uit de droom helpen. Wij maken Mocro Maffia en ik kan je melden: die budgetten zijn verre van hoog.”
RH: “Nou, dan moet ik je mijn complimenten maken, want het ziet er allesbehalve goedkoop uit. Ik denk dat nu vooral partijen aan de on-demand kant profiteren. Allereerst Pirate Bay. In vergelijking tot Spotify is er nog geen partij die alles zo slim met video combineert als Spotify met muziek en audio, maar content blijft nodig. Ook straks als Disney+ naar Nederland komt. Als je daar als producent op kunt inspelen, ga je een gouden toekomst tegemoet.”
“De hele keten kruipt naar elkaar toe”
GS: “Nog even los van rechtenkwesties, maar als Disney+, Amazon, Netflix aan de weg willen timmeren met content, dan kunnen we in principe voor de hele wereld produceren. De praktijk is echter, dat wij vooral in gesprek zijn met lokale VOD-aanbieders die minder ruimte hebben om te kapitaliseren, dus daar zit ook een budgetbeperking.”
RH: “Ik mag toch hopen dat RTL met zenders in 21 landen Videoland laat samenwerken met andere on-demand platformen om straks echt met Netflix te kunnen concurreren.”
GS: “Ja, maar wat Gerard zegt is ook waar: de hele keten kruipt naar elkaar toe. De NPO gebruikt ook steeds vaker een publieke zender als eerste window en pas daarna gaat de serie – op het tweede venster – naar Netflix. Dat was twee jaar geleden echt onbespreekbaar. Nu gebeurt dat gewoon.”
RH: “Ik denk dat Talpa in Nederland een groot probleem heeft dat ze op dat terrein nog geen platform hebben.”
GS gedecideerd: “Dat komt.”
RH: “Maar dan zijn ze wel laat. In deze markt is het ook een beetje zo van: The winner takes it all. Zoals Uber in taxiland of Netflix de on-demand-markt domineert en Videoland een beetje kan meedoen… Als Talpa daarmee stand alone moet komen en niet, zoals RTL, op 21 landen kan terugvallen waarmee je gezamenlijk kunt inkopen, dan wordt dit een moeilijk verhaal.”
JtN: “Kan er over dertig jaar een dominante partij zijn die we nu nog helemaal niet kennen?”
RH: “Natuurlijk! YouTube, Spotify, Google of Netflix bestonden dertig jaar terug ook nog niet.”
GT: “Wij denken sterk aan de strijd tussen Europa en Amerika, maar de Chinese markt versus de Nederlandse is weer van een totaal ander kaliber. Nu redeneren wij nog vooral vanuit ons traditionele perspectief. Als je kijkt naar de grote spelers, waarvoor we allemaal een ‘beetje bang’ zijn én die een groot aandeel aan het verwerven zijn, dan zijn dit geen klassieke omroepbedrijven. Het zijn tech-organisaties die media gebruiken – en content nodig hebben – om data te vergaren die ze weer aan andere businessmodellen willen verbinden.”
GS: “Dat zijn eerder marketingtools.”
GT: “Waar wij op moeten letten is dat we de Nederlandse markt goed tegen die invloed wapenen. En daar zie ik best een grote dreiging de komende jaren.”
JtN: “Sjors, hoe zie jij dit op radio? Behoort BNR straks ook tot een grote tech-reus?”
SF: “Dat weet ik niet. Wij hebben zo’n tech-reus wel nodig op dit moment, want voor de exploitatie van onze podcasts hebben wij Spotify en i-Tunes gewoon keihard nodig. Als we dat allemaal op het leuke maar betrekkelijk kleine BNR-platform doen, dan scheelt dat ongeveer de helft van het aantal luister-acties. Als het om video gaat, is het wachten op een soort Spotify die al die zaken gaat combineren. Ik zie het bij mij thuis. Mijn kinderen willen Disney+, maar wij hebben al Netflix. En daar komt misschien nog meer bij. Veertig of vijftig euro per maand voor meerdere streamingdiensten wordt een beetje veel van het goede…”
RH: “Jullie Smart Radio is toch ook mede tot stand gekomen dankzij subsidie van Google.”
SF: “Die vorm van Artificial Intelligence is inderdaad onder meer bekostigd uit het Google DNA-Fund. Podcast doen we op eigen kracht. Het wordt eigenlijk alleen maar mooier. Een jaar of tien geleden schreven veel mensen radio af. Nu is audio overal. Ik zie de toekomst dan ook zonnig in.”
Stelling: BM bestaat ook nog steeds over dertig jaar.
