Taco Tackelt: Makers en vertolkers
“(…) Maandagavond kwam in het NOS Journaal van 20.00 uur sociaal wetenschapper van de UvA Laurens Buijs aan het woord over de agressie tegen lhbti-jongeren (…). Voor dit onderwerp en in deze context hadden we hem niet als spreker moeten vragen. Buijs is onderdeel van een felle discussie over zijn opvattingen (…) Omdat hij zelf in het middelpunt staat van een debat over precies dit onderwerp, was hij journalistiek gezien niet de beste duider (…).
Aldus NOS Adjunct-hoofdredacteur Wilma Haan. Fout gemaakt. Snel eerlijk zijn en door. Hulde. Daar kunnen ze bij ITV nog iets van leren. Daar gooiden ze na veertien maanden ‘The Voice onderzoek’ het Nederlandse management voor de bus met de zinsnede: ‘Als de klachten over ongepast gedrag waren doorverwezen naar het ITV-management in Londen, zou de reactie anders zijn geweest’. Stuitend.
Ik hoop maar dat verantwoordelijken in de dossiers DWDD en NOS Sport straks met iets beters komen. Ik wil het niet hebben over de opvattingen van Buijs en of dat hem wel of niet diskwalificeert als ‘duider’ in het NOS Journaal. Het voorval illustreert wel een probleem waarvan ik bang ben dat redacties er in toenemende mate mee zullen worden geconfronteerd. Door publicatiedrift van eenieder op het enorme aanbod aan secundaire- én sociale media zal steeds vaker iemand reden zien om een door een redactie gekozen ‘duider’ te diskwalificeren.
Vroeger werd wat mensen als Buijs schreven bediscussieerd in bruine cafés en achterafzaaltjes op de universiteit. Nu gebeurt dat online in 160 tekens. Daarbij komt dat de sfeer van discussies op alle platforms verhardt. Het is usance mensen met wie je het niet eens bent direct onkundig, dom of extreem te noemen. Informatievoorziening heeft denk ik drie lagen. Er zijn ‘feiten’ die kun je ‘duiden’ en vervolgens ook nog ‘kleuren’. Duiden is soms opinie, kleuren is altijd opinie. Volgens de gangbare definitie is een opinie een al dan niet op feiten gebaseerd subjectief oordeel. Goede opiniemakers zijn schaars. De meeste opiniemakers zijn eigenlijk mensen die de opinie van een ander herhalen. Het zijn opinievertolkers, geen opiniemakers.
Duiden is soms opinie,
kleuren is altijd opinie
Bij Vandaag Inside is het verschil goed te zien. Als het over voetbal gaat, zijn Van der Gijp en Derksen opiniemakers. Ze verschaffen je inzichten en een andere blik waaraan je je eigen mening kunt slijpen. Bij de meeste andere onderwerpen zijn zij veelal opinievertolkers. Dat is denk ik ook het succes van het programma. Horen wat je horen wilt, vooral geen nuance. Met name Derksen vertolkt de mening van een grote groep mensen waarmee de politiek in de afgelopen decennia het contact verloren is door zich op te stellen als ITV London.
Langzaam optreden, slecht communiceren, iemand voor de bus duwen en belanghebbenden verward achterlaten. Partijen als de NOS hebben de taak de kijker echt inzicht te verschaffen. Zij moeten de met de twittervinger klaar zittende kijker nieuwsfeiten brengen én deze duiden. Over heel veel onderwerpen. Elke dag weer. Tegen die achtergrond moet een foutje snel worden vergeven en de reactie van Wilma Haan enorm worden gewaardeerd.
Taco Jelgersma
