Vogelvrij?
In 1942 werd het allereerste format verkocht. ‘It pays to be ignorant’, een radioprogramma uitgezonden door CBS. De format fee bedroeg 50 dollar. Het zou nog tot de helft van de jaren ‘90 duren voordat de formatindustrie op stoom kwam.
In 2000 stond de teller op 2 miljard en nu in 2017 zorgen formats voor ongeveer 9% (12 miljard dollar) van de totale tv omzet wereldwijd. Dat is wonderlijk. Want tegelijkertijd is er geen enkel land ter wereld waar formats als auteursrechtelijk werk erkend worden. Juridisch gezien zijn ze vogelvrij. Of toch niet?
Vorige week presenteerde FRAPA in Amsterdam, tijdens een van de Broadcast Media Society bijeenkomsten, het FRAPA Legal Report dat we samen met Baker McKenzie International schreven. Voor wie er vorige week niet bij was: de Format Recognition and Protection Association is sinds 2000 een non for profit branchevereniging voor iedereen die formats bedenkt, distribueert of exploiteert.
Meer dan 250 leden (producenten, distributeurs, omroepen, advocatenkantoren) wereldwijd. Of dat nu voor tv of online is. Onafhankelijk en neutraal. FRAPA is een kenniscentrum, geeft advies en biedt services aan zoals de FRAPA Registration System en de FRAPA Analysis Service.
Over dat laatste: een lid kan bij FRAPA een onafhankelijke en gevalideerde expert opinion vragen of zijn/haar format nu wel of niet gepikt is. Als je van FRAPA gelijk krijgt, zit je net iets sterker in het gesprek. Of in de rechtszaal. In Nederland, althans zo leek het vorige week, zijn er twee manieren om je format te beschermen. Men neme een grote hamer (als het een buitenlandse tv-producent is), of je houdt je mond (als het een Nederlandse collega is).
In het rapport, dat een prachtig overzicht biedt van rechtszaken van de afgelopen vijf jaar in meer dan 35 landen, blijkt dat bescherming via copyright niet de beste manier is. Maar dat er wel andere hele goede manieren zijn om je format te beschermen, bijvoorbeeld via ‘unfair competition’. Gecombineerd met zo’n FRAPA Analysis heb je meer in handen dan alleen een grote hamer. Formats vogelvrij? Volgens FRAPA dus niet.
Bianca Rootsaert
Managing Director FRAPA