Bij sommige video’s is het vrij duidelijk dat het om gemanipuleerde beelden gaat. Maar er zijn ook deepfakes die nauwelijks te onderscheiden zijn van de realiteit, zoals deze speech van Barack Obama. In aanloop naar de Europese verkiezingen beloofden techbedrijven dan ook dat ze misleidende AI-content rondom de verkiezingen zouden bestrijden. Toch glipten er deepfakevideo’s door de filters van X en Meta.
EenVandaag kreeg de afgelopen tijd van meerdere mensen de vraag hoe je deepfakes kunt herkennen. Deepfake-expert en onderzoeker Theo Gevers aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), en Zeno Geradts leggen het uit. Geradts is zowel verbonden aan het Nederlands Forensisch Instituut als aan de UvA en doet onderzoek naar deepfakes.
1. Micro-expressies
Er is een aantal aspecten die je in de gaten kunt houden, zegt Gevers. “Bij video’s kun je letten op micro-expressies, oftewel gezichtsuitdrukkingen, die gerelateerd zijn aan emoties. Zo kan het zijn dat gezichtsplooien of rimpels niet meebewegen als iemand lacht of fronst.”
2. Belichting
Daarnaast kun je kijken naar belichtingseffecten. “De lichtinval komt vaak niet overeen met de realiteit. Met andere woorden: als het licht van een bepaalde richting komt, kloppen de schaduwen bijvoorbeeld niet. Zo’n deepfake-algoritme heeft nog niet helemaal het inzicht om dat perfect te krijgen.”
3. Accessoires
Het derde aspect zijn accessoires, zoals sieraden. “Het kan zijn dat iemand bijvoorbeeld links wel een oorbel heeft en rechts niet.”
4. Randen van het gezicht
Maar je kunt het ook zien aan andere details in het gezicht, vertelt Geradts. “Als er een ‘face-swap’ is gedaan, kunnen de randen van het gezicht niet kloppen. Je ziet dan bijvoorbeeld verschillen in de huidskleur. Dat is vooral goed te zien bij de deepfakes van minder goede kwaliteit.”
5. Onnatuurlijk beeld
“Andere indicaties zijn ogen die nauwelijks knipperen, of onnatuurlijk haar, bijvoorbeeld als er gekke patroontjes verschijnen bij de scheiding.” Of een gekke verhouding van het hoofd en lichaam. Als een hoofd groter is dan de rest van het lichaam, kan het een aanwijzing zijn voor een bewerkte video.
6. De stem
En die combinatie tussen beeld en geluid is gevaarlijk. Gevers: “Je ziet en hoort een persoon die net echt lijkt. Maar zo’n stem heeft ook wel imperfecties. Zo kan het algoritme nog niet heel goed emoties en intonaties door laten klinken. Als ik het bijvoorbeeld heb over de dood van mijn vader, klink ik waarschijnlijk erg geëmotioneerd. Je hoort dan aan mijn stem dat ik verdrietig ben. Zulke emoties zie je nog niet veel terug bij een AI-gegenereerde stem.”
7. Synchroniciteit
Waar je het ook aan kunt herkennen, is synchroniciteit, zegt Geradts. “Bij een deepfake zie je nog weleens dat de mondbewegingen van de persoon die praat en zijn stem niet overeenkomen.”
8. Vergelijk met betrouwbare bronnen
Los van technische afwijkingen, kun je ook nog een andere tactiek toepassen. Het is belangrijk om kritisch te blijven op de herkomst van de video, weet Geradts. “Een video van YouTube is minder betrouwbaar. Het is niet duidelijk wie de afzender is, met welke camera of telefoon er is gefilmd. Onthoud dat je altijd zo dicht mogelijk bij de originele bron moet blijven. Dus dat je de beelden die je hebt gezien in hun originele vorm kunt krijgen van de afzender van de video.”
Bron: EenVandaag/Universiteit van Nederland/BM
