16:30 uur in foodhall Mout in Hilversum. Een half uur na de uitzending, de tweede na haar vakantie. Ze was onder andere op Curaçao, de plek waar haar radioavontuur begon. “Bijna twintig jaar geleden woonde ik in Willemstad. Ik trok de stoute schoenen aan en stapte bij Dolfijn FM naar binnen om te vragen of ik daar aan de slag kon. Het voelde laagdrempelig, een station op een tropisch eiland. En bovendien had ik niet veel te verliezen. Ik mocht beginnen als nieuwslezer, maar al snel presenteerde ik ook een datingshow.”
‘Buiten is het negen graden. Binnen zit…’ Als klein meisje luisterde ze via haar wekkerradio naar Met het Oog op Morgen en droomde ervan dat de zenderstem ‘Mischa Blok’ zou invullen op de puntjes. “Ik lag in mijn bed en hoorde mensen interessante gesprekken met elkaar voeren – waarvan ik de helft nog niet begreep. Magisch, dat wilde ik ook. Maar ik maakte me zorgen: ik kon de R niet zeggen en vroeg mij af hoe het ooít goed zou komen. Het heeft me ruim een jaar logopedie gekost om dat op te lossen. Ik weet nog goed wat ik toen dacht: nu kan ik echt alles worden wat ik wil.”
Ze deed er nog een schep bovenop door later ook logopedie te gaan studeren, maar deed tegelijkertijd een studie geschiedenis aan de Erasmusuniversiteit. “Logopedie komt ontzettend van pas als je radio en podcasts maakt en met geschiedenis leg je een goede basis om de journalistiek in te gaan.” Dat met haar feitenkennis niets mis is, liet Blok zien door in 2017 onder toeziend oog van Philip Freriks en Maarten van Rossum de een na slimste mens te worden. In de finale verloor zij van tv-recensent Angela de Jong.
De straat op
Na vier jaar op Curaçao had Blok het idee dat zij elke straatsteen van het eiland kende. “Ik verwonderde mij niet meer en dat gevoel van nieuwe dingen ontdekken miste ik enorm.” Tijd om terug te gaan naar Nederland. Blok ging op zoek naar een nieuwe baan en begon in de tussentijd als camjo bij regionale omroep RNN7 in Rotterdam. “Ik had aangeboden om dat gratis te doen, want ik zag het als een stoomcursus. Hoe maak je een verhaal, hoe kunnen beelden dat ondersteunen, hoe stel je de juiste vragen? Dat waren ontzettend leerzame maanden.”
Via BNR Nieuwsradio waar ze redacteur was en het ANP waarvoor ze het nieuws las, kwam Blok terecht bij TROS in Bedrijf als redacteur en eindredacteur. De TROS werd AVROTROS en Blok kreeg een buitenkans: ze kon aan de slag als eindredacteur/samensteller van Radio 1Vandaag. “Óf als nieuwsverslaggever, de straat op met een microfoon. Die keuze was snel gemaakt. Zo’n lossere rol past veel beter bij mij dan een leidinggevende en bovendien wilde ik graag zélf de vragen stellen.”
Stevig interviewen
In de tussentijd liet Blok haar meisjesdroom, een programma presenteren, niet varen. “Ik ben een tikkie eigenwijs en heb altijd al heel duidelijk in mijn hoofd gehad: zo moet een programma klinken of zo moet een gesprek gaan. Dat bepaalt degene die presenteert, dus zat ik het liefst zélf achter die microfoon.” Die kans deed zich voor toen de presentator én de invalpresentator zich ziek hadden gemeld. “Mijn chef stelde voor om dan maar iemand van een andere omroep te vragen. Ik werd zo boos dat ik er zelf van schrok, maar ik dacht: dít gaat niet gebeuren. Gelukkig gaven ze mij een kans en dat ging goed.”
