Tekst & foto: Marloes Levie
Als journalistiekstudent vond ze het maar niets, die “grote bekken” van de mensen die de studierichting televisie deden. “Ik ben best onzeker en in die tijd helemáál! Voor een bleu meisje dat graag de kat uit de boom kijkt, was schrijven de veiligste keuze. En dus koos ik geschreven pers, vooral op basis van mijn karakter.”
Poten in de klei
Tijdens haar stage bij het Groninger Dagblad – op de regioredactie in Winschoten – liep ze meteen een minister tegen het lijf. “Een superstage, ik mocht meteen de hort op en met mijn poten in de klei. Een van mijn eerste echte interviews was met Jan Pronk, hij was als kersverse milieuminister op werkbezoek in Groningen. Er waren veel journalisten en ik stelde me verdekt op onder een grote paraplu om te luisteren naar zijn verhaal. Op een gegeven moment vroeg hij: ‘En u, waar bent u eigenlijk van?’ ‘Hihi, ik ben van het Groninger Dagblad, maar ik ben nog maar net begonnen en ik weet nog niet hoe of wat.’ En toen antwoordde hij heel zacht: ‘Dat geldt voor mij ook.’ Heel lief.”
Ook voor stage nummer twee bleef Abbring bij het dagblad, op de kunst en mediaredactie. “De chef vertrok en ik werd zijn plaatsvervanger, dat was een te gekke kans. Na mijn studie ben ik voor de stadseditie van de krant gaan werken.” Die kortstondige carrière werd onderbroken door onverwacht succes uit een héél andere hoek: samen met beste vriend Arjen Lubach maakte ze een liedje.
Regelrechte hit
Het nummer Jelle, een parodie op Stan van Eminem ft. Dido, kwam in 2001 binnen op de derde plek in de Top 40. “Ik ging uit dienst en maakte met mijn chef min of meer de afspraak dat ik kon terugkomen als dit waanzinnige avontuur voorbij was: wij gingen optreden en geld verdienen. Na een paar maanden was ik er schijtziek van. Ik ben totaal niet geschikt om in een iets te kort T-shirtje, in een volle disco, met dronken mensen een liedje ten tonele te brengen. Straks ga ik lekker terug naar de krant, dacht ik, maar precies in die periode fuseerde het Groninger Dagblad met het Nieuwsblad van het Noorden.” Een personeelsstop gooide roet in het eten. “Shit, dat was een kink in de kabel. Ik solliciteerde bij de UK, de universiteitskrant van Groningen, en bij RTV Noord. Ik mocht bij allebei beginnen en switchte naar de regionale omroep.”Een bewuste keuze om het schrijven vaarwel te zeggen, was het niet. “Het was heel pragmatisch: ik zocht het vooral in het noorden en schreef naar de media die ik daar leuk en interessant vond. Maar o, wat heb ik mijn notitieblokje gemist, vreselijk! Voor radio en tv kun je materiaal maar één keer halen en als je het niet hebt, heb je het niet.” Abbring trapte af met radioverslaggeving, maar gaf al snel aan dat ze ook televisie wilde maken.
“O, wat heb ik mijn notitieblokje gemist, vreselijk”
“Fijn aan de regionale omroep is dat ze overal voor openstaan en je van alles mag doen als je zelf initiatief toont. Ik werd nieuwsverslaggever voor tv en uiteindelijk presenteerde ik een kunst en cultuurprogramma. Eerst alleen, later samen met Kirsten Klijnsma. Zij werkte als redacteur en ik lag regelmatig met haar overhoop, omdat ik de onderwerpen die ze bedacht wat oubollig en tuttig vond. Andersom vond zij mijn ideeën niet bij het publiek van RTV Noord passen. Een collega zag ons weer eens hakketakken op de redactie en dacht: hé, dit is leuke televisie. En dus nam zij mij bijvoorbeeld mee naar een kamermuziekfestival en ik haar naar de Kamasutrabeurs. Ik wil trouwens heel graag met haar in contact komen, maar ze is onvindbaar! Dus Kirsten, als je dit leest…”
Een beetje dood van binnen
Ondanks de stappen die ze met zevenmijlslaarzen zette, bij RTV Noord zelfs voor het eerst vóór de camera, bleef de onzekerheid. Tot de dag van vandaag. “Je wilt het echt niet weten, het is héél, héél erg. Ik moet mezelf ontzettend uitdagen om dingen te doen. Ik heb drie vrienden die ik blind vertrouw en als zij tegen mij zeggen dat ik het kan, doe ik mijn ogen dicht en spring ik in het diepe.”
Waar de basis voor onzekerheid en verlegenheid is gelegd, is voor Abbring kraakhelder: “Ik ben een schoolvoorbeeld. Mijn ouders verhuisden in een rottige periode: na de brugklas moest ik naar een andere school, waar ik vreselijk gepest werd. Ik veranderde nog een keer van school en heb daar heel goed geleerd om een soort zelfverzekerde versie van mezelf neer te zetten. En dat doe ik, als het nodig is, nog steeds. Dan ga ik diep vanbinnen wel een beetje dood, maar kan ik toch nog coherent overkomen.”
