Tekst: Erik Klap // Fotografie: Oane Born
Sinds maandag 17 juni staat zijn wereld op zijn kop. Op die avond werd Rick Brink in de live-show op NPO 1, gepresenteerd door Lucille Werner en Anita Witzier en tussen de vijf andere kandidaten, gekroond tot minister van Gehandicaptenzaken. Eervol, dat zeker, maar ook een pittige (omroep)politieke opdracht. Ondersteund door zijn eigen zevenkoppige ‘ministerie’, de collega’s bij initiatiefnemer KRO-NCRV, geeft de minister sturing aan het bevorderen van een inclusieve samenleving. Met gevoel voor humor noemt Rick zijn eindredacteur directeur-generaal, de hoogste functie na de minister. Er wordt hier ook veel en hard gelachen. Toch gaat het om een serieuze zaak.
Politieke realiteit
Het fractievoorzitterschap van het CDA in Hardenberg heeft hij overgedragen. Na zijn benoeming reisde Rick Brink vrijwel meteen gemotiveerd naar Den Haag, waar hij 15 miljoen wil lospeuteren voor onder andere ‘De Koffer van Rick’. Wat wil hij met die koffer? En hoe geeft de minister de plannen vorm?
Rick: “Den Haag geeft niks zo maar weg. Je moet een behoorlijke lobby starten.”
Cyril: “We hebben geld geëist.”
Rick: “Je moet het idee uitleggen en onze plannen in een begroting gieten, pas dan komt hopelijk de financiële bereidheid. Dat is de politieke realiteit.”
Cyril: “Die is vrij hard. Tegelijkertijd voeren we zo de druk op, want we koppelen het financiële deel aan duidelijke doelstellingen.”
Rick: “We hebben goed nagedacht over de opbouw van die 15 miljoen, want je kunt niet zomaar wat roepen. Anders ben je het lachertje van de klas. Het is een project voor een jaar, dus: hoe concreter, hoe beter.”
Cyril: “Voor inclusieve speeltuinen in Nederlandse gemeenten is een rekensom gemaakt voor die speciale toestellen, waarbij ook gemeenten en sponsoren een derde deel moeten meefinancieren. Daarnaast vijf miljoen voor extra stageplekken voor studenten met een beperking en vijf miljoen voor meer zichtbaarheid in de media.”
Hoe geven jullie die ‘meer zichtbaarheid’ gestalte: jullie kunnen dit wel ambiëren, maar gaan eindredacteuren en samenstellers daar ook in mee?
Cyril: “We schieten dit hoog in. Zo zijn we al bij Shula Rijxman geweest om af te tasten of de NPO hiermee ook impact op de samenleving wil maken.”
Rick: “Dat was een positief gesprek. We hebben over de ‘Koffer van Rick’ gesproken en vooral wat we daarmee kunnen als die goed gevuld is.”
Puilt de koffer al uit?
Rick: “Het begint te komen. Zo’n 75 nu.”
Cyril: “Via de site komt het nu goed op gang, ook via de Lucille Werner Foundation en de Bart de Graaff Foundation komen aanmeldingen binnen.”
“Ik ben opgevoed met Bart de Graaff. Hij liet me zien dat een beperking niet je talent mag beperken”
Bibian Mentel, Lucille Werner, Vincent Bijlo, vroeger Bart de Graaff en nu Rick Brink: hebben we die boegbeelden nodig om het verschil te maken?
Rick: “Bibian Mentel was finalist in Dancing with the Stars, vooral omdat ze zo goed was. Zij heeft een stichting voor sporters met een beperking. Bibian ondersteunt ons ook, dat helpt zeker mee. Ik ben opgevoed met Bart de Graaff. Hij liet me zien dat een beperking niet je talent mag beperken. Zichtbaarheid van mensen met een beperking in de media is enorm bepalend. ‘Het publiek kijkt niet graag naar mensen met een handicap’, is letterlijk gezegd tegen ons. Zo verandert er natuurlijk nooit wat. Mensen met een beperking én een specialisme kunnen zich aanmelden via kro-ncrv.nl/minister en in de ‘Koffer van Rick’ verzamelen we een lijst van talenten. Die lijst gaat naar alle programmamakers.”
Cyril: “Nu maken we castingpagina’s waarop talenten zich presenteren. Zo zien programmamakers niet alleen wat hun beperking is, maar vooral waarin ze uitblinken of waar hun expertise ligt. Niet iedereen kan bij Pauw aan tafel, maar je kunt ook een rol spelen in een dramaserie of een podcast maken. Een klein voorbeeld: recent is bij Binnenstebuiten een item gedraaid met iemand die albinisme heeft.”
