Vers van de LTS in Hilversum valt het oog van tiener Peter Lam op de vacature ‘Belichtingstechnicus’ bij de NOS. “Ik had daar geen gevoel bij, maar mijn zwager Hans de Haas werkte daar inmiddels en zei: dat is best een leuke baan. Gesolliciteerd dus en kennelijk voldeed ik aan het plaatje, want ik mocht beginnen, met filters snijden. Zo ging dat toen, heel hiërarchisch, niet te vergelijken met nu. Omdat het briefpapier op was, stond er nog ‘NTS’ op mijn eerste contract maar het was dus al NOS. Verder heb ik twee jaar lang opleidingen gevolgd bij Santbergen en ook een echt diploma gekregen. Vanaf dag 1 wist ik: dit is mijn wereld. Heel gek, dat gevoel had ik meteen.”
Lam geeft eerlijk toe “nachten wakker te hebben gelegen van wat nou leuk is om hier te vertellen en hoe dingen te duiden.” Daarom heeft hij voor de zekerheid maar wat archiefmateriaal meegenomen. Want alles is bewaard gebleven, schoenendozen vol. Van zijn eerste salarisstrook (778 gulden per maand) tot een grote groepsfoto van de Rudi Carrell Show uit ’76 (“Kijk, hier staat Petertje”) en de decortekeningen van het Songfestival in 1980 in Den Haag.
Recordtijd
Het is de tijd van alleen Nederland 1 en 2 en slechts draaien in de avond, met actualiteitenrubrieken als Hier en Nu, Achter het Nieuws en Brandpunt, in sterk verzuilde omroepjaren. Verder veel kerkdiensten en Sesamstraat, maar bijvoorbeeld ook Toppop (“Een heel andere wereld en dynamiek”), met de Stuif es in-tent van Terneuzen tot Delfzijl het hele land door en niet te vergeten de Showbizzquiz, tussen 1978 en 1986 een succesvol spelprogramma bij de TROS, gepresenteerd door Ron Brandsteder.
Lam: “Jaren gedaan vanuit Groningen. Als ik daar anekdotes over vertel, kunnen nu nog mensen in de problemen komen, haha. Er werd ongekend veel tijd genomen voor zo’n programma, vier of vijf dagen voor een uitzending van anderhalf uur… Maandag was reisdag, dinsdag was opbouwdag, woensdag een beetje repeteren. Zo gingen we ook naar Kerkrade, voor het Schlagerfestival; de tijd die je nodig had, is echt bizar ten opzichte van nu. En overal enorme lichttorens, het maakte allemaal niet uit. Waar het geld vandaan kwam, geen idee.”
“Ach, de eerste jaren doe je niet zo veel; je moet je plek zien te vinden, de techniek gaan beheersen, mensen leren kennen. Daarna krijg je meer ruimte om je ‘eigen licht’ uit te dragen, de dingen die je hebt geleerd in de praktijk te brengen. Van lichttechnicus F naar A heb ik in recordtijd gedaan. Normaal duurt dat zo’n tien jaar, ik deed het in vijf, haha. Dat ze je aanvragen op je expertise heb ik altijd wel heel prettig en stoer gevonden.”
Doorbraak
Wat sprak je eigenlijk zo aan in licht?
“Kijk, hoe mooi deze kamer ook is, ik kan hem drie keer mooier maken als ik een paar lampen had meegenomen. Die creativiteit vond ik altijd weer inspirerend. Soms was het een herhalingsproces, voor Achter het Nieuws bouwde je natuurlijk telkens weer hetzelfde op, maar je kreeg toch maar mooi elke keer het vertrouwen om dat te doen. Want ijdeltuiterij bestond toen ook al (lacht). Die contacten en dat wereldje, ik genoot er gewoon van. En vergis je niet, programma’s als Stuif es in en Toppop waren gezien de omstandigheden best spectaculair toen. Ik bedoel, we praten wel over Philips LDK3-camera’s waar pas na drie, vier uur ‘warm stoken’ een plaatje uit kwam. Je moest als lichttechnicus dus ook eerder beginnen om letterlijk het licht aan te doen.”
Voor Lam voelt de start van AVRO’s Service Salon, in 1985 op vrijdagmiddag op Nederland 1, met Edwin Rutten als presentator, als zijn doorbraak. “Het eerste middagtelevisieprogramma, waar bij het NOB, zoals het destijds heette, niemand interesse in had. Maar ik dacht meteen: die is voor mij! Het groeide al snel uit tot een hit, met om 16.00 uur bijna een miljoen kijkers; dat was echt ongekend. Toen wilde ineens iedereen het wel maken, maar de meiden van het team zeiden: ‘Nee, nu willen we Peter houden, hij is onze designer’. Service Salon heeft mij in één klap de kans gegeven om me verder te ontwikkelen. Het groeide uit tot een iconisch programma en heeft natuurlijk ook de trend gezet. De 5 Uur Show of Tijd voor MAX zijn eigenlijk gewoon afgeleiden van Service Salon.”
