Wytse Vellinga treedt toe tot team van de ombudsman voor de publieke omroepen

Smit: “De journalistiek bij de publieke omroepen speelt een essentiële rol in onze samenleving. Het publiek verwacht dat programma’s en publicaties aan journalistieke normen gehouden worden door een sterk ombudsteam. Naarmate het publiek journalistieke verantwoording belangrijker is gaan vinden, weet het de ombudsman beter en vaker te vinden. Verbreding van het team stond al ruim een jaar op mijn verlanglijstje. De kennis en kunde van Vellinga zijn een zeer gewenste aanvulling.”

Brede journalistieke ervaring
Wytse Vellinga heeft brede praktische en onderzoekservaring. Hij is ruim twintig jaar actief als journalist bij krant, radio, tv en online. Vellinga was meer dan 17 jaar verslaggever voor Omrop Fryslân, maar werkte ook voor het Dagblad van het Noordenen freelance voor diverse andere opdrachtgevers. De laatste jaren was Vellinga onder meer actief als adviseur en trainer bij onder andere de Thomson Foundation en CIRCOM Regional, en gastdocent op universiteiten en hogescholen. Daarnaast heeft hij de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar de toekomst van media, journalistiek en de bestrijding van nepnieuws.

Vellinga: “Ik heb de afgelopen jaren bij heel veel redacties achter de schermen mogen kijken en heb goede discussies gehad over de toekomst en de waarde van de journalistiek. En dan zie je dat de journalisten, ongeacht hun achtergrond of werkomgeving, vaak met dezelfde zorgen rondlopen. Zorgen over de betaalbaarheid van goede journalistiek en over het afnemende vertrouwen bij het publiek. Zowel bij de regionale omroep op de Azoren, als op het hoofdkantoor van de BBC worden dezelfde uitdagingen gevoeld. Die discussies op de redacties zijn ontzettend waardevol om het publiek kwalitatief betere verhalen te kunnen brengen.”

Herbenoeming
Margo Smit is op voordracht van het College van Omroepen door de NPO herbenoemd als ombudsman voor de journalistieke producties van de publieke omroepen. Zij is sinds 2017 ombudsman, en gaat op 1 januari 2023 haar derde termijn in. Smit: “Er is grote behoefte aan betrouwbare, controleerbare journalistieke informatie. Daar moet geen enkele twijfel aan bestaan, want dat kost de journalistiek de geloofwaardigheid. De onpartijdige ombudsman kan voor het publiek onderzoeken hoe het journalistieke werk gedaan wordt en of dat aan de normen in de Journalistieke Code voldoet. Het is mooi dat nog een periode te kunnen doen.”

Bron: Ombudsman voor de publieke omroepen/BM

Bericht delen

Journalistieke Code geschonden door Ongehoord Nederland

Voor de beoordeling van klachten die stellen dat één van de onderzochte programma’s racistisch en discriminerende inhoud bevatte, geeft de Journalistieke Code geen normatief kader. Dan is mogelijk wel de vraag of de publieke omroep als waardengemeenschap en op grond van de volgens de Mediawet uit te dragen gezamenlijke waarden dergelijke inhoud wenst te faciliteren. Daarop ziet de ombudsman niet toe.

Ombudsman Smit stelt: “Niet alles dat juridisch mag, hoeft altijd gedaan te worden. De oudste bestaande journalistieke code stelt als regel ‘do no harm’ als dat voor het grote goed niet strikt noodzakelijk is. Wie probeert dat te framen als politieke correctheid zit er stevig naast. Het is simpelweg een kwestie van professionele ethiek.”

Opiniërend programma
Het programma Ongehoord Nieuws wordt door omroep Ongehoord Nederland een opiniërend programma genoemd. Ruimte voor de mening van en het gesprek met gasten is daarin leidend, stelt de omroep. Maar ook opiniërende journalistieke programma’s horen volgens de normen van de Journalistieke Code gemaakt te worden.

De Journalistieke Code stelt onder meer dat gedeelde informatie betrouwbaar moet zijn en gecheckt moet worden. De code is door alle omroepen onderschreven, ook door Ongehoord Nederland. Alle journalistieke producties vallen eronder. Ook in een opinieprogramma zal een journalistiek presentator beweringen van een gast op betrouwbaarheid moeten checken en de gast daarop bevragen. Die journalistieke rol wordt door ON-presentatoren nog steeds te weinig ingevuld. Smit: “Wie iets beweert, moet in een journalistiek programma naar bewijs gevraagd worden.”

