‘Publieke omroepbestel moet op de schop’
Het publieke omroepbestel is niet meer van deze tijd en moet op de schop. Dat is de strekking van het rapport Kijk samen verder! van het Commissariaat voor de Media (CvdM) op verzoek van het kabinet.
Volgens het commissariaat heeft het huidige systeem lang goed gewerkt, maar sluit de inrichting ervan niet meer aan bij de maatschappij. Een van de gevaren daarvan is dat het draagvlak onder de bevolking afbrokkelt en jongeren afhaken.
Geen zuilen en stromingen meer
Het CvdM wijst erop dat het omroepbestel in feite nog de opbouw heeft van honderd jaar geleden, toen iedere ‘zuil’ in de samenleving een eigen omroep had. Nog altijd vertegenwoordigen omroepen bepaalde stromingen in de maatschappij.
Probleem is echter dat groepsvorming zich niet meer laat kenmerken door een overzichtelijk aantal stromingen, zegt het commissariaat. ‘De vraag is of het hebben van een relatief beperkt aantal leden voldoende legitimeert dat omroepverenigingen stromingen representeren, terwijl de samenleving geen duidelijke stromingen meer kent.’
Het huidige publieke omroepbestel is bovendien verouderd omdat het niet voldoende is ingericht op ontwikkelingen in de technologie en het medialandschap. Het commissariaat wijst bijvoorbeeld op de groei van on-demand kijken, waardoor het tv-toestel een steeds minder belangrijk medium wordt om een massapubliek te bereiken.
Lage drempel voor aspirant-omroepen
Het CvdM wil af van de praktijk dat de organisaties zelf centraal staan in het bestel, en niet de content die ze maken. Daar komt bij dat voor aspirant-omroepen de lat voor toetreding tot het bestel vrij laag ligt, terwijl er geen ‘achterdeur’ is. ‘Afscheid nemen van omroepverenigingen is geen onderdeel van het normale functioneren van het bestel’, zegt het commissariaat.
In het rapport staan enkele ‘denkrichtingen’ om het omroepbestel te hervormen. Zo zou er een bestel moeten komen met een meer directe vorm van maatschappelijke binding. Daarbij zouden burgers een rol kunnen spelen, bijvoorbeeld door hen te consulteren over bepaalde content of makers.
Verder zou de verantwoordelijkheid voor de publieke mediaopdracht volgens het CvdM centraal moeten komen te liggen, dus bij de NPO. Dat zou een einde moeten maken aan de ‘moeizame afstemming’ tussen de NPO en de afzonderlijke omroepen. ‘Ook kan een centrale regisseur besluitvaardiger reageren op ontwikkelingen en veranderende behoeftes in de samenleving.’
Rol van de NOS
Het commissariaat ziet overigens geen aanleiding tot wijziging van de rol van de NOS, die als taakomroep verantwoordelijk is voor de nieuwsvoorziening. Het CvdM wijst in dat kader op ‘het grote belang’ van vrije meningsvorming. ‘Daar komt bij dat de NOS een hoog vertrouwen geniet en jongere doelgroepen goed weet te bereiken.’
Voormalig mediaminister Arie Slob vroeg in 2021 om de analyse van het publieke omroepbestel nadat hij twee nieuwe aspirant-omroepen toeliet tot het bestel: Omroep Zwart en Ongehoord Nederland. De concrete vraag van Slob was of de huidige criteria om nieuwe omroepen toe te laten nog wel voldoen.
Het rapport Kijk samen verder! is hier te lezen.
Bron: NOS/BM
