Houdt het dan nooit op?

Deze maandag is eigenlijk geen werkdag, ik begin uiteraard met een paasontbijt. Daarna snel over naar een andere traditie uit deze periode. We naderen 5 mei, dus is er veel aandacht voor de Tweede Wereldoorlog. Zo was gisteren op NPO 2 de derde aflevering uit van Oorlog is Erfelijk. De vraag hoe oorlog levens tekent staat centraal in de gesprekken die Natasha van Weezel voert.

‘Houdt het dan nooit op?’ kun je je afvragen. Hoe komt het dat er 80 jaar na de bevrijding nog zoveel verhalen, nieuwe inzichten en perspectieven op de oorlog zijn? Het materiaal uit het archief licht een tip van de sluier. Er is een periode van zwijgen, een periode van verantwoording afleggen en bepalen wie goed of fout was. De verhalen van nu gaan meer over de beleving en de keuzes van mensen in de oorlogsperiode. Van de bekroonde serie als De Joodse Raad, de vele boeken die het afgelopen jaar verschenen en verschillende podcasts. Een link met de actualiteit is in de huidige geopolitieke conflicten makkelijk gelegd.

Ook in mijn werk is de Tweede Wereldoorlog nooit ver weg. In de collecties van Beeld & Geluid liggen nog onbekende opnamen, veel ervan niet eens digitaal. Een paar maanden geleden ontvingen we van het NIOD een paar maanden geleden nog 2 dozen met film en audiomateriaal. We moeten er nog induiken!
Een opname van meer dan 50 jaar geleden, is nu actueel. Archivaris Rolf Schuursma van de Stichting Film en Wetenschap interviewde in 1964 Jan Teunissen. De naam doet misschien niet meteen een belletje rinkelen. NSB’er Teunissen noemde zichzelf de filmtsaar. Hij had tijdens de oorlog een grote stem in de Nederlandse filmproductie. De opnamen zijn gedigitaliseerd voor de documentaire De Propagandist van Luuk Bouwman, die nu in de bioscopen draait.

In de film combineert Bouwman de gesprekken met beelden uit propagandafilms én het privé archief van Teunissen. De inmiddels 94-jarige Rolf Schuursma en historicus Egbert Barten reflecteren in de film kritisch op de woorden van Teunissen. Het is een uniek portret en schetst de keuzes die mensen in de filmindustrie maakten.

Ook mijn week wordt gekleurd door de oorlog. Met Peter de Ruiter maakten we de afgelopen maanden de 10-delige podcast Herrijzend Nederland, Radio in Oorlogstijd. Op woensdag 23 april lanceren we deze reeks in een zaalprogramma. Dus tijdens de paasdagen nog even doorwerken om dat ei te leggen!

Bas Agterberg
Conservator Beeld & Geluid

Houdt het dan nooit op?

De week van Bas Agterberg