NPO Plus heeft ruim half miljoen betalende abonnees
In 2019 stond de teller op een kwart miljoen abonnees. Vorig jaar maakten rond de 400.000 mensen gebruik van de dienst. “Steeds meer mensen willen kennelijk meer afleveringen van een serie zien en zelf bepalen wanneer ze iets willen kijken. Ik ben blij dat we in die behoefte kunnen voorzien.”
Volgens Dannawi valt de stijging van het aantal NPO Plus-abonnees gedeeltelijk te verklaren door de lockdown. “Mensen zaten thuis en de streaming schoot omhoog. Alles over corona werd verslonden, maar kijkers kregen ook de behoefte aan andere dingen en zijn veel series gaan kijken.”
NPO Plus werd in 2017 gelanceerd en is beschikbaar naast het gratis on demand-kanaal van de publieke omroep: NPO Start (voorheen Uitzending Gemist), dat wekelijks door drie miljoen mensen wordt bezocht. Via NPO Plus kunnen kijkers meer afleveringen en seizoenen van programma’s zien en soms ook vooruit kijken. Waar afleveringen van veel programma’s na een week niet meer beschikbaar zijn op NPO Start, zijn ze nog wel te bekijken op NPO Plus. De service kost € 2,95 per maand.
Publiek beoordeelt NPO in ‘coronajaar’ 2020 met 8,1
De uitkomsten staan vermeld in de dinsdag gepubliceerde Terugblik 2020, het jaarlijkse document waarin de NPO verantwoording aflegt over de invulling van zijn publieke media-opdracht.
Shula Rijxman, voorzitter van de Raad van Bestuur: “Het effect van de programma’s van de publieke omroep was ook in 2020 duidelijk te merken. Nieuws- en opinieprogramma’s leidden tot maar liefst 354 Kamervragen van politici. SchoolTV zag het aantal gebruikers met 28% toenemen naar ruim 1 miljoen per schoolmaand. In totaal werd vorig jaar 86% van de Nederlanders (13+) wekelijks bereikt met onze radio-, televisie- en online-programmering.”
Volgens de NPO-voorzitter was het een zeer bijzonder jaar voor iedereen, vooral als gevolg van de coronapandemie. “Een jaar vol verdriet en afscheid, maar ook een jaar waarin we als samenleving hebben geknokt om de omstandigheden de baas te blijven. Als NPO toonden we ons flexibel en deden we waartoe we op aarde zijn: ons publiek zo snel en accuraat mogelijk informeren, maar óók ontspanning bieden in moeilijke tijden.”
Er werden in 2020 in totaal 107 nieuwe titels geprogrammeerd en 22 pilots gemaakt. Ook op andere gebieden was er oog voor vernieuwing. Afgelopen jaar werden 37 talenten begeleid door NPO Campus en werden er 34 innovatieprojecten bij omroepen toegekend en 26 binnen de NPO-organisatie.
Onafhankelijk en betrouwbaar
De NPO wil dat alle programma’s van de omroepen publieke waarde hebben. In het Concessiebeleidsplan 2016-2022 zijn daarbij de volgende waarden geformuleerd: Onafhankelijk, Betrouwbaar, Pluriform, Divers, Met impact, Geëngageerd, Authentiek en Eigenzinnig. Over ongeveer 300 titels heen beoordeelde het publiek het NPO-aanbod met een gemiddelde score van 8,1, vrijwel dezelfde score als in het voorgaande jaar. Van de mensen die wekelijks naar een publieke radiozender luisteren, gaf twee derde aan dat de aan hen voorgelegde publieke waarden van toepassing waren op de zender, bij een norm van 60%. Alle zes de radiozenders voldeden aan deze norm.
NPO Start
Het gratis en voor iedereen beschikbare NPO Start is met een gemiddelde van rond de 2,3 miljoen gebruikers per week online het meest gebruikte Nederlandse on demand-platform en voorzag juist vorig jaar in een enorme behoefte. NPO Plus, de extra streamingservice met meer en langer beschikbare content, zag het aantal gebruikers ook flink toenemen. NPO Radio 2 bleef de best beluisterde zender van het land, terwijl NPO FunX haar bereik onder stadsjongeren opnieuw flink zag toenemen.