“Alles wat je inblikt, is oud
en aan bederf onderhevig”
“Dat heeft ook te maken met het live aspect. Dat blijft iets aparts en zet je op scherp. Ik zeg altijd: alles wat je inblikt, is oud en aan bederf onderhevig. Live is altijd beter. Wat dat betreft blijft het jammer dat het Eurovisie Songfestival tegenwoordig on tape is. Het ziet er natuurlijk fantastisch uit, het licht is ongeëvenaard, maar als je het platslaat, is het gewoon een artiest op een hele grote bühne. Waarom zit het Metropole Orkest daar niet live te spelen om het geheel extra cachet te geven? Dat moet in deze tijd toch ook kunnen.”
De Fabriek
Naast Service Salon speelt Joop van den Ende (“Met hem had ik een hele goede klik”) een belangrijke rol in de loopbaan van Peter Lam. Dat begint in 1981 met de legendarische tv-serie De Fabriek, helemaal opgenomen op video in de toenmalige suikerfabriek van CSM in Halfweg. “Een fantastische tijd, waarbij licht een nog prominentere rol speelde en gewoon onderdeel moest zijn van wat je zag. Joop zat destijds in Aalsmeer en de studio’s daar moesten natuurlijk ook van licht worden voorzien. Hij vroeg me mee te helpen en eigenlijk mocht dat niet, want ik was in dienst van het NOB en Joop deed zijn facilitaire zaken met Video Hilversum van Ton Hovers. Tja, ik ben daar ook niet altijd even trots op, maar zo werkte het toen. Ik heb uiteindelijk acht, negen jaar in Aalsmeer rond gehobbeld als designer en light operator. Eerst namens Total Lighting van George Klein en Erik Maartense, waar ik na het NOB in dienst ging, vervolgens voor TV Support en toen Chain.”
Als bij de start van commerciële televisie in 1989 alle jokers worden gezet op TV10, lijkt de werkgever van Lam kansloos. Het sterrennet van Joop van den Ende heeft al deals gesloten met het NOB. Maar er is ook nog zoiets als RTL Véronique, dat voor zijn studio in de kelder aan de Hilversumse Franciscusweg wel het toenmalige Total Lighting/Chain inschakelt. Als TV10 uiteindelijk wordt afgeserveerd, geeft dat een “enorme boost aan onze groei”, constateert Lam. “We kregen de kans om meer studio’s te gaan inrichten, later ook voor RTL. De collega’s hadden verkeerd gegokt en wij konden in twee jaar tijd een voorsprong nemen die we niet meer prijsgaven. Zaten we aan tafel met Freddy Thyes en Henri Roemer met een heel boekwerk voor een deal, zeiden ze: ga maar weer naar huis; als het niet op één A4-tje past, dan kunnen wij geen zaken doen, haha.”
Dior
Ook zonder TV10 blijft Lam veelvuldig actief voor Van den Ende. Zoals ten tijde van Onderweg naar Morgen, later verkort tot ONM, de soapserie die tussen 3 januari 1994 en 14 mei 2010 wordt uitgezonden door achtereenvolgens de TROS, Veronica, Yorin en BNN. Gemaakt in Aalsmeer, als tegenhanger van Goede Tijden, Slechte Tijden. “Joop zei: Peet, ik wil The Bold & The Beautiful-licht. Video Hilversum had toen een nieuwe reportagewagen met voor het eerst ook chipcamera’s. Die zorgden voor een heel ‘hard’ plaatje, daar was niet tegenaan te shaden. ‘Je gaat naar Amerika om te kijken hoe The Bold & The Beautiful eruit ziet!’ riep ie tegen me. ‘Prima, dan doen we dat’, zei ik. Kijk, de wollige plaatjes van de LDK3’s die ze daar nog hadden, vond Joop mooi, maar die camera’s gingen er hier uit. Uiteindelijk kwam er een soort compromis uit, dankzij nylonkousen van Dior met een bepaalde gradatie – het moest Dior 9 wezen – die om de lens heen gingen. Verkrijgbaar aan de ’s Gravelandseweg in Hilversum, en dat zag er natuurlijk wel bijzonder uit als een man die ging halen. (Lachend) Wanneer je die beelden nu terugkijkt, dan denk je: ik zie helemaal niets…”
De jaren negentig in het vaderlandse televisielandschap noemt Lam “de meest turbulente, met unlimited money. Elk denkbaar programma kon gewoon worden gemaakt.” Hijzelf werkt ook nog een tijdje in Showbizzcity, waar Van den Ende onder andere het Wedden Dat-concept inzet voor grote bedrijven op zaterdagavonden. Als accountmanager die ook verantwoordelijk is voor cameraverhuur voelt Lam zich minder op zijn gemak en in februari 2003 gaat hij ‘terug naar het licht’ om officieel als salesmanager te beginnen bij Chain.