RH: “Als je met je tijd meegaat wel. Er is dan heel veel cast, maar weinig broadcast meer.”
GS: “Ik weet niet of het blad er dan nog is. Eén van de essentiële dingen die jullie natuurlijk ook doen is het doorontwikkelen naar andere platforms, onder meer met BM Talk, en met evenementen als BMS, Holland Beach Party of IMTC. In bepaalde opzichten is het vergelijkbaar met televisie, huidige successen zullen echt nog wel even blijven bestaan.”
GT: “Ik wil terug naar wat Ruud zei: dat het vooral cast gaat worden in plaats van broadcast. Broadcast zal best minder worden, maar ik blijf ervan overtuigd dat er content-types zijn die zich uitstekend lenen voor broadcasting. Met support van andere platformen, maar ik geloof nog niet dat ze zonder elkaar kunnen.”
EK: Doel je dan vooral op live-voetbal of The Voice-achtige shows?
GT: “Ja, live, evenementen en nieuws wil je samen beleven. Die functie blijft. Eén van de zaken die we nog niet hebben genoemd is vindbaarheid, ook om je merk-autoriteit – voor al die doelgroepen – in stand te houden. In dat opzicht zag ik iets verheugends. Als het gaat over nieuws zag je tot twee jaar terug dat voor nieuwe generaties de social mediakanalen nieuwsbron werden. Nu hoor je steeds meer dat we betrouwbare bronnen nodig hebben om het echte verhaal te horen. Tegelijkertijd zien we dat die platformen ook steeds meer betrouwbare bronnen aan zich willen binden, omdat ze daarmee zelf ook geloofwaardiger worden. Die beweging stemt me vrolijk. Je moet alleen ontzettend je best doen om die merk-autoriteit – en in ons geval ook de betrouwbaarheid – op peil te houden.”
GS: “Ik denk alleen dat die merk-autoriteit niet meer zo gekoppeld zal zijn aan een omroep. Het is nu al zo dat een programma meer status heeft dan een omroep.”
“Het is nu al zo dat een programma meer status heeft dan een omroep”
Stelling: Nederland blijft technisch en programma-inhoudelijk (lees: formats) één van de koplopers in de internationale media-industrie.
GS: “Ik zeg ja.”
RH: “In welk opzicht lopen wij technisch voor?”
GS: “Technisch niet.”
RH: “Ik zie ook niet zoveel innovatie uit Nederland komen.”
JtN: “United en NEP lopen internationaal toch voorop, bijvoorbeeld in 4K-registratie of Cloudproductie.”
GS: “NEP is een groot Amerikaanse bedrijf, dus daar is niks Nederlands aan, behalve dat ze een grote vestiging hebben op het Media Park. Er zijn wel bepaalde technische ontwikkelingen die in Nederland vleugels krijgen, maar die vloeien voort uit Amerikaanse investeringen. Hierin zijn wij een Ieniemienie-landje. Begrijp me goed, dat is helemaal geen diskwalificatie, want ik werk heel graag met iedereen samen.”
JtN: “En op het gebied van formats?”
RH: “Ik denk dat wij, omdat hits als Big Brother of The Voice uit Nederland komen, al snel de neiging hebben om te roepen dat we voorop lopen. Maar of er zoveel meer top-formats bij ons vandaan komen? Nou ja, misschien wel ten opzichte van landen van vergelijkbare omvang.”
GS: “Dat ben ik wel met je eens. Ik weet niet of Nederland nog tot de Top 3 behoort, maar je hebt UK, Amerika, Scandinavië en Nederland. Ik zie vooral – en ik denk dat dit echt zo blijft – dat wij een heel goed land zijn om te ‘piloteren’. Veel partijen willen een format hier testen omdat ons publiek toegankelijk én eerlijk is. Dus om iets te kunnen doorontwikkelen, blijft Nederland een belangrijk land.”
RH: “Dat was ook al zo met platenmaatschappijen die Amerikaanse of Engelse producties eerst in Nederland uitbrachten, voordat ze het verder in Europa gingen distribueren.”
SF: “Daar heeft Countdown nog behoorlijk van geprofiteerd.”
GT: “Maar dat zie je nu toch ook aan de aankondiging van Disney+: dat begint in Amerika, Canada én Nederland.”
RH: “Heeft dat er ook niet mee te maken dat er veel managementfuncties voor Disney+ uit Nederland gaan komen? Ze willen, vooral technisch, veel in Amsterdam-Noord gaan ontwikkelen.”
