Een pluriform Nederlandstalig aanbod als tegenwicht in een door consolidatie en mondialisering gekenmerkt medialandschap. Klassiek hybride gefinancierd, abonnementen en reclame. Door de overheid gekatalyseerde publiek-private samenwerking die in een klein taalgebied noodzakelijk is.
Hoe anders is de werkelijkheid. De publieke omroep stevent af op een langzame dood, waarbij zij onderweg de commerciëlen liever dwars zit dan aanvult. Gesubsidieerd entertainment op prime time. Marktverstorende reclameverkoop. Mooie programma’s voor een te oude doelgroep.
RTL. Twee brede zenders met slimme doelgroepoverlap, RTL 4 en 5. Een sterke niche met RTL Z. RTL 7 en 8 louter om de concurrentie ruimte te ontnemen. Bij zo’n aflevering van The A-Team, Flodder of Wegmisbruikers blijven altijd wel tienduizend kijkers hangen. Op tijd geïnvesteerd in Videoland, reclameverkoop voor derden en online diensten in het verlengde van de core business. Voor samenwerking met SBS zag men tot voor kort geen enkele noodzaak.
Ik benijd de
ACM niet
Dan Talpa. SBS6 zit in de lift maar Net5 en Veronica kunnen op termijn niet overleven. De Radiozenders – 538, Sky, Veronica en 10 – zijn sterk, maar de concurrentie is hevig. De zenders in een ‘network’ met crossmediale businessmodellen en diensten voor adverteerders versterken, is mislukt. Videoplatform KIJK heeft te veel concurrentie van NPO Start, Videoland, Ziggo Go, Netflix en andere. Zelfs John de Mol kan niet zoveel briljante formats bedenken dat je dat verantwoord kunt blijven subsidiëren.
De combinatie van internationale concurrentie, de marktverstorende publieke omroep en de sterker wordende programmering van SBS6 heeft RTL nu min of meer gedwongen de Talpa-organisatie over te nemen. Voor die overname is een concentratievergunning nodig. Ik benijd toezichthouder ACM die moet besluiten over die vergunning niet. Het is een duivels dilemma.
Als men de overname toestaat, creëer je een machtsblok op de markt voor radio- en televisiereclame. Ook zal letterlijk iedereen die nu iets levert aan of afneemt van RTL, Talpa of NPO te maken krijgen met nieuwe marktdynamiek. Als men de overname niet toestaat, lopen we het risico dat RTL en Talpa elkaar langzaam uithollen en het landschap uiteindelijk nog meer wordt beheerst door buitenlandse spelers.
De overheid had dit alles kunnen voorkomen. Als men de publieke omroep op tijd had gedwongen te stoppen met het uitzenden van entertainment en het verkopen van reclame was in de veranderende markt langer ruimte gebleven voor een tweede sterke commerciële omroep naast RTL.
Tegelijkertijd met de herpositionering van de publieke omroep had men publieke én commerciële omroepen moeten dwingen echt samen te werken in NLZIET. Dan had dit coöperatieve initiatief in ieder geval een kans gehad de financiële en culturele basis te worden voor een toekomstvast Nederlandstalig pluriform landschap.
Nu de overheid heeft verzuimd de markt te ordenen, is er eigenlijk geen andere keus meer dan het samengaan van RTL en SBS onder zeer stevige voorwaarden toe te staan.
Taco Jelgersma