Discriminatie en racisme
Smit startte een onderzoek naar aanleiding van ruim 1700 klachten over racistisch en discriminerend beeld- en taalgebruik in een Ongehoord Nieuws-uitzending van 15 september 2022. De Journalistieke Code bevat geen concrete normen voor een oordeel over discriminatie en/of racistisch taalgebruik. Wel stelt de code dat beeldmateriaal in de juiste context gebruikt moet worden. Dat was hier niet het geval, wat dat beeldgebruik betreft is de code geschonden.

Aantoonbaar onjuiste informatie
In journalistieke programma’s van ON wordt ruimte gegeven aan aantoonbaar onjuiste informatie: meestal passief wanneer een presentator op aantoonbaar onjuiste beweringen geuit door gasten niet doorvraagt, soms actief in eigen teksten van presentatoren.

Omroep: lessen geleerd
De ombudsman vroeg Ongehoord Nederland om toelichting op gemaakte journalistieke afwegingen en redactionele voorbereiding, of en zo ja hoe informatie gecheckt is en waarom bepaalde als onjuist bekende informatie toch als feitelijk juist in uitzendingen is gedeeld. In de uitleg van de omroep werd meermaals aangegeven dat wat betreft informatiegebruik door de redactie lessen geleerd zijn.

Ook is een factchecker aangesteld en een correctiepagina aangemaakt. In hoeverre door een omroep of programma voorgestelde maatregelen om schending van de journalistieke code tegen te gaan tot verbetering leiden, kan alleen worden vastgesteld als uitzendingen systematisch worden gemonitord.

Smit: “Om te kunnen volgen of een omroep een eventuele uitgesproken intentie tot verbetering omzet in journalistieke praktijk, zal binnen de keten van journalistieke verantwoording systematische monitoring moeten worden opgezet. Die is er nu niet.”

Het onderzoek
De ombudsman onderzocht programma’s van omroep Ongehoord Nederland naar aanleiding van klachten vanuit het publiek tussen 16 augustus en 1 november 2022. Sinds het programma Ongehoord Nieuws aan een tweede reeks begon, kwamen 1936 mails binnen bij de ombudsman. Daaronder waren ook complimenten, bij 1852 betrof het klachten. De meeste klachten gingen over ‘racisme en discriminatie’, ‘onjuiste informatie’, ‘gebrek aan onpartijdigheid of onafhankelijkheid’ en schokkende beelden.

Bron: Ombudsman voor de publieke omroepen/BM

Bericht delen

NPO verwacht in december besluit over tweede sanctie Ongehoord Nederland

De NPO zei vorige maand ON! een tweede financiële sanctie te willen opleggen. Volgens de NPO is de omroep onder meer niet voldoende bereid om samen te werken binnen het bestel. Bij een definitieve tweede sanctie kan staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media) de vergunning van ON! intrekken.

De eerste sanctie werd in juli opgelegd na een rapport van de Ombudsman van de NPO. Hierin stelde de Ombudsman klagers in het gelijk die vonden dat de omroep in zijn programma’s aantoonbaar onjuiste informatie verspreidt.

Na de eerste sanctie ontving de ombudsman weer vele honderden klachten na een uitzending van het programma Ongehoord Nieuws halverwege september. Daarin waren beelden te zien waarop zwarte mensen witte mensen in elkaar slaan, zonder dat het programma er context bij gaf.

Klagers stellen dat er sprake zou zijn van racisme. Ook diverse omroepbazen lieten zich hard over het filmpje uit. Arnold Karskens stelde dat hij in de uitzendingen “de andere kant van het nieuws wil belichten”.

Bron: Nu.nl/BM

Bericht delen

Zeer veel klachten bij Ombudsman over item van Ongehoord Nederland

In het item liet omroep Ongehoord Nederland naar eigen zeggen anti-wit racisme zien. Bewijs voor een racistisch motief is er niet, bleek zaterdag. Niet eerder kreeg de Ombudsman zoveel klachten in korte tijd. Het aantal van 1689 is bijna twee keer zoveel dan ze over het gehele vorige jaar binnenkreeg.