“NPO heeft ons vorige week laten weten dat er in 2022 geen plek meer is voor het programma Opgelicht?!. Dit terwijl het programma’s wekelijks circa een miljoen kijkers trekt en een zeer sterke bijdrage levert aan een veilige en rechtvaardige samenleving”, zegt een woordvoerder van AVROTROS.
Opgelicht?! werd in 2000 voor het eerst uitgezonden. Destijds werd het programma gepresenteerd door Antoinette Hertsenberg. In 2016 nam Jaap Jongbloed de presentatie van haar over. Het programma biedt tips om oplichting te voorkomen en doet – al dan niet met een verborgen camera – onderzoek naar oplichtingspraktijken om oplichters te ontmaskeren.
“Het klopt dat we in het licht van de brede programmavernieuwing met EO en AVROTROS in gesprek zijn over nieuwe programma’s”, laat een woordvoerder van de NPO desgevraagd aan Nu.nl weten. “Wat het verdwijnen van Typisch betreft: we maken budget vrij om regionale omroepen content te laten produceren voor het programma Noord-Zuid-Oost-West.”
In een reactie aan Nu.nl laat AVROTROS weten dat er geen ruimte voor gesprek lijkt. “We hebben het gevoel dat het besluit al genomen is en dat NPO niet meer openstaat voor een heroverweging.” Van de NPO hebben zij te horen gekregen dat Opgelicht?! procentueel niet hoog genoeg scoort in de doelgroep 20-49 jaar, waar de NPO de komende jaren meer op wil focussen.
‘We vernieuwen ons aanbod continu’
De NPO is bezig met de planning voor 2022, waarbij het zwaartepunt ligt bij het toekomstbestendig maken van de programmering. “Het is onze missie om een breed en soms ook specifiek publiek te bereiken met onze rijke programmering vol publieke waarde. Dat doen we met programma’s die informeren, inspireren en amuseren. We vernieuwen ons aanbod continu en daarbij volgen we het kijkgedrag van ons publiek.”
Om dat doel te bereiken, verlegt de NPO een deel van het geld van de televisienetten naar het on demand-kanaal NPO Start. Volgens de woordvoerder is dat van belang, omdat het publiek steeds meer on demand kijkt.
“Zeker de middengroep van 20 tot en met 49 jaar. Wat verder nog bij het maken van onze toekomstplannen meespeelt, is dat de omroepen Human, PowNed en WNL groeien en er mogelijk nog twee omroepen bij komen. Die moeten ook programma’s kunnen maken en daar is budget en zendtijd voor nodig.”
NPO Cultuur presenteert tv-versies van bestaande theaterstukken
De voorstellingen krijgen een vertaalslag voor televisie, vaak in samenwerking met een filmregisseur. Zo wordt theater geschikt gemaakt voor het tv-scherm en zelfs voor tablets en smartphones via NPO Start.
“Op deze manier hopen we het gevoel van theater over te brengen naar de mensen thuis voor de televisie”, aldus Frans Klein, directeur video van de NPO. “Achter de schermen is door het team van NPO Cultuur onder leiding van Lisa Boersen en Carel Kuyl in nauwe samenwerking met verschillende omroepen keihard gewerkt om deze tv-adaptaties mogelijk te maken. Vanaf 26 maart zien we de eerste resultaten.”
Hieronder volgt een overzicht van de verschillende theateradaptaties die vanaf vrijdagavond 26 maart om 23:00 uur op NPO 3 te zien zijn. Ook zijn de films terug te kijken via NPO Start en worden ze een dag na de NPO 3-uitzending op zaterdagavond om 20.30 uur nogmaals vertoond via NPO 2 extra. Meer informatie is te vinden op NPOCultuur.nl, waar geïnteresseerden zich aan kunnen melden voor de nieuwsbrief over het complete en actuele NPO Cultuur-aanbod.
De Hokje – 26 maart – AVROTROS
Topcrimineel Anouar K wordt live geïnterviewd door talkshowkoningin Kim. Zodra K. en zijn advocaat aan tafel gaan, blijkt alles anders te zijn dan aangekondigd en ontspoort de talkshow volledig. De Hokje is geschreven door Dunya Khayame en is een kruising tussen een whodunnit-thriller en comedy. De film onderzoekt of het mogelijk is te ontsnappen uit het hokje waar je in gepropt zit. Met Olaf Ait Tami, Jouman Fattal en Randy Fokke.