“Ik werd zo boos dat
ik er zelf van schrok”
Antoinette Hertsenberg kreeg Blok op de radar en vroeg haar voor de nieuw op te zetten radioversie van het bekende consumentenprogramma. Vanaf januari 2017 presenteerde Blok Radar Radio, een uur lang op zaterdagmiddag op NPO Radio 1. Spannend? “Dat viel erg mee, ik had er vooral veel zin in. Eindelijk! Het format moest nog worden verzonnen, dus daaraan kon ik meebouwen. Niets mooiers dan dat. Terugkerend onderwerp in vergaderingen in Hilversum is dat een programma ‘dicht bij de mensen’ moet staan. Dat geldt voor Radar ontegenzeggelijk. Ik heb daar stevig leren interviewen. Bedrijven worden op het matje geroepen en de directeuren zijn er meestal heel slim in om zich van verantwoordelijkheden te ontdoen, dus die moest ik krachtig aanspreken. Iemand aanvallen gaat niet zonder munitie, dus stak ik veel tijd in de voorbereiding. In dit type interviews red je het niet zonder drie stappen vooruit te denken.”
Echte gesprekken
Die aanpak lijkt in de verste verte niet op haar manier van interviewen in Miss Podcast, een programma dat zijzelf bedacht en dat sinds januari 2020 van maandag tot en met donderdag van 01:00 tot 02:00 uur te horen is op NPO Radio 1. “Op een radiocongres in Lausanne hoorde ik de radiobaas van het Amerikaanse iHeartMedia zeggen dat podcasts op de radio laten horen de beste manier is om ze aan de man te brengen. Er viel bij mij een kwartje. Ik wist dat de NPO een cross-over wilde tussen podcast en radio en bedacht een format waarin ik een gast een podcast laat recenseren en dat gebruik als kapstok om over iemands leven te praten.”
Kenmerkend voor de interviews is de openheid van zowel Blok als haar gasten. “Ik nodig gasten uit naar wie ik nieuwsgierig ben en zet van tevoren geen vraag op papier, want ik wil het zoveel mogelijk een echt gesprek laten zijn. Vanuit oprechte interesse kom ik veel meer tot een echt gesprek in plaats van een interview. En dat is waar ikzelf in elk geval veel liever naar luister.”
Wat die gasten vaak níet weten, is dat Blok aan het eind van de uitzending nog een ontwapenende karaokesessie voor ze in petto heeft. “‘Wat een belachelijk idee, je zet ze voor het blok, doe het alsjeblieft niet’, kreeg ik van tevoren te horen. Het ís natuurlijk ook atypisch om op NPO Radio 1, na een serieus gesprek waarin emoties niet geschuwd worden, met zo’n voorstel te komen. Ik zette door en de grote grap is dat je in de luistercijfers het ‘karaoke-effect’ terugziet. Mensen blijven luisteren omdat ze willen weten: gaan ze zingen, hoe reageren ze, kúnnen ze zingen? Het is een soort cliffhanger.”
‘Weet je hoe het eindigt?’ vroeg Blok na haar interview met Hedy d’Ancona? ‘Je bedoelt het leven?’ ‘Nee, dit programma.’ ‘Nee?’ ‘Met een karaoke.’ “Dat is altijd een heel grappig moment. Mensen schrikken of schieten in de lach.” D’Ancona deed mee, en zong uit volle borst I am Woman.
Opschudden
Ontregelen. Als het aan Blok ligt, gebeurt dat veel vaker op de radio. “Programma’s zijn vaak dichtgemetseld met vaste riedeltjes. ‘Mag ik jou bedanken.’ ‘Jij bent hier omdat dit en dat.’ Ik hou van opschudden. Mijn helden van vroeger zijn Ischa Meijer en Wim T. Schippers. Natuurlijk maakten zij soms ongemakkelijke, pijnlijke of flauwe radio, maar er gebeurde iets en het bleef me bij. Nu is het veelal een makkelijke brei die op zich lekker klinkt, maar ik blijf niet aan de radio gekluisterd in de auto zitten omdat ik wil weten hoe iets afloopt. Een gast die boos wegloopt of begint te huilen, het komt niet of nauwelijks voor.”