Rick: “Die koffer is een hulpmiddel voor makers om te laten zien dat je ook ‘inclusieve talkshow-tafels’ kunt samenstellen. Ik was pas bij DWDD te gast: klein manneke met enorme rolstoel, maar niemand begon over die mega-rolstoel. Het ging over de inhoud. Zo hoort het.”
Jullie zitten bij KRO-NCRV, dus dat dit onderwerp ‘in huis’ gonst is logisch, maar hoe lukt dat bij andere publieke omroepen?
Cyril: “Bij KRO-NCRV worden we omarmd. We hebben veel contact met de programmamakers, Rick is intussen bij vrijwel al onze radioprogramma’s te gast geweest en zat bij M aan tafel.”
Rick: “Ik krijg zoveel uitnodigingen van externe partijen en media dat we worden gedwongen scherpe keuzes te maken. Onze grootste beperking is tijd. We willen ook goed zichtbaar zijn binnen de doelgroep. Als je de functie afpelt, is het een mix die rust op drie pijlers: belangenbehartiging, media en politieke lobby. KRO-NCRV steekt enorm zijn nek uit met dit ministerschap, ik wil dit tot een succes maken.
“KRO-NCRV steekt enorm zijn nek uit met dit ministerschap”
Rick: “We gaan ook naar grote congressen, zoals die van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, waar we gemeenten motiveren om ‘inclusief’ te worden. Kijk naar mijn Troonrede op Facebook. Dat manifest, om je stad of dorp echt toegankelijk te maken, is nu door 44 van de 355 gemeenten ondertekend.”
Cyril: “Rick is natuurlijk een minister-met–camera, dus hij is ook letterlijk en figuurlijk goed zichtbaar als hij het land door gaat.”
Rick: “ik wil midden in de doelgroep staan, niet erboven staan.”
Maar die groep is met 1.8 miljoen mensen met een beperking gigantisch; het gevaar schuilt erin dat mensen of groeperingen zich niet gezien of gehoord voelen…
Rick knikt: “Het is inderdaad zo divers. Mijn meervoudige handicap is duidelijk zichtbaar, maar ik ga echt niet alleen de barricaden op voor mensen in een rolstoel. Zo was ik bij Bartiméus Sonneheerdt, een expertisecentrum voor blinde mensen. Ik heb zelf geen visuele beperking, dus als ik iets voor die stichting doe, is het belangrijk dat ik weet wat hier speelt. Maar er zijn ook talloze andersoortige revalidatiecentra. Of jongens en meiden met een taalontwikkelingsstoornis.”
Cyril: “Onze primaire insteek bij onze videocontent is het kweken van awareness, want mensen weten zoveel niet van bepaalde beperkingen. Het fijne is ook dat als wij video’s verspreiden, ook stichtingen die content via hun site en social media kunnen delen.”
Terughoudend
Rick: “Vroeger keken we naar wat mensen niet kunnen, nu al meer naar wat wél mogelijk is. Onze insteek is: wat kun je, waar ben je goed in? En toevallig heb je ook een beperking. Maar dat is wel de volgorde. Vervolgens is het wel zo dat mensen met een beperking vaak terughoudend zijn in het tonen van die handicap. Als je daarin vastloopt – of je vindt het eng om naar DWDD te gaan – dan kunnen wij helpen.”
Cyril: “Wij organiseren komende jaar meerdere dagen waarop we talenten trainen. Op interviewtechnieken en zaken die van belang zijn voor de tv-camera: waar moet je op letten? Van lichaamshouding tot hoe werkt het nu eigenlijk in een studio?”
Rick: “Dan komt de Koffer van Rick tot leven, nu is het nog een verzameling CV’s, dan gaan we zien wat voor vlees we in de kuip hebben.”
Cyril: “We hadden een relatief rustige start in aanmeldingen, het komt nu pas op gang. Gek genoeg was dat ook zo met de sollicitatieprocedure voor de minister.”
Rick: “Klopt, ik was zelf één van de laatste sollicitanten.”
Waar zat de twijfel?
Rick: “Inhoudelijk was ik wel nieuwsgierig: wat verwacht de KRO-NCRV van zo’n minister? Maar ik heb er wel een paar nachtjes over moeten slapen voordat ik me aanmeldde, want ik ben gehecht aan wat ik heb. Ik was HR-projectleider bij een bedrijf in de procesindustrie, een prima baan van 8.00 tot 17.00 uur. Daarnaast was ik fractievoorzitter van het CDA in Hardenberg en deed ik nog wat voor de lokale voetbalclub.”
