Hoog Spel in de Oost over de rol van Nederland in Nieuw-Guinea
In 1949 tekenen Nederland en Indonesië de overdracht van de kolonie Nederlands-Indië, maar Nederland houdt de eilanden Nieuw-Guinea en noemt het Nederlands Nieuw-Guinea. Want Nieuw-Guinea is volgens Nederland nog lang niet toe aan zelfstandigheid en moet het land eerst van het stenen tijdperk naar de moderne atoomtijd helpen.
Wat Nederland toen nog niet wist, is dat dit besluit bijna zorgt voor een catastrofale oorlog met Indonesië. En wanneer Rusland erbij betrokken wordt, een mogelijke aanleiding wordt voor een Derde Wereldoorlog. Hoe blikken de Nederlandse – veelal dienstplichtige – soldaten terug op deze periode? En wat betekent dit nog voor de Papoeaas tot op de dag van vandaag? Hoog Spel in de Oost is vanaf woensdag 23 augustus drie weken lang om 22.10 uur te zien bij BNNVARA op NPO 2. De serie is een productie van De Haaien en Foeke de Koe is de regisseur. BM sprak met hem.
Wat krijgen we te zien in de serie?
Foeke de Koe: “In het programma zien we de Indonesische leider Soekarno die er alles aan doet om de gehate ‘koloniale Hollanders’ uit Azië te verdrijven. In 1962 organiseert hij een invasiemacht met Russische steun. Zijn tegenhanger, de Nederlandse minister Joseph Luns, wil niets liever dan dat Nederland zijn rol op het wereldtoneel blijft spelen, na het verlies van Indonesië. Hij gaat de confrontatie niet uit de weg en stuurt dienstplichtige militairen en vliegtuigen en hoopt op steun van de VS. De spanning loopt steeds verder op. Uiteindelijk grijpen de Amerikanen hard in, door Nederland en Indonesië aan de onderhandelingstafel te dwingen. Want zij zitten zeker niet op dit conflict met de Russen te wachten. Ondertussen liggen de Russische onderzeeboten voor de kust, klaar voor de aanval. Amper een uur voor het ultimatum is er een akkoord tussen Nederland en Indonesië en een oorlog wordt voorkomen.”
Was het mogelijk om archiefmateriaal te vinden om te laten zien wat er daadwerkelijk gebeurde?
“Absoluut. Hoog Spel in de Oost is opgebouwd uit schitterend filmmateriaal, onder meer uit privécollecties van Nederlandse veteranen. Veel materiaal konden we vinden in het archief van Beeld & Geluid. Het is geweldig dat daar zoveel archiefmateriaal is en dat het met de juiste kenmerken is opgeborgen.”
Er zijn ook interviews met veteranen gemaakt…
“Ja, we hebben in Nederland diverse veteranen geïnterviewd. En ook gesproken met cultuurhistoricus Nancy Jouwe, de dochter van voormalig Papoea leider Nicolaas Jouwe. Ze vertelt onder andere over de strijd die haar vader namens de Papoeaas uitvocht in Den Haag en Washington en waarom veel Papoeaas helemaal niet zaten te wachten op het vertrek van de Nederlanders. We wilden ook veteranen spreken in Indonesië, maar maanden na de aanvraag van een visum werd dat nog steeds niet verstrekt. Deze geschiedenis ligt daar erg gevoelig.”
Was het jouw idee om de serie Hoog Spel in de Oost te maken?
“Ja, want ik denk dat de gebeurtenissen die in Nieuw-Guinea hebben plaatsgevonden nauwelijk nog bekend zijn bij het brede publiek. BNNVARA was direct geïnteresseerd. Eerder heb ik natuurlijk al producties gemaakt als De Ondergang van de Van Imhoff, een documentaire-drieluik over de gruwelijke Nederlandse scheepsramp uit 1942. Dus ze wisten hoe ik een goede balans kan vinden tussen indrukwekkende archiefbeelden en nadere duiding door geïnterviewden.”
Credits
Opdrachtgever: BNNVARA
Productiebedrijf: De Haaien
Producent: Paul Beek
Regie: Foeke de Koe
Uitvoerend producent: Marit Gerritsen
Productieleiding: Jorike Verlaan
Redactie: Eva Krol
Camera: Jan Pieter Tuinstra
Montage: Ilja Lammers
Camera Assistent: Peter Bak
Geluid: Mathijs de Koe, Benny Jansen
Presentatie/cast: Diederik van Vleuten
Voice-over: Diederik van Vleuten
Vormgeving: Minsk
Lengte (in minuten): 43
Aantal afleveringen: 3
Aantal draaidagen: 14
Locatie: Nederland en VS
Datum eerste uitzending: 23 augustus, 22.10 uur, NPO 2
Bron: BM
Foto: Foeke de Koe (regie), Mathijs de Koe (geluid) en Jan Pieter Tuinstra (camera)