GT: “We hebben hier natuurlijk een goede technische infrastructuur, dus we zijn een prima testmarkt. Niet alleen omdat wij breedband op orde hebben, maar ook omdat wij bereid zijn te betalen voor on-demand abonnementen. We zijn een interessant experimenteer-land.”
Goedkoper produceren
GT: “We zien dat vooral onze facilitaire bedrijven bij mondiale sportevenementen wel met technische innovaties komen, ook omdat ze zich goed in de makers kunnen verplaatsen.”
SF: “Essentieel is dan wel dat ze cameramensen en regisseurs bij het ‘pakketje’ meeleveren om die vertaalslag te kunnen maken.”
GT: “In combinatie met die makers-capaciteit zijn we ook vaak in staat om goedkoper te kunnen produceren. Daar zijn we uiterst slim in.”
RH: “Dat is ook vaak een noodzakelijk kwaad, want onze budgetten zijn kleiner.”
GT: “Maar op dat gebied lopen we dus wel voor.”
RH: “Ik denk dat die ontwikkeling nog veel verder gaat. Bij Start Up Bootcamp maken we nu een mediaprogramma die voetbalsamenvattingen volledig geautomatiseerd produceert. Ik ben mijn omroep-carrière bij Studio Sport begonnen als Ampex-redacteur, ik mocht dus een samenvatting van 7 of 9 minuten maken. Zij hebben nu software ontwikkeld die luistert naar het publiek en het commentaar en kijkt naar het beeld, waardoor we een montage van 8 minuten kunnen maken. Is nog niet perfect, maar het werkt wel. Dit gaan we de komende jaren alleen maar verder verfijnen.”
Stelling: Als ik mijn mediacarrière de laatste 30 jaar over zou mogen doen, dan deed ik het precies zo.
SF: “Honderd procent ja. Ik ben van de ene snoepwinkel tegen de andere aangereden. En dat gaat maar door. Ik prijs me gelukkig dat ik radio op de ouderwetse manier – met Nagra’s en bandjes – hebben mogen maken en dat wij nu Smart Radio produceren. Ik zou dezelfde afslagen opnieuw nemen. Nee, ik heb nergens spijt van.”
“Ik ben van de ene snoepwinkel tegen de andere aangereden”
RH: “Ik denk dat je bevoorrecht bent als je tot een generatie behoort die een aantal revoluties hebben meegemaakt. Commerciële televisie, opkomst van internet, commerciële radio. Ik zou zeker bij dezelfde bedrijven hebben willen werken, maar ik zou een paar dingen anders hebben gedaan… Nee, het Sport 7-project hoef ik niet nog eens mee te maken. Ik ben zestig, maar je kunt niet ondernemen zonder risico’s te nemen. En daar heb ik helemaal geen spijt van. Sterker nog, ik vind risico’s nemen en ondernemen nog steeds leuk.”
SF: “Ho ho, bij mij is zeker niet alles goed gegaan. Neem mijn carrière als tv-presentator… maar ik bedoel ermee: ook van zaken die niet vlekkeloos zijn verlopen, heb ik geen spijt. Daar leer je van en zo voorkom je dat je later je weer in die valkuil trapt.”
RH: “Sommige lessen zijn wel heel duur. Bij RTL en later ook bij Sport 7 geloofde ik nog wel in revolutie, nu ben ik meer van de evolutie.”
GS: “Ik vind spijt sowieso een nutteloos gevoel. Ik heb geen spijt, maar ik zou het misschien beter in een andere volgorde hebben kunnen doen. Ik heb geleerd van mijn struikelen, maar dat hoef ik niet nog een keer mee te maken. Aan de andere kant: ik had het ook niet willen missen. Tegelijkertijd heb ik het gevoel dat ik pas aan de vooravond sta van allemaal nieuwe avonturen, dus stel mij deze vraag nog eens over 30 jaar.”
GT: “Nee, ik zou het niet zoveel anders doen.”
GS: “Jij bent smetteloos!”
GT: “Totaal niet! Ik heb wel een boeiende carrière die zich totaal niet laat voorspellen of uitschrijven. Ik heb fantastische kansen gekregen en ik heb ook risico genomen, maar ik was en ben ook bereid om risico te nemen. Dit wil overigens niet zeggen dat ik op alles even trots ben. Maar het hoort wel bij wie ik ben. Er zijn dus ook omgevingen waar ik minder goed pas. Of waar ik minder op blauwe ogen zal vertrouwen. Maar dat zijn de lessen van het leven. Ik kijk nog altijd met een beetje nare nasmaak terug op mijn tijd bij SBS, bij radiozender Caz. Maar daar heb ik wel mijn echtgenote leren kennen met wie ik nu twee prachtige kinderen heb, dus ja: You win some, you lose some.”
