Hoe vertaal je de levensbeschouwelijke missie van KRO-NCRV naar de jeugd en het gezin? In het versterken van de eigen identiteit speelt The Passion een sleutelrol, stelt directeur Peter Kuipers: “Je ziet dat bij mensen de vraag naar zingeving, juist individueel, steeds meer speelt. Vroeger werd dit deel ingevuld door het geloof, de kerk en de bijbel. Het gaat om grote levensvragen. Wat is mijn pad? Waar ga ik heen?”
“In bredere zin gaat het ook over collectieve zingeving. Waar gaan we met elkaar heen in deze samenleving? Na corona wil iedereen zijn leven oppakken, maar tegelijkertijd is er het besef dat de wereld wordt geconfronteerd met een nieuwe realiteit. Daar moeten we ook iets mee straks. Maar wat doen we dan samen? Vanuit onze christelijke traditie wil KRO-NCRV vooral de samenhang bevorderen: écht omkijken naar elkaar. Samen bouwen aan de toekomst van Nederland. Daar hoort duurzaamheid bij. Maar ook begrip en mededogen. Kijk en luister eens naar elkaar. Het thema van The Passion is: ‘Ik ben er voor jou!’ Nee, niet voor mezelf, maar voor jou.”
“Als KRO-NCRV
kiezen wij bewust
voor de verbinding”
KRO-NCRV maakt de semi-live-spektakelshow met Mediawater, de PKN (Protestantse Kerk in Nederland), de gemeente Roermond en Kansfonds, maar zonder de EO, die The Passion publicitair sterk naar zich toe wist te trekken. Nu kan de KRO-NCRV zelf een stempel drukken. “Wij vinden het belangrijk om te laten zien dat The Passion er is voor achttien miljoen Nederlanders met herkenbare elementen in de vertelling en bekende muzieknummers. We vertalen dit prachtige verhaal naar de samenleving van nu. Ben jij er voor jezelf of voor de ander? Daar worstelen we met zijn allen mee, als KRO-NCRV kiezen wij bewust voor verbinding.”
Hoe zit het thema ‘Ik ben er voor jou’ in het verhaal verweven?
“Het fietslampje in onze imagocampagne sloeg aan, steeds meer mensen herkenden de KRO-NCRV in die metafoor. Maar een imago verander je niet met één programma of filmpje. Je bouwt je merk en identiteit in een aantal jaren met meerdere programma’s en presentatoren. Ik wil dat KRO-NCRV meer laat zien waar we voor staan. Als wij ons nadrukkelijker profileren als maatschappelijk mediabedrijf – en meer willen zijn dan een productiehuis – dan moeten we ook wat teruggeven aan de maatschappij. En dan is je identiteit cruciaal, want dáár zit de verbinding. ‘Ik ben er voor jou’ is heel expliciet gekozen.”
Helpt de huidige tijdgeest mee in die beeldvorming?
“Ja, corona maakt mensen bewust. We kijken ook daadwerkelijk meer naar elkaar om, nemen eens boodschappen voor de buren mee. Intussen neemt de versplintering en verharding aan de flanken toe, KRO-NCRV zoekt juist verbinding en wil mensen met elkaar in gesprek brengen.”
In plaats van een mega-spektakel met tienduizenden toeschouwers en een processie door de bisschopsstad is het relatief stil op straat in Roermond op 1 april. En dat is geen slechte grap…
Kuipers: “In de aanloop zijn meerdere scenario’s besproken met de gemeente en Mediawater: met of zonder publiek? Of gedeeltelijk mensen langs de route? Er was geen twijfel of het programma zou doorgaan. The Passion brengt iets teweeg in de huiskamer. Kindereren discussiëren met hun ouders. Het is mooi dat zo’n oeroud verhaal een inspiratiebron is en blijft om over te praten. Inhoudelijk en productioneel kan eindredacteur Reinder van Dijk je veel meer vertellen.”
Verlicht kruis
We spreken Reinder van Dijk, sinds 2016 eindredacteur levensbeschouwing bij KRO-NCRV, op de laatste repetitie- en draaidag van ‘de instarts’ in Roermond. Die gespeelde of gezongen scènes staan als gemonteerde opnamen op 1 april startklaar in de OBV waarin regisseur David Grifhorst op Witte Donderdag de scepter zwaait.
Van Dijk: “Ik werkte als persvoorlichter onder Leo Fijen bij de RKK, destijds de mini-omroep van de Rooms Katholieke Kerk. The Passion begon in 2011 als samenwerking tussen EO en RKK. Leo gaf mij een DVD van de BBC over de Manchester Passion, waarin mensen met een verlicht kruis over straat liepen en Engelse acteurs onder andere Wonderwall van Oasis zongen. Als gelovige jongen, ik kom uit een protestants-christelijk nest, was ik geraakt door het verfrissende concept: dit klassieke bijbelverhaal werd helemaal naar deze tijd getransformeerd.”