Regie theater en televisie: Tim Kamps
Rijsen & Rooxman, DeDikkeMuiz&Sjors – 2 april – HUMAN
Adelheid Roosen, Lineke Rijxman, Titus Muizelaar en George Groot delen een pijnlijk liefdesverleden. In razendsnelle dialogen over liefde, seks en verlangen onderzoeken ze de staat van de liefde en sparen ze elkaar niet.
Regie theater: Luk Perceval
Regie televisie: Mark de Cloe
Alles in de Hens – 9 april – NTR Alles in de hens is een wervelende one man show van Marcel Hensema over een bijna vijftiger die gaat wandelen om los te komen van zijn drukte, werk en gepieker van alledag. Maar al snel komt hij er achter dat je wel weg kunt lopen voor je problemen, maar niet voor jezelf. Een warme, grappige en herkenbare voorstelling over als je de weg even kwijt bent.
Regie theater: Ola Mafaalani
Regie televisie: Dana Nechushtan
Doula’s van de Stad – 16 april – HUMAN
Adelheid Roosen brengt via intieme Zoomzessies 7 van de 80 vrouwen waarmee ze in 2020 in het theater zou staan, alsnog samen om het gestarte repetitieproces voort te zetten. Ondanks hun totaal verschillende achtergronden ontdekken de vrouwen dat er meer is wat hen bindt dan zij verwacht hadden.
Regie theater en televisie: Adelheid Roosen
Regie televisie: Maasja Ooms
Peachez – 23 april – NTR Peachez is een bewerking van Ilja Leonard Pfeiffers gelijknamige succesroman en toont een bloedstollende reconstructie van een liefdegeschiedenis tussen een professor (Porgy Franssen) en de jonge Sarah Peachez (Sofie Porro) bij wie hij de liefde van zijn leven vindt. Alleen niet op de manier waarop hij had gehoopt.
Met bijdragen van multi-instrumentalist Axl Peleman
Regie theater en televisie: Michel Sluysmans
George en Eran worden racisten – 30 april – VPRO
In de actuele komedie George en Eran worden racisten belichten de bruine vrienden George & Eran samen met het witte zangduo Nordgrond de (on)mogelijkheid om het ‘goed’ te doen, want er is altijd iemand die zich beledigd voelt, gediscrimineerd of ongelijk behandeld.
Regie theater: Koos Terpstra
Regie televisie: Reinier Bruijne
Zwanensprong – 7 mei – AVROTROS Zwanensprong is geïnspireerd op de één-akter Zwanenzang van Anton Tsjechov. Waar in het origineel een oude acteur vermoeid afscheid neemt van het toneel, bestormen twee jonge actrices in Zwanensprong het lege podium om de wereld tot ontploffing te brengen en theater nieuw leven in te blazen. Met Lidewij Mahler en Julia van der Vlugt.
Regie theater: Ko van den Bosch
Regie televisie: Erik de Bruyn
Citizen K – 14 mei – BNNVARA
Een persoonlijke vertelling van Sadettin Kirmiziyüz die voelbaar maakt hoe meedogenloos en geniepig identiteitspolitiek en racisme in Nederland werken.
Eindregie theater: Casper Vandeputte
Regie televisie: Julius Ponten
De Zaak Shell – 21 mei – BNNVARA
De hoofdrolspelers in de klimaatcrisis krijgen van Anoek Nuyens en Rebekka de Wit de kans om een ultiem pleidooi te houden over hun verantwoordelijkheid in het grootste probleem van dit moment.
Regie theater: Anoek Nuyens en Rebekka de Wit
Regie televisie: Norbert ter Hall
Wrak – 28 mei – BNNVARA
Fadua El Akchaoui gaat in haar humoristische coming of age-voorstelling via auto’s, klootzakken en onzekerheden op zoek naar zichzelf.