Klagers melden onder meer dat ze het omstreden item uit de uitzending van donderdag racistisch en discriminerend vinden. Ook zijn er bij de Ombudsman meldingen gedaan van het aanzetten tot haat. De Ombudsman laat weten dat alle klachten, zoals gebruikelijk, worden doorgestuurd naar de betreffende omroep. “Ik ben uiteraard benieuwd naar hun antwoorden aan klagers”, zo stelt ze. “Net zoals ik benieuwd ben of de toezichthouders – dat zijn de NPO, het Commissariaat voor de Media en het ministerie – zich hier verder over zullen buigen.”

Onversneden racistisch item op de @npo ; geproduceerd met belastinggeld, gelegitimeerd door oa een hoogleraar van de @UniLeiden. Het is werkelijk een schande. pic.twitter.com/5EdH4XCl0a

— Max den Blanken (@maxdenblanken) September 15, 2022

Het item was een collectie video’s waarin zwarte mensen – in onbekende landen, met onbekende aanleidingen – witte mensen aanvielen door te schoppen of te slaan. Volgens presentatrice Raisa Blommstijn van het programma ging het om “toenemend geweld tegen witte mensen”. De presentatrice noemde de zwarte mensen “negers”. Ongehoord Nederland ligt sinds de uitzending van donderdag van verschillende kanten onder vuur. Zo veroordeelden alle andere omroepen die deel uitmaken van de NPO het item en stelden ze dat het “onwaardig” was voor de publieke omroep.

De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme vond dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft gefaald in zijn toezicht op de gang van zaken rond Ongehoord Nederland.

Bron: Nu.nl/BM

Bericht delen

Ongehoord Nederland bereikt met racisme-item grens redactionele vrijheid

Frederieke Leeflang, voorzitter van de raad van bestuur van de NPO, laat vrijdag weten dat de omroep met deze discriminerende en racistische uitlatingen ‘de grens van de redactionele vrijheid heeft bereikt’.

In het item, dat aan bod kwam tijdens Ongehoord Nieuws, worden verschillende schokkende fragmenten getoond waarin witte mensen door mensen van kleur in elkaar worden geslagen. Volgens presentatrice Raïsa Blommestijn wilde het programma hiermee “een op sociale media minder belicht aspect van racisme” tonen. Zij sprak over “blanken die door negers in elkaar worden geslagen”. Waar de internetfilmpjes vandaan komen, blijft onduidelijk.

Onversneden racistisch item op de @npo ; geproduceerd met belastinggeld, gelegitimeerd door oa een hoogleraar van de @UniLeiden. Het is werkelijk een schande. pic.twitter.com/5EdH4XCl0a

— Max den Blanken (@maxdenblanken) September 15, 2022

De NPO schrijft erover: ‘NPO heeft de redactionele vrijheid hoog in het vaandel staan, maar daar zijn wel grenzen aan wat racistische of discriminerende uitlatingen betreft. Die grens is volgens de NPO in deze uitzending bereikt.’

De NPO verzoekt het Commissariaat voor de Media om zich uit te spreken over het voorval in het licht van het Mediawet-artikel 2.88 lid 5. Dit artikel luidt: ‘een publieke media-instelling neemt passende maatregelen om te voorkomen dat het aanbod van haar mediadiensten aanzet tot geweld of haat jegens een groep of lid van een groep’.

Leeflang: “Bij de NPO komen veel klachten binnen over deze uitzending, waaronder ook kopieën van klachten die bij de Ombudsman zijn ingediend. We vragen de Ombudsman om deze met voorrang te behandelen.”

Ongehoord Nederland zegt in een reactie dat er “geen enkele sprake” was van racistische of discriminerende uitlatingen. Het is volgens de omroep ook nooit de bedoeling geweest zulke uitlatingen te doen. ON! zegt verbaasd te zijn over de reactie van de NPO.

Bron: Nu.nl/BM

Bericht delen

BM Talk met Jeanine Janssen

Waarom heeft MAX zelfs twee Ombudsmannen, waarom past deze functie zo goed bij haar en waarom gaat ze niet meer zo graag naar verjaardagsfeestjes?