Bierviltje
“Tja, het is maar hoe je het wilt noemen; ik heb eigenlijk altijd gewoon aan relatiebeheer gedaan. Nu moet je cijfermatig alles kunnen overleggen en verantwoorden, dat deed ik nooit. Ik kwam ergens vandaan met een bierviltje. Dit doen we voor dat bedrag, klaar. Ik zat altijd meer op het niveau van de productiedames en -heren, de ‘bazen’ maakten er wel geld van. De combinatie tussen de operationele zaken die ik deed en de verantwoordelijkheid voor het product moest op een gegeven moment wel uit elkaar worden getrokken, dat kon niet meer.”
“Ik had er misschien
meer uit kunnen halen”
Met enige weemoed noemt Lam talloze namen die hem telkens weer inschakelden. “Ze zijn allemaal allang weg, sommigen zelfs overleden. De enige die er nog zat, was ikzelf, haha.” Wilfred Chin A Lion en Isabel Jacobs van RTL (“Mijn oudste account, dat heeft Chain flink geholpen”) zijn uitzonderingen, die wil hij nog wel even speciaal noemen. “Ben ik groot fan van.” Zoals Lam ook trots is op de grote hoeveelheid persoonlijke mails en brieven die hij krijgt en het mooie afscheidsbericht dat Johan Derksen (“Ik was al bij VI betrokken toen het nog vanuit zijn werkkamer in Gouda kwam”) voor hem heeft ingesproken.
Het typeert de reputatie en loyaliteit van Peter Lam, van wie in Hilversum geen vijanden bekend zijn; en dat zegt veel. “Je komt mensen altijd weer tegen. En ik ben zeker geen ruziemaker en ook geen man van de hard sales, zo zit ik nu eenmaal in elkaar. Als ik iets nodig had, was er altijd wel iemand ergens in een positie die ik kon inschakelen. En het blijft maar televisie hè, laat dat duidelijk zijn.”
Workaholic
Wat is je grootste teleurstelling of misser?
“Ik had er misschien meer uit kunnen halen. Ik ben regelmatig gevraagd voor directiefuncties, maar ik ken mijn beperkingen en heb ook medisch wel wat schade opgelopen. In de jaren negentig kwamen allerlei nieuwe bedrijven van de grond en via een headhunter werd ik bijvoorbeeld benaderd voor Canal+. Maar ik had destijds het lef niet – ik zou het nu wel beter kunnen – en vooral ook mijn lesje wel geleerd. Ik slik niet voor niets drie tabletjes per dag…”
Het gebeurt ten tijde van AVRO’s Service Salon, als Peter Lam wel tachtig uur per week werkt. “Zo’n vijf jaar lang was ik echt een workaholic. Ik woonde in Hilversum en ging overal op de fiets naartoe. Op een gegeven moment zitten we met een man of tien aan tafel en zak ik weg. Paniek natuurlijk, Peet naar het ziekenhuis. Na drie dagen krijg ik te horen: u bent weer gezond. Dus aan het werk, maar in dezelfde week ga ik weer onderuit. Je zou nu zeggen: je bent overspannen, je moet rust nemen. Maar goed, dat woord kende ik niet, dus opnieuw aan de slag.”
“Word ik ’s avonds gebeld door een regisseur. De EO draaide iets in Apeldoorn, een lokale partij had het licht gedaan en dat zag er niet uit. Hij riep: Peet, je moet komen! Ik in de auto erheen, ik sta op de bühne en daar ga ik. Werd ik wakker in het ziekenhuis in Apeldoorn. Toen heb ik echt even gas terug moeten nemen. Ik trok me alles veel te veel aan, hun probleem was mijn probleem. Daar kreeg ik tabletjes voor en die moet je de rest van je leven slikken. Dat bedoel ik met: ik had misschien iets anders kunnen gaan doen, maar dat was niet goed uitgepakt. Ik heb geen academische of zakelijke achtergrond, ik kwam direct van de LTS. (Lachend) Daarom heb ik misschien toch wel het maximale eruit gehaald, zit ik nu ook op de bank te redeneren. Ik ben heel tevreden over wat ik heb gedaan en voel me ook helemaal niet gepasseerd of zo.”