Regie theater en televisie: Daria Bukvić
Jihad van Liefde – 5 juni – NTR Jihad van Liefde is een muzikale voorstelling gebaseerd op het verhaal van Mohamed El Bachiri, die zijn vrouw verloor in de aanslag in de Brusselse Metro. Zijn inspirerende en hoopvolle oproep tot medemenselijkheid geven uitdrukking van zijn liefde verdriet en veerkracht. Het Andalusisch Orkest omringt Mohammed Azaay met prachtig spel.
Regie theater: Eran Ben Michaël
Regie televisie: Johan Timmers
NPO-voorzitter: ‘Aanvallen op journalistiek zijn onacceptabel’
“Onwaarheden, complottheorieën én polarisatie bestrijden we met één tegengif: de feiten”, aldus Rijxman, die de Nederlandse journalistiek hoog acht. Ook in 2021 krijgen journalisten alle ruimte bij de publieke omroep: “Zij brengen het nieuws van alle kanten. Pluriform, open en betrouwbaar.”
Volgens de NPO-voorzitter vormen journalistieke normen en waarden een cruciaal fundament onder de democratische samenleving: “De ontwikkeling dat feiten worden ontkend, de wetenschap ter discussie wordt gesteld en steeds vaker hardop wordt getwijfeld aan het werk van journalisten, is gewoonweg gevaarlijk.” Rijxman wijst hierbij ook naar de gebeurtenissen in de Verenigde Staten, waarbij vorige week niet alleen het Capitool werd bestormd, maar ook verslaggevers hardhandig werden belemmerd in het doen van hun werk.
Rijxman roept in haar online boodschap op ‘waakzaam’ te zijn, want ook in Nederland nemen de bedreigingen toe. Ze ziet het feit dat de NOS zich gedwongen zag haar logo van satellietwagens te verwijderen als voorlopig dieptepunt. “Dit zijn ontwikkelingen die je in een dictatuur zou verwachten, níet in een moderne democratie.” Journalisten horen hun werk in alle vrijheid te kunnen doen, stelt Rijxman. De NPO is hierover voortdurend in gesprek met alle omroepen en stimuleert innovaties die helpen om nepnieuws, desinformatie en deepfakes tegen te gaan.
Nieuwe omroepen
Rijxman benadrukt dat die journalistieke normen en waarden uiteraard ook gelden voor nieuwe kandidaat-omroepen: “Het is belangrijk dat eventuele nieuwe omroepen de journalistieke codes ondubbelzinnig onderschrijven, maar natuurlijk vooral dat zij straks iets toevoegen aan wat er al is.” Dat laatste is volgens Rijxman zo van belang omdat anders het omroepbestel onbestuurbaar dreigt te worden. “Je zou zelfs kunnen overwegen – en dat heb ik al eerder gezegd – om ná de komende ronde de achterdeur van het bestel te sluiten.”
Coronaprogrammering
De NPO-voorzitter gaat in haar videoboodschap ook in op andere grote uitdagingen waar de publieke omroep dit jaar voor staat. Zoals het voortdurend flexibel kunnen inspelen op ontwikkelingen rond het coronavirus, in de programmering op zowel televisie en radio, als online en on demand. Daarnaast breidt de NPO in 2021 het aanbod op het gebied van cultuur, regio en wetenschap flink uit en wordt het veelgebruikte streamingplatform NPO Start nog beter en persoonlijker.
Politieke ruimte
In haar toespraak zegt Rijxman verder te hopen dat ook een nieuw kabinet, na de Tweede Kamerverkiezingen in maart, de NPO de ruimte zal geven om ‘onze belangrijke en verbindende rol voor de samenleving’ te behouden. Miljoenen Nederlanders genieten dagelijks van de publieke programmering op tv, van EenVandaag, Nieuwsuur en Op1, tot Wie is de Mol?, Heel Holland Bakt en De Slimste Mens. Maar ook op de radio, met programma’s als het Radio 1 Journaal, Spijkers met Koppen en Arbeidsvitaminen.
Rijxman pleit tenslotte voor meer ruimte voor het maken van amusementsprogramma’s, iets dat door de politiek sinds enkele jaren flink is ingeperkt. “Juist met amusement kunnen we echt iedereen bereiken. Ook moeilijker bereikbare groepen, zoals jongeren en mensen met een niet-westerse achtergrond. We hebben nu allemaal ervaren hoe belangrijk het is dat je ook even kunt ontsnappen aan de realiteit. Door ontspanning in welke vorm dan ook. Wij zijn de nationale huiskamer!”