Meer BM Talks bekijken? Klik hier en abonneer je op ons YouTube-kanaal om geen video meer te missen. De komende weken passeren Menno de Boer, Jan Hillenius, Lea Fels, Sten Vos, Anton Jongstra, Kirsten Jan van Nieuwenhuijzen en Pieter van der Heijden de revue.

Bron: BM

Bericht delen

Commissariaat onderzoekt betrouwbaarheid journalistiek bij publieke omroep

De Ombudsman van de NPO concludeerde begin juni dat de omroep de Journalistieke Code van de NPO heeft geschonden op het punt van betrouwbaarheid. Ook zou de omroep bijdragen aan de verspreiding van aantoonbaar onjuiste informatie, zonder die te corrigeren. Ook andere omroepen schenden de code, maar volgens de Ombudsman wel minder frequent of systematisch.

Het Commissariaat richt zich onder meer op Ongehoord Nederland ‘vanwege het feit dat Ongehoord Nederland een nieuwe, onervaren omroep is en in reactie op het rapport van de NPO Ombudsman in eerste instantie heeft aangegeven niets te gaan veranderen’.

Masterclass over de Mediawet
Het Commissariaat voegt toe dat Ongehoord Nederland heeft laten weten dat er mogelijk wel bereidheid bestaat om zaken te veranderen. Ook laat de instantie weten dat ON! een masterclass over de Mediawet moet volgen bij het Commissariaat. Deze masterclass wordt aan alle aspirant-omroepen gegeven.

De toezichthouder meldt eveneens twee andere onderzoeken te zijn begonnen naar de publieke omroep. Zo is een onderzoek heropend over de topinkomens.

Afnamegarantie
Aanleiding is onder meer het nieuws dat Jeroen Pauw in 2019 het salarisplafond voor presentatoren zou hebben willen omzeilen. Hij vroeg aan BNNVARA om een ministersalaris voor zijn presentatie, wat in overeenstemming is met de Wet normering topinkomens (de ‘Balkenendenorm’). Maar hij vroeg ook om een afnamegarantie van een half miljoen euro voor programma’s van het productiebedrijf TVBV, onthulde BNR. De NPO had zelf om dit onderzoek gevraagd.

Het Commissariaat doet tevens onderzoek naar de integriteit van de publieke omroep. Aanleiding is onder meer dat een klokkenluider berichtte over het omzeilen van het salarisplafond voor presentatoren.

Die sprak daarover met de hoogste ambtenaar op het ministerie van OCW, Marjan Hammersma. Die had op dat moment een relatie met NPO-bestuursvoorzitter Shula Rijxman, maar verzweeg dat voor de klokkenluider.

Bron: NOS/BM

Bericht delen

NPO legt sanctie op aan Ongehoord Nederland

De sanctie houdt in dat een bedrag ter hoogte van 2,5% van het voor ON! vastgestelde jaarbudget voor het jaar 2022 wordt ingehouden. Het gaat dan om een bedrag van 93.442,43 euro. Dit bedrag zal overigens niet worden verrekend met het al vastgestelde budget voor 2022, maar met het nog vast te stellen budget voor het jaar 2023.

De financiële sanctie volgt op een uitgebreid onderzoek dit voorjaar door de Ombudsman van de publieke omroepen naar het journalistiek handelen van het ON!-programma Ongehoord Nieuws. Ze deed dat na klachten van het publiek. Hieruit kwam naar voren dat de Journalistieke Code NPO stelselmatig is geschonden; de code waar alle omroepen – en dus ook ON! – zich aan hebben gecommitteerd.

Een belangrijke taak van de NPO is het geven van sturing en het bevorderen van samenwerking met het oog op de uitvoering van de publieke mediaopdracht op landelijk niveau. Een belangrijk onderdeel van deze gezamenlijke mediaopdracht is dat het media-aanbod voldoet aan hoge journalistieke en professionele kwaliteitseisen. Wanneer een omroep de in de Journalistieke Code NPO vastgelegde journalistieke standaard schendt, raakt dit de integriteit van het gehele bestel.