GS: “In de dingen die wij op onze posities doen kan dat eigenlijk ook alleen maar als je bereid bent risico te nemen. Dan kun je onderweg een keer struikelen.”
RH: “De dure lessen van Sport 7 pas ik nog bijna dagelijks toe. Dat moest ‘groots’ beginnen. Revolutie! Nu test je klein en alleen als je product market fit bent, dan rol je het groot uit. We hadden Sport 7 op een klein kanaal met handbal of korfbal moeten beginnen en gestaag moeten uitbouwen.”
Klein beginnen
RH: “Toen we bij RTL begonnen, hadden we weinig grote namen en moesten we klein beginnen. In de eerste maanden scoorden we 8 procent marktaandeel; daar werd een beetje lacherig over gedaan, maar in die periode lieten we de kabeldistributie groeien en leerden we veel en snel bij. Toen we het een beetje doorhadden, kwam Joop van den Ende met zijn programma’s en presentatoren en stoomden we door naar 32 procent.”
Stelling: Ik kijk uit naar de toekomst. Of: Ik hou mijn hart vast voor wat de toekomst gaat brengen.
SF: “Als het antwoord twee is moet je onmiddellijk stoppen. Ik ben juist heel erg benieuwd naar wat er allemaal gaat gebeuren. Als ik naar de publieke omroep kijk, houd ik mijn hart wel een beetje vast. Wanneer hakt de politiek daar nu eens echt een goede knoop door? Gaan we het met de NOS regelen? Met de NPO? Of met de individuele omroepen? Ook in de meest recente plannen zitten alle straatgevechten alweer ingebakken.”
GT: “Ik zit hier natuurlijk niet namens de NPO, maar op abstractieniveau kan ik alleen maar enthousiast worden over de toekomst, vooral dankzij alle technologische mogelijkheden. Ik kijk met grote gretigheid naar de snelheid waarmee we nieuws kunnen brengen. Maar ik maak me ook zorgen over de toekomst van de publieke omroep, want de huidige plannen geven geen duidelijke antwoorden. Er zit een grote bezuiniging aan te komen en het staat dus opnieuw financieel onder druk. Ik maak me zorgen over de specifieke functie van de NOS om tot een goede brede nieuwsvoorziening te blijven komen. Wij lijken één van de keuzes te zijn, in plaats van dat er echt een duidelijke keuze wordt gemaakt van wat écht bij de publieke omroep hoort. Ik maak me ook druk over het sportrechten-pakket. We zijn innovatief, maar we moeten het ook benoemen, want die zorg is er nu eenmaal.”
Omslagpunt
GS: “Ik kijk ook met spanning uit naar wat komen gaat. Mijn zorg gaat ook uit naar het feit dat we in zo’n klein land zo moeilijk doen over het verbeteren van samenwerking. We zitten allemaal in die keten – waarbij wij weten dat concurrentie nadert – en toch omarmen we elkaar niet echt. Ergens moet een omslagpunt komen. Niet alleen om ons te verdedigen tegen die buitenlandse media-invasie, maar ook voor ons eigen bestaansrecht. Om beter te worden in ons vak.”
RH: “Over 30 jaar ben ik 90! Dan hoop ik te hebben meegemaakt dat er mensen op Mars hebben rondgelopen, mensen permanent op de maan wonen en dat kwantuminternet, wat nu in de kinderschoenen staat, fantastische nieuwe kansen biedt. Intussen denk ik ook dat het tijd wordt dat we als land een beslissing nemen: vinden wij dat we een publieke omroep nodig hebben, dan moeten we dat als maatschappij gewoon financieren, simpelweg omdat wij het belangrijk vinden dat we een betrouwbare publieke omroep hebben in een goede journalistieke bedding. Stop met reclame. En.. het kan. Kijk naar de New York Times. Nu 2.5 miljoen digitale abonnees, dus veel meer online inkomsten dan uit de papieren krant. Zo lang je maar de juiste content brengt!”
