Op het hakblok

Van de PVV, toch de grootste fractie in de Tweede Kamer, mag het hele zooitje weg (of woorden van gelijke strekking), de VVD wil het budget ongeveer halveren (bezuiniging van 400 miljoen), NSC wil dat tenminste 1 net verdwijnt want met twee netten moet het ook kunnen en de BBB vindt dat het ook fors minder kan én wil bovendien dat het leden-systeem op de schop gaat. Dat is in ieder geval een interessante gedachte, waarover straks meer.

Je zou verwachten dat de omroepen zich luid en vol verontwaardiging tegen deze moderne beeldenstorm zouden verweren, en het kan aan mij liggen, maar ik merk daar niets van. Er wordt wat geprutteld en tegengestribbeld, maar een vurig pleidooi van de omroepen voor de omroepen, ik heb het nog niet gehoord. Dit weekend smeekte Arjan Lock van de EO, toch de voorzitter van de gezamenlijke publieke omroepen, in de Telegraaf om mededogen. Van hem mocht NPO 3 best weg, en hij was zelfs bereid samen te gaan met Omroep MAX, of de VPRO, en Omroep Zwart was ook prima, als hij maar relevant mocht blijven. De pluriformiteit moest bewaard blijven, daar ging het om, maar wat nou precies het belang of de bijdrage van al die omroepen was bleef wel heel vaag. Dat lag kennelijk allemaal besloten in dat mooie woordje pluriformiteit.

Laat ik als ervaringsdeskundige wat duidelijker zijn: weg ermee. Ze kosten een vermogen en voegen weinig tot niets toe. Waarom zou een programma-maker of producent niet direct zaken kunnen doen met de NPO, waarom moet daar een omroep tussen? Wordt het programma daar beter van? Natuurlijk niet. Wel duurder. En het duurt langer en de reden waarom iets wel of niet doorgaat wordt alleen maar onduidelijker. ‘De netmanager wilde het niet en nee, het is absoluut niet de bedoeling dat je hem/haar daar zelf over belt.’ De omroepen zijn verworden tot de poortwachters van slots en budgetten, met een goed oog voor het welbegrepen eigen belang. En dat weer geheel terecht : ze hebben personeel (veel!) en moeten zorgen dat al die mensen aan het werk blijven, als het kan een beetje zinvol.

En de omroepbaasjes hebben een érg prettige baan, die ze graag houden! Riante beloning met prima auto, fijne ondersteuning en mooie kantoren. Ze mogen overal komen en zich tegen alles aan bemoeien, tv-sterren komen beleefd op de koffie, en als het omroepbaasje iets zegt, hoe onnozel dan ook, dan wordt er geïnteresseerd geknikt en wat gemompeld als ‘interessant idee, daar kunnen we wat mee’. Ik kan het weten, ik heb het jaren gedaan. En het systeem houdt zichzelf in stand, iedereen is bang voor de eigen positie en don’t rock the boat. Frans Klein kon vele jaren regeren als een zonnekoning, en als je daar iemand over aansprak, was het antwoord steevast: natuurlijk, je hebt gelijk, waanzin, maar ik heb hem nog nodig, dus… Van alle programma’s wordt meer dan 40% gemaakt door buitenproducenten, en van de succesprogramma’s ligt dat percentage nog een heel stuk hoger, dus hoezo omroepen?

Die zijn in de meeste gevallen alleen nodig omdat iemand ‘portefeuille-houder’ of ‘penvoerder’ moet zijn. En dus gaat er weer een extra eindredacteur op het budget, die zijn/haar taak ook weer serieus gaat nemen, en dus extra tijd en energie kost, want hij/zij heeft ideeën en moet ook weer verantwoording afleggen, etc. etc. Natuurlijk zijn er uitzonderingen, ik ken ook bij de omroepen geweldige, vakbekwame, bevlogen en inspirerende mensen, maar het zijn er helaas niet veel en het systeem is een gesel, weg ermee. Hoe erg ik het ook vind om het eens te zijn met het Volendamse BBB-lichtgewicht Mona Keijzer: ze heeft gelijk, het wordt tijd om de omroepen gewoon af te schaffen. Laat ze productiehuizen worden, en concurreren op kwaliteit en inhoud in plaats van entitled te leunen op de ooit verworven riante positie.

Maar niet weg met NPO 3, stelletje Haagse nitwits, en dan heb ik het niet eens over de programma’s maar over de ultra-waardevolle plek op de afstandsbediening. Daarover morgen meer!

Marc Nelissen
Programmamaker en studio-eigenaar