NPO Start maakt meest gestreamde programma’s bekend
Flikken Maastricht (meest gestreamde dramaserie), Verdoofd (meest gestreamde documentaireserie), Zondag met Lubach (meest gestreamde actualiteitenprogramma), First Dates (meest gestreamde amusementsprogramma) en Brugklas (meest gestreamde jeugdprogramma) vielen in de prijzen. De prijzen zijn uitgereikt in een virtuele awardshow, gepresenteerd door Noa Johannes.
Mezen Dannawi, manager NPO Start: “Ik ben trots en ontzettend blij dat we in 2020 wederom een record aantal kijkers hebben bediend met NPO Start. Miljoenen Nederlanders die met het gemak van streaming naar programma’s van de publieke omroep kijken. Daar doen we het allemaal voor.”
De NPO laat aan BM weten dat de aantallen views van de prijswinnende programma’s niet bekend worden gemaakt.
Corona-persconferenties in acht talen op NPO Start
In samenwerking met Global Talk worden de persconferenties voorzien van gesproken versies in de talen Arabisch-Syrisch, Turks, Pools, Tigrinya (dat wordt gesproken in Eritrea), Marokkaans-Arabisch, Berber, Farsi (veel gesproken door mensen afkomstig uit bijvoorbeeld Iran en Afghanistan) en Engels.
De vertaalde video’s van de persconferentie van dinsdagavond zijn vanaf woensdagmiddag hier terug te vinden op NPO Start.
Met als gevolg dat zowel NPO Start als NPO Plus voor een extra versnelling zorgen van lineair naar on demand kijkgedrag. Mezen Dannawi, sinds drie jaar manager van beide platforms, somt trots de laatste cijfers op: “We hebben voor Start en Plus samen een bereikstijging gezien van 28% en de kijktijd is 35% toegenomen. Middenin de crisis, diep in de lockdown, boekte Plus zelfs een stijging van 92% van de kijktijd ten opzichte van het jaar ervoor. Kort voor de lockdown zaten we op zo’n twee miljoen kijkers per week en in de eerste twee, drie weken daarna explodeerde dat naar drie miljoen! Het is nu allemaal weer wat genormaliseerd, maar we halen wekelijks structureel nog steeds een kwart miljoen kijkers meer dan vorig jaar.”
400.000 abonnees
NPO Plus telt volgens Dannawi inmiddels 400.000 betalende abonnees. “Toen we de goedkeuring kregen van staatssecretaris Dekker destijds, hebben we gezegd dat we na drie, vier jaar 300.000 tot 400.000 abonnees wilden, dus we liggen zelfs iets voor op schema.”
Het is natuurlijk ook een concurrerende prijs, die 2,95 euro per maand.
“Zo kijk ik er niet naar. We zijn hier niet mee bezig omdat andere partijen het doen, of om met hen te concurreren. Stel dat morgen alle commerciële streamers failliet gaan, dan zullen wij nog steeds NPO Start en Plus in de lucht hebben. Want het publiek wil het. We varen hier een eigen koers, hebben een ander aanbod dan de commerciëlen en ik wil vooral redeneren vanuit hoe we het best kunnen inspelen op dat veranderende kijkgedrag en het publiek dat migreert van live naar on demand. De prijs is een balans tussen toegankelijk houden van de dienst – we zijn ten slotte de publieke omroep – en niet marktbedervend werken. Dat is enorm goed onderzocht, we hebben daar zelfs een ervaren bureau uit Engeland voor gevraagd. De prijs komt dus niet uit de lucht vallen, maar we evalueren continu of die nog juist is. Met deze prijs kunnen we de nodige rechten regelen zodat je series bij ons kunt bingen. De ironie wil dat we nu eerder een prijsdaling dan een –stijging zouden overwegen…”
“In mijn opinie is er genoeg taart voor meerdere aanbieders”
“Natuurlijk hou ik de andere platforms wel in de gaten, je wilt weten wat er in de markt gebeurt. Ik vind dat de globals een uitstekende job hebben gedaan, in gebruiksvriendelijkheid en innovatie kun je alleen maar jaloers zijn. Ik hoop dat wij dat kunnen bijbenen en misschien zelfs meehelpen innoveren. En ik vind het eerlijk gezegd wel fijn dat we allemaal groeien, ook de lokale partijen. Dat is voor mij het bewijs dat NPO Plus niet alleen in een behoefte voorziet, maar ook de markt niet in de weg zit. In mijn opinie is er genoeg taart voor meerdere aanbieders.”