Over de sprekers:
Ruud Hendriks – Na klussen voor zeezenders Radio Mi Amigo en Radio Caroline, werd hij redacteur Studio Sport, tv-presentator Info (Veronica), initieerde hij Veronica Nieuwsradio en presenteerde AVRO’s Televizier. Hendriks zette, terug bij Veronica, Nieuwslijn op. Samen met Patrick Cox schreef hij het businessplan waaruit RTL-Veronique voortvloeide. In 1992 werd hij directeur van NBC Superchannel en eind 1993 lid van de Raad van Bestuur van Endemol. Twee jaar later was hij één van de oprichters van Sport 7. Ondanks die domper bleef hij actief in de media. Eind april 2007 lanceerde Hendriks met Frits Barend, Pieter Storms en Derk Sauer het tv-station Het Gesprek. Dit werd geen succes. Vanaf 2011 was hij te horen bij BNR Nieuwsradio waar hij Zakendoen met Ruud Hendriks en BNR Mediazaken presenteerde. Hendriks is ook mede-oprichter van Startupbootcamp, Innoleaps en The Talent Institute. Gerard Timmer – Na zijn periode als maker bij Club Veronica richtte hij met Bart de Graaff BNN op, waarvan hij tot 2005 voorzitter was. Timmer werd in 2004 gekroond tot Omroepman van het Jaar. Na een uitstapje bij de radiozenders van SBS keerde hij in 2007 terug bij de publieke omroep, als directeur tv-programmering NPO. In 2014 werd Timmer algemeen directeur van BNNVARA en sinds 1 mei 2018 is hij algemeen directeur van de NOS, waar hij Jan de Jong opvolgde. Sjors Fröhlich – Hij begon in 1982 als radiodeejay bij de NCRV, waar hij op Hilversum 3 onder meer Tussenuur, Paperclip en (met Peter Plaisier) The Magic Friends presenteerde. Later, op Radio 2, volgde Cappuccino, opinieprogramma Stand.nl (Radio 1), waarvan ook een tv-versie verscheen. Bij de NOS werkte hij mee aan Langs de Lijn en volgde de Ronde van Frankrijk in Radio Tour de France. Na een pittige periode met stemproblemen, koos hij voor een rol achter de schermen. Sinds februari 2013 is Fröhlich hoofdredacteur van BNR Nieuwsradio. Georgette Schlick – Na haar rechtenstudie belandde ze als manusje van alles bij producent Palm Plus. Ze maakte de overstap naar het bedrijfsleven (als directeur van detacheerder Brunel) en keerde pas tien jaar later terug in tv-land, als directeur van Dutchview. Het runnen van dat facilitaire bedrijf verruilde ze voor een topbaan als CEO bij SBS, waar ze na anderhalf jaar moest vertrekken. Na een poosje in de luwte, keerde ze terug als CEO van Blue Circle, de Nederlandse dochter van Fremantle, en een van de grootste tv-producenten van onder meer RTL Boulevard, Boer Zoekt Vrouw, Holland’s Got Talent en Heel Holland Bakt.
BBC Worldwide en FremantleMedia kondigen productiesamenwerking aan
BBC Worldwide’s productiesamenwerking en meerjarige deal met FremantleMedia Netherlands en Belgium verleent FremantleMedia in de Benelux het recht om de entertainment en non-scripted formats uit de catalogus van BBC Worldwide te produceren.
Onder de samenwerking vallen de huidige BBC Worldwide formats die reeds door FremantleMedia in de Benelux worden geproduceerd, en toekomstige entertainment en non-scripted formats. De samenwerking tussen BBC Worldwide en FremantleMedia zal geen invloed hebben op de productiedeals die BBC Worldwide reeds met andere producenten is overeengekomen.
Jacob de Boer, Global Commercial Director, Formats Production, BBC Worldwide zegt: “FremantleMedia Netherlands en Belgium zijn de voor de hand liggende partner voor ons. Zij produceren in Nederland met groot succes Heel Holland Bakt voor NPO 1 en zullen Dancing With The Stars gaan produceren als deze show terugkeert na een onderbreking van zes jaar op de Belgische televisie bij SBS. Met ons uitgebreide format portfolio en de expertise van FremantleMedia, kijken we ernaar uit om nog meer grote shows van BBC Worldwide zoals Generation Game en In Your Ear naar onze kijkers in de Benelux te brengen.”
Georgette Schlick, CEO FremantleMedia Netherlands & Belgium gaat verder: “Een goede samenwerking leidt per definitie tot waardecreatie. De catalogus van BBC Worldwide is divers en aantrekkelijk. Van succesvolle factual reality series tot grote spectaculaire entertainmentshows. Wij geloven dat deze catalogus, gecombineerd met FremantleMedia’s track record als maker en producent van internationale formats, zal leiden tot een breed scala aan kwalitatief goede shows. Een stap voorwaarts in het samenbrengen van wereldwijde creativiteit.”