Kijkcijfers
Had je niet iets willen doen met je reputatie als kijkcijfervoorspeller?
“Nee hoor, jij weet dat toevallig, maar verder beperkt zich dat tot kleine zakelijke kring. Ik ben altijd al gek geweest op data, ik vind het boeiende materie. Het eerste wat ik ’s ochtends deed: kijkcijfers. En dan schreef ik die ook meteen op. Vervolgens ga je vanzelf patronen ontdekken. Alle programma’s die stoppen, hebben een zekere looptijd voordat ze door een ondergrens zakken. Die vertellen ze je van tevoren natuurlijk niet, maar ik kon wel zien wanneer het klaar was. Data liegen niet. Dan zei ik: ‘Niet meer in de boeken zetten jongens, kansloos’. Zo ging ik al die programma’s af en de verwachte omzet die ik meegaf, klopte voor 90% hoor. Dan zijn die scores wel handig om te weten, want het gaat om serieuze bedragen hè.”
“De verwachte omzet die ik
meegaf, klopte voor 90% hoor”
“Soms word je weleens verrast, maar over het algemeen niet. Dat de Meilandjes zo lang overeind blijven, verbaast me wel, maar ik durf de programmaprognoses ook voor komend seizoen – ik heb ze nu niet meer hoeven maken – best aan. Ik ga LEGO Masters persoonlijk niet kijken, maar ik snap wel waarom dat scoort. En ook waarom The Cube en Showcolade zijn mislukt. Ik ben een groot fan van Frans Klein, maar dit gedachtespinsel is me een raadsel. Misschien voortaan toch eerst even een pilot maken…”
Revolutie
Overigens geen misverstand: Peter Lam zal nooit beweren dat vroeger alles beter was. “Nee, zeker niet. Vroeger was alles vooral heel zwaar, haha. Alles was van gietijzer, je had grote handen nodig. Nu is het allemaal veel subtieler en met de softwarepakketten die eraan hangen, zijn de mogelijkheden eindeloos. Je kunt het een beetje vergelijken met de overgang van zwart-wit naar 4K. In ons vakgebied is de revolutie natuurlijk enorm geweest. Kunstlicht kennen we bijna niet meer, alles is led geworden. De output is daardoor veel beter en de prijzen zijn gehalveerd.”
“Budgetten staan altijd onder druk, maar nu kun je met beperkte financiële middelen toch nog heel veel doen. Met dank aan BNNVARA zijn we een kleine tien jaar geleden helemaal overgegaan op led in de Westergasfabriek, als een soort etalage ook voor andere partijen. En kijk nu eens wat er allemaal in Ahoy hing tijdens het Eurovisie Songfestival, dat was in het verleden ondenkbaar. En de nieuwe generatie, jongens van net in de twintig, groeit daarmee op en gaat echt fenomenaal goed om met de huidige technische mogelijkheden. Ook daar ben ik enorm trots op.”
Zijn afscheid is inmiddels geweest, in het bijzijn van een handjevol collega’s in de Amsterdamse vestiging van Chain. Misschien komt het binnenkort nog van een echte afscheidsreceptie voor relaties waar het glas massaal kan worden geheven, maar “in september of zo heeft dat weinig zin meer”, vindt Lam, die wel zijn Media Parkpasje heeft mogen houden. “Je hebt mensen die daar met een grote boog omheen lopen, maar ik heb er altijd met plezier gewerkt en kom er ook nog steeds met veel genoegen. Ik ga natuurlijk niemand in de weg lopen, maar na de zomer zal ik zeker weleens langskomen op de vloer; dat vragen de jongens ook. Op 17 augustus word ik 65, dan breekt hoe dan ook een nieuwe fase aan.”
Bron: BM
Foto’s: Koen Helder
“Het is een metamorfose die hij zelf in gang heeft gezet, nu een kleine tien jaar geleden. Op een leeftijd waarop veel mensen al lang en breed met pensioen gaan, begint André – niet geheel zonder risico – een nieuw hoofdstuk in zijn leven. In sessies met André en gesprekken met vrienden en vakgenoten probeer ik zo dicht mogelijk bij hem te komen om te voelen en te begrijpen hoe deze jaren zijn verlopen en me te verwonderen over een bijzonder mens.”