Groei bij 35+ Jullie doen veel onderzoek, juist ten aanzien van Start en Plus. Wat zijn tot nu toe de belangrijkste bevindingen?
“Interessant is dat de migratie begon bij jongeren tot 34, maar de groei nu – en daar heeft corona echt tot een versnelling geleid – zit bij 35+. En waar de adoptie van Start en Plus eerst groter was bij vrouwen, daar zien we nu de mannen, vooral ook de iets oudere, voor stijging zorgen. We kunnen het niet precies duiden, maar we vermoeden dat het komt door de informatievoorziening tijdens corona en een aantal documentaireseries de laatste tijd. On demand voelt het ‘natuurlijkst’ met fictie en drama, maar het is des publieke omroeps om ook meer docu’s en talkshows te brengen. Met name de drieluiken De Villamoord en Srebrenica – de machteloze missie van Dutchbat hebben het heel goed gedaan en trekken een iets mannelijker publiek. ‘Gemist’ blijft weliswaar onze core business, gratis een breed aanbod van en voor iedereen, maar daarnaast zie je ook bij ons dat bingewatchen echt groeit. En niet alleen drama, mensen willen net zo goed alle drie de afleveringen van de Srebrenica-documentaire achter elkaar kijken op een avond.”
Wat mis je nog, wat kan beter?
(Na enig nadenken) “Nog meer samen optrekken met lineair. Drie jaar geleden dachten we aanvankelijk: we moeten veel meer previews doen, om publiek te trekken met iets dat nog niet is uitgezonden. Maar dat heeft helemaal niet gewerkt. Co-releasen, zoals we dat noemen, is veel effectiever. Een Huis Vol in quarantaine is daarvan een goed voorbeeld. Je kunt gewoon elke avond om 19.00 uur kijken op NPO 1, je kunt het later op de avond of de volgende dag terugzien op Start, maar je kunt ook alle tien afleveringen bingewatchen via Plus. Dat samen beginnen geeft veel meer momentum, daar kunnen we nog stappen maken. We praten nu vooral over fictie en documentaires, maar ik zou dat samenspel met veel meer series willen finetunen.”
“Samen optrekken met lineair, daar kunnen we nog stappen maken”
“Al moet ik ook zeggen dat het eigenlijk best goed gaat. Toen ik aan deze baan begon, keek ik er eerlijk gezegd tegenop om in het MT te moeten opboksen tegen de belangen van de netmanagers. Ik dacht dat ze zouden denken: die komt net kijken en wil van alles met z’n platform. Maar het tegendeel is gelukkig gebeurd. On demand was geen blinde vlek, men had er juist veel oog voor en het verbaasde me hoe ik vanaf het begin werd meegenomen in het denken over het lineaire pakket. Ik kreeg vragen als: hoe kijk jij ertegen aan als we dit daar programmeren, hoe ga jij er dan mee om? Dat is in drie jaar tijd steeds meer gegroeid.”
Multi-platform
“Tijdens de coronacrisis is écht multi-platform geprogrammeerd. Niet alleen met de live persconferenties, maar ook veel breder. Een klein voorbeeld: toen we zagen aankomen dat de scholen dicht gingen, is meteen contact gezocht met NTR’s Schooltv en de collega’s van Zapp/Zappelin om op alle platforms aanwezig te zijn. En op NPO 2 kwam HeimweeTV voor de geïsoleerde oudere, met specifieke films en series on demand. En met dank aan de filmdistributeurs konden we ook voor een jonger publiek veel gratis Nederlandse bioscooptitels brengen via NPO Start.”
Kun je concluderen dat de houding ten opzichte van NPO Start en Plus is veranderd?