Goddelijk
“Ik geloof in God, in de zin dat ‘het goede in de mens’ iets goddelijks is. De Bijbel is een mooi boek boordevol betekenisvolle verhalen. Ik haal uit elk verhaal van de bijbel iets dat betekenis geeft voor mijn leven nu. Neem nou het verhaal van Mozes. Hij trekt weg uit het angstland. Destijds was dat Egypte, maar er leven nog steeds veel mensen in ‘angstlanden’. Mozes leert mij: sta op en trek weg als je wordt onderdrukt.Annemiek Schrijver zei het ooit mooi: het meest voorkomende woord in de bijbel is ‘ga’. Het geloof zet mensen in beweging. Niet stilstaan, maar geef betekenis aan je leven.”
“Het meest voorkomende
woord in de Bijbel is: ‘ga’. Het
geloof zet mensen in beweging”
Sinds de editie van Amersfoort (2016) is Van Dijk in de rol van eindredacteur bij The Passion betrokken. “Het avontuur begon in 2011 in Gouda, de stad had een slecht imago vanwege rellende Marokkaanse jongeren. Gouda wilde positief in het nieuws komen en omarmde ons concept. De media was sceptisch: NOS Journaal ontbrak, Betty Glas van het RTL Nieuws was er wel. De dag na The Passion hoorde ik redacteuren van AVRO-radio bij de koffiecorner opgewonden praten over hoe indrukwekkend ze het vonden. De NPO was ook enthousiast en promoveerde het meteen van Nederland 3 naar Nederland 1. The Passion werd groter en grootser, met Enschede in het vijfde jaar als voorlopig hoogtepunt in kijkcijfers: 3,7 miljoen kijkers, uitgesteld kijken nog niet meegerekend. Met Jeroen van Koningsbrugge en Wit Licht als grote hit.”
1 miljoen migrantenchristenen
“Ik vond de editie in de Bijlmer de meest indrukwekkende omdat hier alles mooi samenkwam. Het verhaal in de setting van die door de vliegramp getroffen wijk, maar nu als voorbeeld voor het diverse nieuwe Nederland. Juist nu de discussie over racisme en black lives matters zo actueel is. In de Bijlmer ging met de migrantenkerken een nieuwe wereld voor mij open. Er wonen 1 miljoen migrantenchristenen in Nederland! Dat wist ik als polderjongen in het witte Emmeloord helemaal niet, maar de manier waarop zij met het geloof omgaan, vond ik zo inspirerend.”
Roermond
Na de eerste lockdown in maart werd The Passion 2020 een sobere variant vanuit Hilversum. Waarom hebben jullie in 2021 opnieuw voor Roermond gekozen?
“De stad stond al in 2020 klaar, vooral omdat dat hét bevrijdingsjaar was. Roermond was niet alleen één van de eerste steden waar de Duitsers in 1940 binnenvielen, maar de stad werd in het zicht van de bevrijding ook gigantisch gebombardeerd. Roermond wilde dat bevrijdingsjaar – ook via The Passion – extra glans geven en groots vieren in de stad. Als makers wilden wij inhoudelijk inhaken op dat bevrijdingsjaar, totdat dit vanwege Covid niet meer kon. Uit loyaliteit en ook wel uit pragmatisch opzicht zijn we in Roermond gebleven: The Passion was nog nooit in het katholieke zuiden.
“Voor veel mensen,
jong en oud, is The Passion
het nationale bezinningsmoment”
“Het thema van 2020 was vrijheid, nu is het aan corona gerelateerde thema: ‘Ik ben er voor jou’. Er is onderzoek gedaan: is de koek op voor The Passion? Of wil het Nederlandse publiek juist dóór met dit evenement. En wat blijkt? Voor veel mensen, jong en oud, is The Passion het nationale bezinningsmoment!”
Succesnummer NPO 1
“Ik zat afgelopen zomer met Jacco Doornbos van Mediawater en Meindert Landsmeer, onze interim mediadirecteur, bij Remko van Westerloo en Frans Klein om te praten over onze vernieuwde versie. Ik weet nog dat Frans Klein zei: ‘We hebben een paar programma’s op NPO 1 die voor jong en oud interessant zijn en waar gezinnen massaal naar kijken. Boer zoekt Vrouw, Wie is de Mol? Heel Holland Bakt en The Passion.’ Dit noemde Klein de succesnummers van NPO 1, dat vervulde me met trots. Het zijn nog altijd scènes met letterlijke bijbelteksten in een universeel verhaal. De Petrus van dit jaar, vertolkt door Leo Alkemade, zei: ‘Ieder jaar willen mijn zoons naar The Passion kijken’.”
Is geen publiek juist makkelijker voor de productie? Niemand loopt in de weg, geen dranghekken in beeld, veel rustiger voor toezichthouders etcetera… Wat betekent corona in praktisch opzicht?
“We zijn nu bezig met de laatste repetities en vooropnames. Ik sprak net met onze locatiemanager op het parkeerdek van een mega outlet, waar op een normale dag 70.000 mensen komen. Nu was het volkomen verlaten, een desolaat dek met uitzicht over de skyline van Roermond. Hier repeteerden wij net de scène dat Jezus door Judas wordt uitgeleverd aan de machthebbers. Filmisch was die hele kale setting prachtig.”