“Ik was amper benoemd of de president van Ecuador kwam naar Nederland, het enige staatshoofd ter wereld in een rolstoel”
Langs de Lijn met Edwin Evers dus.
Rick: “Klopt, Edwin is een bekende van me, ook ooit begonnen bij de KRO! Terug naar mijn twijfel. Ik sprak met verschillende vrienden over dat mogelijke ministerschap. Bewust geen bezorgde ouders of werkgever, maar mensen met een onafhankelijke geest. En dan ben je het ineens. 24/7. Als je kijkt naar mijn leven toen en nu, dat is 180 graden gedraaid. Je kunt dit niet part-time doen. ”
Cyril: “Het leven van Rick staat volledig op zijn kop: van gesprekken bij andere ministers tot radioprogramma’s en talkshows, van een gesprek bij het blindeninstituut tot het schrijven – en opnemen – van een eigen Troonrede.”
Rick: “Ik was amper benoemd of de president van Ecuador kwam naar Nederland, het enige staatshoofd ter wereld in een rolstoel. Hij wilde mij ook graag ontmoeten, want zijn dochter heeft verkering met een Hollandse jongen, dus hij had via via over mij gehoord. In Den Haag reden we in colonne, begeleid door bewakers met pistolen. Het complete ministerie was ontruimd en iedereen rende steeds om ons heen. Toen dacht ik wel: in welke film is die nuchtere jongen uit Hardenberg terechtgekomen?”
Wanneer is de missie van de minister geslaagd?
Rick: “Als we die drie punten – speeltuinen, stageplekken, meer zichtbaarheid – kunnen uitwerken. Op basis daarvan moet Den Haag snappen dat je hiervoor gewoon een minister nodig hebt. We zijn nu onderweg met die doelstellingen uit mijn Troonrede: meer zichtbaar in de media en de beeldvorming over mensen met een beperking veranderen. Pas zei ik het nog op NPO Radio 1: wij moeten in Nederland eens leren dat mensen met een beperking die beperking hebben, maar niet beperkt zijn. Dat is iets anders.”
Cyril: “Deze mensen willen ook naar een festival, theater, lekker shoppen of op vakantie. Ik bekijk de wereld nu door een andere bril en dan zie je rare dingen: ‘Ondanks zijn beperking, gaat hij graag op vakantie.’ Nee, hij gaat gewoon graag op vakantie! Willen we zaken daadwerkelijk veranderen, dan past daar een vorm van actiejournalistiek bij.”
Zijn er al programma’s waar we talenten uit de Koffer van Rick kunnen zien of horen?
Cyril: “Dat is nog net te vroeg, maar we merken wel dat het thema meer gaat leven. Bij DWDD Yung presenteert Eva Eikhout nu, een mooi tastbaar voorbeeld. We hebben ook naar de BBC gekeken, want hoe kunnen we onze plannen in ‘aantallen mensen in de media’ kwantificeren? De BBC heeft een document opgesteld over hoe ze ‘inclusief’ willen zijn, ook met mensen uit andere culturen of seksuele geaardheid. In dat totaalaanbod moet 8 procent bestaan uit mensen met een beperking, variërend van dramaseries tot talkshows of in redacties. Dat is in een visiedocument gekwantificeerd. Het BBC-model is natuurlijk anders en zij kunnen dat intern afdwingen, maar we vinden het een mooi voorbeeld van hoe je kunt doorpakken. Langzaam maar zeker zien we dat beeld van die grotere diversiteit kantelen, maar die bewustwording moet er eerst komen.”
Af en toe als sideRick in DWDD bijvoorbeeld?
Rick: “Volgens mij vindt Matthijs dat best een goed idee.”
Cyril: “De slogan van de KRO-NCRV is ‘Laten we naar elkaar omkijken.’ Met dit project gaan we een nog stap verder: we komen écht in actie, bieden brandstof.”
Rick: “Dit continue proces is nodig om barrières te doorbreken. Daar is tijd, aandacht en veel inzet voor nodig. Ons initiatief klinkt zelfs door in Zuid-Afrika! De grootste gehandicaptenorganisatie wil naar Hilversum komen om te horen hoe wij dit doen.” Lachend: “Misschien kunnen wij beter naar Kaapstad gaan directeur-generaal, ze schijnen daar een knap wijntje te schenken…”