Jakhals en Vroege Vogel
Na een paar jaar viel het doek voor het kunst en cultuurprogramma bij de regionale omroep en was er voor Abbring niets voorhanden. Alhoewel… “Ze bedachten dat ik productie voor een radioprogramma kon gaan doen, maar dat vond ik een onnozele manier om mij in te zetten – zo arrogant was ik dan nog wel. Ik nam meteen ontslag.”
Om een jaar later als freelancer terug te keren. “Om een idee waarmee ik al rondliep, een nieuwsprogramma, te maken.” Ondertussen zocht De Wereld Draait Door naar een nieuwe verslaggever voor hun rubriek de Jakhalzen. “Ik maakte een proeffilmpje en werd aangenomen. De ene week was ik Jakhals, de andere week maakte ik dat programma bij RTV Noord, een superleuke afwisseling.”
Nadat Abbring twee jaar had gejakhalsd, kwam er een vacature vrij bij Vroege Vogels, naast presentator Menno Bentveld. “Ik heb zelf de eindredacteur benaderd met de tekst dat ik als Jakhals al bij de VARA werkte, maar als enorme natuur- en milieumiep regelmatig per ongeluk op rubberlaarzen op de redactie zat.” De rest is geschiedenis: Abbring werd een vroege vogel, op radio en tv. Tijdens de opnamen van Wie Is De Mol? in 2012 brak ze bij een elf meter hoge sprong in het water haar ruggenwervel. “Dat was in die tijd. Ik heb een half jaar niet kunnen werken, maar Menno kon het in zijn eentje bolwerken. Iedereen was gelukkig lief en begripvol, na mijn revalidatie kon ik langzaam maar zeker weer beginnen.” De pijn in haar rug bleef. “Als ik goed voor mezelf zorg, gaat het oké.”
Zondag met Lubach
Abbring was buitengewoon in haar element bij Vroege Vogels. “Ik dacht oprecht dat ik het twintig jaar zou blijven doen. Draaien in natuurgebieden vond ik een feest en mijn hond Lois, waarvan ik in april helaas afscheid heb moeten nemen, ging overal mee naartoe. De sfeer en het team zijn fantastisch, dus ik ben blij dat ik af en toe nog een invalbeurt mag doen.”
Het vroegtijdig afzwaaien in 2014 had alles te maken met de start van Zondag met Lubach, het prijswinnende satirische VPRO-programma waarbij ze vanaf dag één nauw betrokken is. “Het was simpelweg niet te combineren. Na het opnemen van de pilots vroeg producent Human Factor of ik eindredacteur wilde worden, omdat ik naar hun zeggen de enige was naar wie Arjen luisterde. Ik keek er nogal van op. Jeetje, oké. Gaandeweg heb ik geleerd wat het precies inhoudt om eindredacteur te zijn.”
“Ze hebben erg hun nek uitgestoken door mij Zomergasten te laten doen”
“De eerste keer dat ik op de studiovloer kwam en iedereen naar míj keek, dacht ik: o ja, ik moet nu iets zeggen, maar waar mag ik wel en niet iets van vinden? Ik kan me voorstellen dat mensen me in het eerste seizoen een gekke, afstandelijke, arrogante vrouw vonden, maar ik had gewoon géén idee. Nu bemoei ik me overal mee.” Maar dan ook echt óveral. En Abbring doet niet alleen het werk dat je van een eindredacteur mag verwachten, maar maakt ook veel filmpjes zelf. Niets wordt bij Zondag met Lubach aan het toeval overgelaten.
Vanzelfsprekende samenwerking
“Het is hooghartig om te zeggen dat ik het succes van het programma had zien aankomen, maar ik heb er wel op geanticipeerd door in een vroeg stadium te stoppen met Vroege Vogels. Ik vond het team zo goed dat ik me niet kon voorstellen dat het zou floppen. Een miljoen kijkers had ik níet verwacht, hoor. We zijn zo’n niche, ik dacht dat we bestaansrecht zouden houden door een vast kijkerspubliek op te bouwen.”
Ook de views op YouTube en de video’s die viral gaan, dragen bij aan het succes. Dankzij een strijd van Lubach, want de NPO weet de weg naar het populairste online videokanaal maar mondjesmaat te vinden. “We willen een jonger publiek bereiken en moeten niet bang zijn dat YouTube en televisie elkaar bijten. Inmiddels hebben we bewezen dat we op beide platforms succesvol kunnen zijn.”
De samenwerking met Lubach werkt haast als vanzelfsprekend. “We kennen elkaar al heel lang en 99% van de tijd zitten we op één lijn wat betreft inhoud en comedy. Dat is zó’n gevoelskwestie: probeer maar eens aan iemand uit te leggen waarom iets nét niet grappig is. Vaak leg ik een bal voor het doel en Arjen en de schrijvers schoppen ‘m erin.”