(Knikt enthousiast) “Ja, ja, ja! Iedereen keek de kat uit de boom: wat gebeurt daar, waarom wil de NPO dit? Het heeft even geduurd, maar het is ons denk ik gelukt om iedereen te overtuigen dat we naast live ook met Start en Plus de belastingbetalende bingewatcher willen bedienen. Omroepen zien nu ook de meerwaarde daarvan. De samenwerking met hen loopt uitstekend en corona heeft dat eerlijk gezegd alleen maar verbeterd. Het lijkt alsof het dorp echt tot elkaar is gekomen. We moesten met z’n allen even extra hard trappen om Nederland in crisistijd goed te kunnen bedienen, maar ik ben blij dat het gelukt is. We zijn van ‘water uit de kraan’, van een soort onverschilligheid zelfs, in no time tot een onmisbaar baken uitgegroeid. Zo’n toespraak van de premier of koning wordt op meerdere kanalen uitgezonden, maar het gros van de mensen kijkt toch het liefst naar de NOS. Een primair betrouwbare bron waar mensen in bange tijden naartoe gaan, dan kun je geen ruzie met elkaar maken en moet je de rijen sluiten.”
“Het lijkt alsof het dorp echt tot elkaar is gekomen”
Je bent geen voorstander van de roep om een overkoepelend publiekprivaat Nederlands streaming platform, om zo een sterkere vuist te maken tegenover de Netflixen van deze wereld?
“Principieel zit ik erin dat je niet alleen belastinggeld moet innen om publieke content te maken, maar die ook moet brengen in een publieke context, ook on demand. De betrouwbaarheid van de afzender heeft waarde en is belangrijk. In de wet zijn we gelukkig nog steeds een brede omroep, met een brede taak. En daar hoort een breed bereik bij, van en voor iedereen, dus ook de bingewatchers. Daarom zijn onze partnerships met VodafoneZiggo, KPN en NLZIET zo belangrijk; daar werken we goed samen zonder verlies van eigen context.”
Miljoenen stream starts
De NOS Journaals, Op1, Boer zoekt Vrouw, Heel Holland Bakt, Wie is de Mol?, Zondag met Lubach, het is slechts een kleine greep uit de titels die ook zeer goed scoren op NPO Start, constateert Dannawi. “Dan heb je het niet meer over ‘tonnetjes’, maar een serieus volume naast lineair, ettelijke miljoenen stream starts. De twee series van De Luizenmoeder zijn in totaal zo’n vijftien miljoen keer bekeken op Start. First Dates zit inmiddels ook op dat aantal en elk seizoen Wie is de Mol? is goed voor vijf miljoen en meer. Flikken, Klem en Penoza halen ook meerdere miljoenen stream starts.”
Ben je net zo tevreden over de interface en gebruiksvriendelijkheid van de platforms?
“Nee. (Lachend) Ik ben degene die daar de meeste buikpijn van heeft. Bij elke storingsmelding ga ik door de grond, maar ik moet wel zeggen dat we al goede stappen hebben gezet aan de back end. Dat zijn geen sexy dingen om naar buiten te brengen, dat zien mensen verder ook niet, maar de tijd tussen storingen is enorm verlengd en het aantal storingen ook flink gedaald. Mijn eerste taak hier drie jaar geleden was om de boel stabiel te krijgen. Behoorlijk complex, want de structuur is vijftien jaar geleden opgezet voor Uitzending Gemist, dus we hadden last van de wet van de remmende voorsprong. Intern hebben we hier vorig jaar geroepen: we moeten met kerst stabiel zijn. Dat liep een beetje uit, naar januari-februari, maar achteraf gezien gelukkig net op tijd voor corona. Als we de toespraken van Rutte live hadden gestreamd met de architectuur van een jaar geleden, dan was dat nooit gelukt en waren we gewoon omgevallen…”
Bord spaghetti Heb je een voorbeeld, in technisch opzicht?