Wie selecteert de liedjes?
“Producenten Jacco Doornbos en Fleur van Helden stellen met Marnix Ouweneel, de eindredacteur van Mediawater, een lijst samen. Die nummers bespreken we met componist Eric van Tijn en regisseur David Grifhorst. Het moeten liedjes zijn die jongeren aanspreken, maar ook bij vijftig plus in de smaak vallen.”
En voor het eerst Engelstalige nummers?
“Ja, bijzonder hè! Er zijn er drie naar het Nederlands vertaald door Remco Veldhuis, Onder meer I’ll be there for you, de themasong van Friends. Dat is Ik ben er voor jou geworden. Wij weten dat kijkers een Nederlandse show willen en omdat we het programma maken voor een brede zender als NPO 1 honoreren we dat graag. Ook Tears in Heaven van Eric Clapton, door Maria gezongen bij de finale – als ze bij het kruis staat – is door Veldhuis vertaald naar: Als ik je zie in de hemel. Ik voorspel je: dit nummer slaat in als een bom. En Human van Rag ‘n’ Bone Man, omgetoverd tot Ik ben maar een mens is wat mij betreft het ultieme kernlied van The Passion in 2021. ‘Ik ben maar een mens van vlees en bloed, de schuld ligt niet bij mij.’ Ook een beetje naar de wereld kijken door de ogen van Judas. Misschien schuilt er in ons allemaal wel een ‘Judas’. In deze gekke pandemie fungeert dat lied als een spiegel. Juist in het personage van Judas, die zo met zichzelf worstelt, kunnen we ons misschien wat beter inleven in mensen die het in deze tijden even niet meer trekken.”
“Misschien schuilt er in ons
allemaal wel een Judas.”
“Het belangrijkste is dat The Passion dit jaar doorgaat. We hebben al maanden overleg met de veiligheidsregio en de burgemeester van Roermond. Wij komen nu bewust niet uit Hilversum, want we zijn een jaar verder en zitten in een andere fase van de corona-epidemie. Juist nu willen we hoop bieden. Live vanaf een leeg Munsterplein met het kruis door lege straten, maar dat heeft óók impact. Ik denk dat Roermond nog meer ‘in your face’ is en meer mensen aan het denken zet.”
Naar elkaar omkijken
“De schroom is weg om over geloof of ‘naar elkaar omkijken’ te praten. Ik beluister het in gesprekken van de cast: wat doet er nu echt toe? Ik vind het mooi dat The Passion dit soort gesprekken losmaakt. We weten dat dit thuis aan de eettafel of op de bank in de huiskamer verder gaat. In Freek Bartels hebben we een fantastische Jezus. Freek raakt mij echt. Waarom? Freek is een ontzettend goede acteur die ‘het Jezus zijn’ echt doorleeft: de pijn in zijn ogen in Getsemane, omdat hij niet weet wat hem te wachten staat, is zo puur. Freek stond al jaren hoog op mijn lijst.”
Vooroordelen
Musicalacteur Freek Bartels, die openlijk op mannen valt, speelt de hoofdrol. Zo’n progressieve keuze zou door de EO niet zo snel zijn gemaakt. In een AD-interview stelde Peter Kuipers zelfs meerdere vooroordelen ter discussie: Jezus zou – bij wijze van spreken – ook door een vrouw gespeeld kunnen worden. Daarover ontstond, zeker in traditionele kerkelijke kring, veel ophef.
Kuipers: “Iedereen moet zich in het verhaal herkennen. Wij sluiten niemand buiten: iedereen hoort erbij. KRO-NCRV heeft een belangrijke stem over de cast. Het gaat ook over geloofwaardigheid. Het is niet zomaar een toneelstuk, die verdieping en betrokkenheid bij dit bijbelverhaal hoort erbij. Maar artiesten en acteurs willen graag meedoen.”
Mooie kerstwens is om dit bijbelverhaal in verschillende varianten door het tv-seizoen te trekken: het verhaal gaat door…
Kuipers: “Het liefst wil ik dat we met kerst beginnen met The Passion: de geboorte van Jezus. Tijdens Pasen gedenken we het sterven van Jezus, maar daarna stopt het niet. Nee, ‘het verhaal gaat door.’ Drie momenten die inspiratiebronnen voor de samenleving kunnen zijn.”
Is dat een ambitie voor deze kerst?
“Dat zou ik vanuit KRO-NCRV een mooi perspectief vinden. Het zijn feestdagen waar het oude verhaal onder zit. Vertaal dat naar nu. Begin dan bijvoorbeeld al met de verteller – dit jaar Humbero Tan – die dat verhaal van hoop ook toegankelijk maakt voor een jongere generatie. De PKN wil met ons mee, ook al vanaf de kerst. Het sluit aan bij de tijdgeest. Doe iets voor je buurman of buurvrouw: ik ben er voor jou. Niet alleen maar naar de overheid wijzen, doe ook eens iets vanuit je eigen verantwoordelijkheid.”
Bron: BM/Erik Klap
Foto’s: KRO-NCRV