Zomergasten
Door ja te zeggen tegen de eindredactieklus bij Zondag met Lubach verdween Abbring uit beeld. “Veel mensen zagen het als een definitieve stap achter de schermen.” Op televisie zijn, is dus duidelijk geen must voor de allround programmamaker. “Zeker niet!” Maar ze keerde terug, en hóe: als presentatrice van Zomergasten. “Ze zoeken Arjen, dacht ik toen ik werd gebeld. Hmm, hij is al te gast geweest. Dan willen ze dat ik redactie ga doen, leuk! Maar nee, ze vroegen of ik een screentest wilde doen en ik was met stomheid geslagen. Ik dacht een weekend lang na: wilde ik überhaupt een screentest doen? Ik besloot het te doen, want nee zeggen kon altijd nog.”
Ze deed een proefinterview met een voormalige Zomergast en had de smaak te pakken. “Van tevoren was ik bloednerveus, maar als ik eenmaal aan het werk ben, valt dat altijd van me af. Het liep lekker. Ik was oprecht geïnteresseerd in mijn gast, we hadden een goede klik en ik had spontaan veel vragen. Zomergasten is in de hoofden van mensen, en dat was het in mijn hoofd ook, een enorm ding: drie uur lang, een-op-een, live. Allemaal waar en ik had geen idee hoe ik dat voor elkaar ging boksen, maar… lang leve de fragmenten! Tijd om adem te halen, jezelf te herpakken, na te denken, tussendoor met je gast te praten. Dat maakt het zoveel leuker en ook behapbaar. Ik vind het nog steeds heel heftig hoor, maar toen dacht ik: misschien kan ik dit wel.”
Sonja Barend Award
Ze kan het wel, en dat is een understatement. Voor haar interview met de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan ontving ze zelfs de Sonja Barend Award 2017. “Het allerbelangrijkst vind ik dat hij en zijn vrouw blij waren met het interview. Over dit onderwerp houd ik me altijd op de vlakte in interviews, omdat ik het – door zijn overlijden – zo lelijk vind om erop terug te blikken. Hoe zou zijn familie het vinden als de vrouw die hem drie uur op zijn hele leven heeft gesproken over hem vertelt? Voordat je het weet word je iemand die doet alsof-ie Eberhard van der Laan heel goed heeft gekend. Dat vind ik heel oncomfortabel. Maar dat ik voor die uitzending de Sonja Barend Award kreeg, is een enorme eer. Als ik een schoorsteenmantel had, zou die prijs erop staan.”
“Bijna alle VPRO-presentatoren zijn makers; dat vind ik een fijn uitgangspunt”
Voor het nieuwe seizoen is alleen de naam Janine Abbring bekend. “Na de laatste aflevering gingen twee VPRO-bazen op de knieën met een grote bos rozen om mij een aanzoek te doen voor het volgende jaar. Dat vond ik heel verfrissend. Ze hebben natuurlijk sowieso erg hun nek uitgestoken door mij dit te laten doen, een relatief onervaren iemand. Ze durven out of the box te denken.”
Hoewel het freelancerleven best heilig voor haar is, heeft Abbring zich min of meer gecommitteerd als VPRO-gezicht. “Daar ben ik best trots op, ook omdat ik me heel erg thuis voel bij de VPRO en het idee heb dat ik daar ruimte heb om eigen initiatieven te ontwikkelen. En: bijna alle presentatoren zijn makers, die al dan niet toevallig ook in beeld komen: Jelle Brandt Corstius, Thomas Erdbrink, Nicolaas Veul, noem maar op. Dat vind ik een fijn uitgangspunt.”
Holland Festival
Deze maand doet Abbring verslag van het Holland Festival, in een ander soort programma dan de VPRO en NTR tot nu toe maakten. “Daphne Bunskoek, die nu furore maakt bij RTL, presenteerde vorig jaar een festivaltalkshow. Daarvoor was ik in eerste instantie gevraagd, maar ik ken mezelf: die drie zaterdagen bereid ik hartstochtelijk voor en dan ben ik de hele maand onder de pannen. In juli gaat Zomergasten weer van start, dus dat werd me een beetje te veel. Nu is het een reportageprogramma, waarvoor ik ook in april en mei al kon draaien. Een interview met een actrice, een repetitie van een stuk, maar tijdens het festival ben ik ook hier en daar live op locatie. Onwijs leuk!”
Een uitgestippeld carrièreplan of grootse toekomstdromen heeft de programmamaker niet. “Ik zal eens aan de VPRO vragen hoeveel seizoenen Zomergasten presenteren het maximum is, haha. Het is heerlijk op deze manier: ik maak met een superleuke groep mensen en mijn beste vriend Zondag met Lubach. Dat verveelt nooit. En in de zomer mag ik een fantastisch interviewprogramma presenteren. Een korte periode op tv zijn en daar toch de voordelen van hebben die bekendheid met zich meebrengt, vind ik een pluspunt. Niet omdat ik op straat herkend wil worden of naar rode loperfeestjes wil, maar ik doe ook dagvoorzitterschappen en presentaties en daarvoor is het belangrijk. Zes weken per jaar moet ik mezelf in de steigers zien te houden: keurig heel vaak naar de kapper en manicure, niet nagelbijten, íets minder eten. In september kan ik dat weer loslaten. Oh, echt: respect voor tv-vrouwen die dat het hele jaar volhouden.”