“Ja, SVT in Zweden. Ik ken de makers daarvan ook goed, we sparren veel. Als publieke omroep laten we ons sowieso het meest inspireren door de Scandinaviërs. Wij lopen voor het eerst voor op de BBC, maar de Scandinaviërs lopen weer voor op ons. SVT Play is echt subliem, gewoon als knop op de afstandsbediening en dan zit je meteen in de app. Dat willen wij ook. Nu de eerste focus op de stabiliteit van het platform is afgerond, zitten we middenin de volgende fase: de interface gebruiksvriendelijker maken. Want die is anno 2020 gewoon niet goed genoeg. Alsof je achter een bord spaghetti zit, zo complex is de architectuur na al die jaren live en Uitzending Gemist aan elkaar te hebben geknoopt. Dat zijn we nu helemaal aan het redesignen en we verwachten de nieuwe ‘voorkant’ in 2021 gereed te hebben. Het totale team voor Start en Plus, inclusief data-analisten, techneuten, traffic en controle, beslaat overigens circa vijftig man. Als je dat vergelijkt met de aantallen bij de globals… Maar dat kleine cluppie voldoet aan een grote behoefte.”
Bron: BM/Jeroen te Nuijl
Foto’s: Michel Schnater/NPO
De herzieningsrichtlijn voorziet onder meer in de bescherming van minderjarigen tegen schadelijke inhoud online, meer flexibiliteit voor reclamezendtijd en het gebruik van gedragscodes door videoplatformdiensten.
Nederland is, zoals wel vaker, ook hier het braafste jongetje van de klas. We achten het namelijk van belang om de niet-noodzakelijke investeringsverplichting op te nemen in de Mediawet. Exploitanten zoals omroepen en bioscopen moeten een deel van de in Nederland gegenereerde omzet investeren in Nederlands cultureel audiovisueel aanbod.
Op zich een nobele gedachte, maar je kunt je afvragen welke effecten dit zal hebben op het vestigingsklimaat in en de concurrentiepositie van Nederland. Breng je hierdoor de Nederlandse exploitant niet in moeilijkheden? Echt veel cashen zit er voor ons land overigens niet in, want de investeringsverplichting geldt niet voor grootmachten als YouTube.
Sluikreclame is onder de herziene richtlijn voor alle lidstaten verboden
En dan sluikreclame. U heeft zich bij een film, vlog of foto vast weleens afgevraagd of dat ene product, al dan niet nonchalant in beeld gebracht, reclame is. Deze onduidelijkheid wordt straks weggenomen: sluikreclame is onder de herziene richtlijn voor alle lidstaten verboden. Daarnaast moeten online platforms de gebruikers informeren dat een bepaalde video reclame bevat, mits de aanbieder daarvan op de hoogte is. Zuur voor de vlogger, maar het bespaart de gemiddelde kijker veel irritatie over bijvoorbeeld gesponsorde posts.
Een ander belangrijk onderwerp is ‘fake news’. Of zoals de overheid het noemt: ‘desinformatie’. Om dit probleem aan te pakken, moeten lidstaten volgens de herzieningsrichtlijn de mediageletterdheid bevorderen. Het Nederlands netwerk voor mediawijsheid, Mediawijzer.net, moet ervoor zorgen dat u en ik straks fake news herkennen. Of dit een effectief middel is, zal de tijd leren. Welke verantwoordelijkheid de aanbieders van grote online (video)platformdiensten hierin hebben, is mij (nog) niet duidelijk.
De mediaregulering zet een aantal goede stappen in het licht van actuele technologische ontwikkelingen. Maar een gemiste kans is wat mij betreft de aanpak van de verdere teloorgang van lineaire televisie en de steeds fellere opkomst van (buitenlandse) streamingdiensten. Internationale mediaspelers kunnen, anders dan op grond van de Mededingingswet, ook nu niet worden tegengehouden als het gaat om het verkrijgen van een (grotere) positie op de Nederlandse markt.
Mijns inziens reden temeer om, net als bijvoorbeeld in Frankrijk, te kijken naar een constructieve en duurzame (digitale) samenwerking tussen publieke en commerciële omroepen. Bijvoorbeeld één Nederlands videoplatform van NPO Start, RTL XL, KIJK en Videoland. Door versnippering van het interne medialandschap valt geen vuist te maken tegen de internationale grootmachten.
De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel aangenomen, de bal ligt nu bij de Eerste Kamer. De uiterste implementatiedatum is 19 september 2020.
Najima Khan
Najima Khan is advocaat bij Adriaanse van der Weel in Rotterdam. Ze richt zich met name op de terreinen Media, Kunst & Cultuur, Intellectueel Eigendom, Bestuursrecht en Contracten. Daarnaast is Khan lid van de Raad van Toezicht van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.