Blok geeft haar programma’s overduidelijk een eigen geluid. Met haar radiodocumentaire Meneer Park, over de kennismaking met haar biologische vader in Zuid-Korea, sloeg zij voor het eerst de persoonlijke weg in. Ze is niet bang om zich bloot te geven en anderen te vragen hetzelfde te doen. Gasten lijken zich bij haar op hun gemak te voelen en misschien nét iets meer te vertellen dan ze aanvankelijk van plan waren. “Ik heb nog nooit zoveel huilende mensen geïnterviewd als in Miss Podcast. Ik wil een gelijkwaardig gesprek voeren; mijn gasten mogen ook altijd alles aan míj vragen. Die interviewstijl roept vragen op: het is zó persoonlijk, waarom doe je dat? Ik vind het heel normaal dat je dat soort gesprekken ook op de radio hoort. Zelf luister ik tien keer liever naar een echt gesprek dan naar een gesprek van een interviewer die in zijn rol zit met een deskundige die in zijn rol zit. Het is veel mooier als je een masker laat vallen. Dan gebeuren er dingen.”
Peppie en Blokkie
In maart van dit jaar veranderde de naam van het nieuwsprogramma Stax&Toine in Blok&Toine: Blok werd door AVROTROS gevraagd om het stokje over te nemen van Dionne Stax. Met de start van Blok&Toine kwam een eind aan haar rol als presentator van VINK, een podcastgids met recensies die ze samen met Vincent Bijlo en Stan Putman maakte op NPO Radio 1. Ook het presenteren van Miss Podcast liet ze drie van de vier dagen voor wat het is; alleen in de nacht van donderdag op vrijdag is Blok nog te horen. Hoe haar opvolger in alle twee de programma’s, Milou Brand, het doet, weet ze niet. “Dat is geen desinteresse, maar het zijn formats die ik zelf heb bedacht en waarvan ik precies in mijn hoofd heb hoe ik het wil. Dat vind ik te moeilijk, dat laat ik los.” Desalniettemin twijfelde ze geen seconde over Blok&Toine. “Radio 1. Overdag.”
“Een goed presentatieduo
heeft best veel gemeenschappelijk
met de juiste levenspartner”
Natuurlijk heeft ze in die rol minder ruimte voor diepte-interviews. “We maken duidelijk een nieuwsprogramma en de items duren hooguit een paar minuten. Een heel andere tak van sport, maar mínstens zo leuk. Ik zie er een heel mooie uitdaging in om het nieuws zo dicht mogelijk naar de luisteraar te brengen: wat betekent dit voor mij? Die vertaalslag maken, zodat het niet de ver-van-hun-bed-show is. Sec de nieuwsberichten neem je de hele dag door tot je. Ik denk dat het de functie van presentatoren is om het nieuws te duiden, te plaatsen en de praktische vragen te beantwoorden.”
Peppie en Blokkie, noemen Van Peperstraten en Blok elkaar gekscherend. “Een goed presentatieduo heeft best veel gemeenschappelijk met de juiste levenspartner. Het moet echt een goede match zijn. Je moet elkaar in de basis een leuk persoon vinden, iets gunnen, respecteren en een bepaalde humor delen. Toine en ik hebben het echt gezellig. Als je een nieuwsprogramma presenteert, mag er best óók gelachen worden. Bij de BBC zijn ze daar onwijs goed in. Je kunt wel aan de lopende band nieuwsfeiten oprakelen of heel serieuze gesprekken voeren, maar uiteindelijk luisteren mensen naar de radio omdat ze een gevoel hebben bij een bepaald persoon; juist díegene moet mij bijpraten. Dat is wat we doen, maar bijpraten wordt behapbaar voor luisteraars als het af en toe ook iets informeler wordt. De gesprekken die wij hebben en de grappen die we maken tussen de onderwerpen door, zijn dezelfde als wanneer we niet achter de microfoon zitten.”
Exen de Podcast
Je bent radiomaker. Je vriend is radiomaker. De relatie gaat over. Dan maak je er een podcast over, dat is vanzelfsprekend. Of misschien toch opzienbarend, lief en leed delen achter de microfoon. “Mensen verklaarden ons voor gek. Inderdaad gingen Jacob en ik afgelopen december uit elkaar. We wilden graag vrienden blijven, maar dat was ons eerder – ondanks goede voornemens – nooit gelukt met exen. Een podcast maken was een goede stok achter de deur om elke twee weken een open gesprek met elkaar te voeren over het proces.”
