Het is een brede groep mensen. Ze voelen zich niet vertegenwoordigd, niet aangesproken, onbegrepen en ondergewaardeerd of een combinatie daarvan. De groep is niet homogeen. Hij is niet ontstaan door iets of door iemand. Er is niet één oorzaak of één schuldige. Teleurgesteld in de PvdA of gevallen in ‘de Kloof’ van Sander Schimmelpenninck, wat maakt het uit. Eén ding is zeker: ‘we’ – en u bepaalt zelf maar of u daarbij hoort of niet – hebben het te ver laten komen. ‘We’ hebben te lang onbegrijpelijke compromissen gemaakt en misstanden gerelativeerd.

Het geen vertrouwen hebben in de politiek is, gekatalyseerd door corona, inmiddels ‘uitgezaaid’ naar wetenschap, onderwijs en media. Een deel van de groep ontevredenen radicaliseert. In het jaarverslag van de AIVD 2021 lees ik onder meer ‘(…) onrustbarende toename van het aantal bedreigingen van onder andere ministers, leden van de Tweede Kamer, wetenschappers, medici, politieagenten en journalisten (…)’. En ‘Er zijn activisten die alleen nog eigen media volgen, en overgaan tot thuisonderwijs en het van school halen of houden van hun kinderen. Honderden mensen lieten zich uitschrijven uit het kiesregister, omdat ze geen vertrouwen meer hebben in eerlijk bestuur’.

We hebben niet
meer meningen
nodig, maar
betere vragen

Let op, het gaat hier niet alleen over radicaliseren op basis van geloof, maar ook over het extremistische deel van mensen dat het vertrouwen in de samenleving is verloren. Dat vertrouwen herwinnen, is denk ik de politiek-sociaalmaatschappelijke uitdaging van de komende decennia.

Onze media spelen hierbij een cruciale rol. Veel mensen zeggen dat het belangrijk is dat verschillende meningen te horen zijn. Hiermee wordt bijvoorbeeld het toelaten tot het publieke bestel van Ongehoord Nederland verdedigd. Ook wordt het gebruikt om uit te leggen dat het een gemis is als Vandaag Inside stopt omdat ‘een bepaalde doelgroep nu geen spreekbuis meer heeft’.

Volgens mij heeft die doelgroep niet nog een spreekbuis nodig. Internet staat vol spreekbuizen. Daarbij komt dat het geven van zendtijd aan omroepen als WNL, PowNed en Ongehoord Nederland niets heeft bijgedragen aan herstel van vertrouwen.

We hebben niet meer meningen nodig, maar betere vragen. Vragen die iedereen begrijpt en ook zou willen stellen. Zoals: “Ja, maar u behoort toch ook tot die partij? Dan zegt u toch: ‘Waar slaat het op dat je tot vrijdag gaat wachten met het maken van een nieuwe weging over een rapport dat er al een jaar ligt?’”

Aldus RTL’s Floor Bremer tegen D66-fractievoorzitter Jan Paternotte. De Volkskrant ontdekte eerder dat de partij een jaar lang niets deed met conclusies uit een vertrouwelijk MeToo- rapport. Paternotte keek als Bambi naast zijn neergeschoten moeder. Ik verzeker u: die denkt volgende keer wel twee keer na voor hij zich laat gebruiken een onverdedigbaar standpunt te verdedigen. Eén zo’n vraag draagt meer bij aan herstel van vertrouwen dan een seizoen Vandaag Inside.

Taco Jelgersma