De bevoegdheid tot het opleggen van een sanctie door de NPO is vastgelegd in artikel 2.154 van de Mediawet, voor het geval een omroep bindende besluiten niet naleeft, of zoals in dit geval onvoldoende uitvoering geeft aan de bereidheid tot samenwerking. De Raad van Bestuur heeft bij de vaststelling van de hoogte van de sanctie een aantal elementen meegewogen, zoals dat er voor het eerst een dergelijke sanctie wordt opgelegd, dat ON! nog een relatief nieuwe omroep is en dat de sanctie redelijkerwijs draagbaar moet zijn voor de omroep in kwestie.

De Raad van Bestuur verwacht nu van omroep Ongehoord Nederland dat het maatregelen zal nemen om de journalistieke code van de publieke omroep te respecteren en zodoende voldoende bereidheid zal tonen tot samenwerking binnen het publieke bestel. De NPO hoopt dat er dan in de toekomst geen verdergaande stappen nodig zullen zijn.

Bron: NPO/BM

Bericht delen

NPO wil Ongehoord Nederland boete opleggen

Uit het rapport blijkt volgens de NPO dat de nieuwe omroep de Journalistieke Code “stelstelmatig heeft geschonden”. In die code zijn journalistieke richtlijnen vastgelegd waaraan omroepen moeten voldoen.

Volgens de Mediawet mag maximaal 15 procent van het voor een omroep vastgestelde budget worden ingehouden. ON! krijgt jaarlijks 3,6 miljoen euro budget, de maximale boete zou dus ruim een half miljoen zijn.

ON! is inmiddels op de hoogte gesteld van het voornemen, schrijft de NPO in een persverklaring. ON! krijgt eerst de kans te reageren, waarna de raad van bestuur zal besluiten of de sanctie er daadwerkelijk komt. Ook wordt dan besloten hoe hoog een eventuele financiële ‘boete’ zal zijn. Die procedure is volgens de NPO in lijn met de mediawet.

Ongehoord Nederland: geen weerwoord gevraagd
ON! spreekt in een reactie van “een frontale aanval op het voortbestaan van ons als omroep en de persvrijheid in Nederland”. De omroep zegt het niet eens te zijn met de conclusies uit het rapport van de ombudsman en plaatst vraagtekens bij het voornemen van de NPO om zonder wederhoor al te dreigen met een sanctie. “Wij betreuren dat nog voordat ons om een weerwoord is gevraagd de raad van bestuur al tot zo’n draconische maatregel wil overgaan.”

De NPO zegt dat wat betreft de sanctie alle mogelijkheden “nog open liggen”. Volgens een woordvoerder is het niet gezegd dat er daadwerkelijk een ‘boete’ komt. Dat is afhankelijk van de reactie van ON!, stelt de NPO. “Als de omroep laat zien dat ze vindt dat het anders moet, zou de raad van een sanctie af kunnen zien.”

Volgens de NPO gaat het vooralsnog om een “voorgenomen besluit” tot een sanctie. Dat hoeft in principe niet in een persbericht bekendgemaakt te worden, erkent een woordvoerder. Dat hier toch voor is gekozen, komt volgens de woordvoerder doordat er sprake is van een uitzonderlijke situatie. Nog niet eerder waarschuwde de NPO een omroep. “Daarnaast is er maatschappelijke onrust over ON! en schendt dit de integriteit van de hele publieke omroep.”

‘Geen open podium’
De ombudsman concludeerde vorige week in een rapport dat de omroep, die in februari voor het eerst op tv te zien was, de code op het punt van betrouwbaarheid schendt en bijdraagt bij aan de verspreiding van aantoonbaar onjuiste informatie, zonder die te corrigeren. “Journalistieke programma’s bij de publieke omroepen zijn geen open podium en de presentator is geen doorgeefluik. Dat is bij omroep ON nu met regelmaat wel zo”, aldus de ombudsman. Het ging om het programma Ongehoord Nieuws.

Krijgt een omroep twee keer een sanctie opgelegd, dan kan de minister overgaan tot het intrekken van de licentie. De NPO zelf gaat daar niet over, benadrukt een woordvoerder. De licentie is namelijk door de politiek afgegeven. Wel kan een programma door de NPO worden gestopt, maar dat scenario ligt volgens een woordvoerder nu niet op tafel.

Een definitief oordeel over een eventuele sanctie volgt uiterlijk in de week van 27 juni, meldt de NPO.

Bron: NOS/BM

Bericht delen