En dus kwam er vanaf februari om de zondag een aflevering online. ‘Oh oh oooh, het is over, de liefde tussen jou en mij…’ zong Xander de Buisonjé aan het begin van elke aflevering. Een emotionele rollercoaster en de podcastluisteraar zat op de eerste rang. Exen de Podcast is goed beluisterd en de kritieken zijn zowel lovend als niet van de lucht. “We krijgen regelmatig de vraag waarom we dit in hemelsnaam doen. Mensen voelen zich er ongemakkelijk bij. Dat vind ík dan weer gek, dat je ongemakkelijk wordt van een persoonlijk gesprek van twee mensen die kwetsbaar durven te zijn. Er zijn zoveel programma’s over hoe een liefde begint, maar er zijn weinig programma’s over hoe een liefde eindigt. Bij mij is altijd de afweging: is dit iets wat anderen ook meemaken en waar ze iets aan hebben als ze het horen? Als het antwoord ja is, wil ik het maken.”
Podcasts
Het is inmiddels wel duidelijk: Blok is podcastfan. Ze luisterde jaren geleden naar This American Life en werd gegrepen door verteller David Sedaris. “Ik dacht direct: hij heeft het tegen míj. Als radioluisteraar voel ik veel meer afstand. De mooiste podcasts zijn vanuit persoonlijke verwondering of drive gemaakt. Dat kan ook, omdat je er geen rekening mee hoeft te houden dat het voor honderdduizend mensen interessant moet zijn. Je kunt ook kleine onderwerpen aansnijden, de niches opzoeken.”
“Radio is een boekenwinkel binnenkomen en door de verkoper een boek onder je neus gedrukt krijgen. ‘Hier, dit ga jij het komende uur lezen.’ Terwijl een podcast is voor een boekenkast staan en zelf zorgvuldig een titel uitkiezen. Als podcastmaker weet je een ding zeker: de luisteraar heeft volledig voor jou en het onderwerp gekozen. Als radiopresentator heb je toch altijd in je achterhoofd: oké, we doen nu een item over sportvissen, maar er is ook een heel grote groep die dit niet interessant vindt, dus we moeten ook weer snel verder naar het volgende onderwerp.”
Omdat Jan en alleman een podcast kan maken en aanbieden, is er inmiddels een enorme wildgroei. “Ik vind wel dat je de luisteraar moet respecteren. Het geluid moet niet bagger zijn, je stemgebruik moet goed zijn en je moet nadenken over wat je wilt vertellen en de manier waarop. Er zijn best wat podcastmakers die daar achteloos mee omgaan. Ik denk dat podcastmakers op dat vlak kunnen leren van radiomakers. Podcasts worden ook weleens ‘radio zonder eindredactie’ genoemd. Andersom kunnen radiomakers van podcastmakers leren om luisteraars directer aan te spreken en andere manieren van storytelling te gebruiken. Niet altijd: ‘Dit is gebeurd, deze deskundige is er, vertel.’ Je kunt een onderwerp in talloze andere vormen bespreken.”
Tv zonder voorgesprek
Voorlopig biedt haar agenda weinig lucht, maar haar hoofd staat nooit stil. Ook tv wordt niet uitgesloten bij het smeden van nieuwe plannen. Eerder maakte Blok tijdens de Olympische Winterspelen reportages voor NOS Sport. En afgelopen zomer was ze op Terschelling voor Opium op Oerol. “Ik heb de vooropleiding van de Dansacademie gedaan en zou het leuk vinden om een programma te maken waarin dans een rol speelt. Dansen verbindt én haalt mensen uit hun comfortzone, dus volgens mij is het een prachtige manier om contact te maken en een gesprek te voeren. Überhaupt mis ik op televisie een programma waarin een écht gesprek tussen twee mensen centraal staat. Ook voor tv wordt zoveel dichtgetimmerd, geënsceneerd en kapotgemaakt met voorgesprekken. Over Media Inside van Marcel van Roosmalen en Gijs Groenteman werd gezegd: wat een goed programma, het is net een podcast. Podcasts zijn zo populair. Mensen vinden het zo fijn om een langer gesprek te horen, waarom zou dat niet op tv kunnen? Daarover ben ik aan het nadenken.”
Mischa Blok, onthoud die naam.
Bron: BM
Foto’s: AVROTROS (Ruud Baan, Elvin Boer)
