Man heeft Doel
En hoe kom ik hier nou weer terecht? Ik ben een programmamaker in zo goed als ruste en nog maar even een studio-eigenaar, omdat ik ook daar binnenkort een stap terug doe. Dus vanwaar deze columns? Misschien omdat niemand anders kon, in ieder geval niemand geschikter, en wellicht ook omdat ik toevallig een broodje at in Beeld & Geluid met good old Jeroen te Nuijl (hoe lang loopt die al mee??) en zijn broer Luc, voor de gezelligheid, toen ze net die morgen ontdekt hadden dat ze voor deze week nog niemand hadden. Wie zal het zeggen? Ik was misschien gewoon op de goede tijd op de goede plek.
Maar daarmee is de cirkel ook wel een beetje rond. Want ik vertelde tijdens die lunch dat ik nu toch wel echt tegen het eind van mijn televisie-carrière aanzat, wat mij betreft. En als dit mijn laatste tv-klusje is (en je kan slechter eindigen, denk ik!), dan is er een grappige overeenkomst met mijn allereerste omroep-contract. Want ik mocht ooit een documentaire maken, als regisseur, omdat ik voor iemand anders werd aangezien, namelijk voor een 3e jaars student van de Filmacademie.
Wat ik niet was. Ik was gewoon op het goede moment op de goede plek: een vergadering met zogenaamde ‘jonge talenten’, die van de VPRO de kans kregen een eerste documentaire te maken. Ze hadden een serie bedacht met als werktitel Man heeft Doel, over precies dat: mensen die iets wilden. Ik was 19-jarige toehoorder, meer niet, maar had desgevraagd wel een idee en kreeg meteen een contract. Ik had nog nooit een camera gezien, werd niet gehinderd door enige kennis of ervaring, maar ze betaalden me de helft vooruit, en dus hoefde ik er niet lang over na te denken.
Best leuke film geworden (getiteld S5, over een jongen die zich wilde laten afkeuren voor militaire dienst, ook al zoiets uit een ver verleden), en zo is het voor mij dus begonnen. Dat is nu ruim 45 jaar geleden, toen ging dat (heel soms) nog zo! Zoals toen wel meer kon wat nu echt ondenkbaar is. (Overigens sloeg dat Man heeft Doel vooral op de bedenker van dat project, die in vaste dienst bij de omroep was en een excuus nodig had om zijn tijd te verantwoorden, en dus op ieder idee ‘ja’ zei, zodat hij als ‘begeleider’ weer een paar maanden volledig doorbetaald aan zijn filmscript kon werken. Ook best leuke film geworden).
Van sommige dingen is het maar goed dat dat niet meer kan (ik verdiende die buitenkans natuurlijk helemaal niet, en die ‘begeleider in vaste dienst’ wist op het eind zelfs het telefoonnummer van de omroep waar hij voor werkte niet meer), maar van heel veel andere dingen weet ik het nog zo net niet. En dit is misschien een goed moment en een goede plek om het daar eens over te hebben. Want ik heb daar wel bijna een halve eeuw rondgelopen, zo’n beetje het hele Media Park gebouwd zien worden en de publieke omroep ingrijpend en van binnenuit zien veranderen.
Om misschien nog net mee te maken dat hij ook weer wordt afgeschaft, als het aan de grootste partij, correctie: eenmanszaak, van dit land ligt. Daar ga ik het de komende week dus over hebben, over de NPO. Met wat prikkelende stellingen (nogal overdreven, dat hele MeToo-gedoe en vaste contracten moeten juist niet de norm worden), misschien een paar smeuïge anekdotes en ook wat ideeën over hoe het volgens mij nu verder moet met die verdomde NPO. Morgen meer!
Marc Nelissen
Programmamaker en studio-eigenaar