Vinger achter de macht

Waarom eigenlijk? Hoe kan het dat ambtenaren achter de schermen zeggen dat iedereen weet dat dit een kansloze operatie is? En waarom schrijft men in Den Haag die ambitie dan steeds op, tot in het regeerakkoord aan toe? Terwijl betrokkenen lijken te onderkennen dat we illusiepolitiek aan het uitserveren zijn?

Vaak wordt gedacht dat onderzoeksjournalistiek haar oorsprong vindt in geheime bronnen, het eindeloos doorspitten van documenten of spannende afspraken in donkere parkeergarages. Soms is dat ook zo. Maar vaker begint het bij basale vragen naar de feiten. Zo ging het ook met dit onderzoek, waar redacteur Milena Holdert de asielproblematiek onderzocht aan de hand van enkele simpele vragen. Het resultaat is opmerkelijk, omdat het genadeloos blootlegt hoe bureaucratie en politiek werkt. Hoe ambities aan burgers worden verkocht in de wetenschap dat het luchtballonnen zijn.

Dat is wat we willen met Nieuwsuur: de vinger achter de macht. Zoals we deden met de bonnetjesaffaire, de misstanden bij het UWV, de door Nederland gesteunde strijdgroepen in Syrië, de Maltese paspoortaffaire of de lesmethodes in het islamitisch onderwijs. Naast duiding bij het dagelijkse nieuws is het regelmatig bepalen van de journalistieke agenda kerntaak van ons programma. Kijkcijfers zijn niet onbelangrijk; maar impact is cruciaal, zeg ik altijd.

Dat ook praktisch maken, is makkelijker gezegd dan gedaan. Onderzoeksjournalistiek met succesvolle uitkomst krijg je niet op bestelling. Dat kost tijd, energie, menskracht, discipline en de lef om af en toe óók een project af te blazen. En het vraagt van de hoofdredactie betrokkenheid, ook als het tegenzit.

Toch is dat het mooiste wat er is. Budget, personeelszaken, overleggen met de NPO, stuurgroepen bezoeken, vergaderingen aflopen: het hoort er allemaal bij en ik doe het met liefde. Maar niets gaat boven een weerbarstig wederhoortraject, een prachtige ontmaskering of het zoeken en vinden van een tweede bron. En je te realiseren dat iets niet bekend was geworden als wij het niet onthuld hadden.

Joost Oranje
Hoofdredacteur Nieuwsuur