Dat is te lezen in de Marktanalyse lokale internettoegang van Autoriteit Consument & Markt, die zaterdag is verschenen. Gert-Jan Raatgever en Taco Jelgersma van YouCa vinden dat ACM te weinig moed of marktinzicht heeft, en misschien wel allebei. Zij schreven onderstaand opiniestuk.
ACM publiceerde vandaag (ontwerp-) besluiten die er kortweg op neerkomen dat zij vertrouwen heeft in gunstige prijsontwikkeling op de markt voor snel internet. Dat ligt in de lijn van waarvoor de ACM denkt dat zij op aarde is. Zij zegt zelf: ‘De ACM laat markten goed werken voor mensen en bedrijven. Nu en in de toekomst’.
Als je evenwel de consequenties van de besluiten goed doordenkt laat de ACM de markten vooral goed werken voor bedrijven. Ze doen een aanname dat markten in de toekomst goed werken voor ‘mensen’. Terwijl je alleen al op basis van vergelijkbare technologische- en marktontwikkelingen in het verleden andere ontwikkelingen kunt verwachten.
De consument heeft nu – en waarschijnlijk ook in de toekomst – helaas het nakijken. Hoewel voortvarende glasvezel uitrol suggereert dat de markt voor internet tendeert naar concurrentie is het beeld voor de consument niet vrolijk. In een groot deel van Nederland is sprake van twee marktomstandigheden. Ofwel er is ‘kabel’ en nog géén glasvezel of er is ‘kabel’ en al wel één of soms meerdere glasvezelaanbieders.
In gebieden – zoals bijvoorbeeld het centrum van Amsterdam – heeft VodafoneZiggo het monopolie op internet met een snelheid boven 100 Mb/s. In andere gebieden kan de consument bij twee of soms zelfs meer netwerken snel internet tot 1 Gb/s afnemen. Saillant detail hierbij is dat de prijzen van VodafoneZiggo landelijk onafgebroken jaar op jaar blijven stijgen. Dit jaar zelfs 10%. De markt werkt in ieder geval goed voor de aandeelhouders van VodafoneZiggo.
ACM veronderstelt ten onrechte dat de uitrol van glasvezel in de komende jaren zal leiden tot blijvende ‘welvaartswinst’: dalende prijzen bij stijgende kwaliteit. Dit is bijvoorbeeld wel het geval op de markt voor ‘mobiel’. Die markt is door de overheid uitstekend ‘getemd’. Het gebruik van mobiel internet werd voor consumenten het afgelopen decennium jaar op jaar goedkoper bij stijgende kwaliteit: welvaartswinst.
In de vaste markt is er volgens nota bene eigen onderzoek van ACM uiteindelijk maar ruimte voor twee vaste netwerken per regio. Consolidatie is onvermijdelijk. In het overgrote deel van Nederland zal het ene netwerk eigendom zijn van KPN en het andere van VodafoneZiggo. De ACM kan weten dat stijgende kosten voor kapitaal de consolidatie van netwerk- en dienstenaanbieders zal versnellen.
Vooral omdat achter vrijwel alle partijen die investeren in glasvezel uitrol financieel gedreven partijen zitten die juist speculeren op die door ACM én marktpartijen voorspelde consolidatie van netwerken. Dat laat Nederland zonder symmetrische regulering op afzienbare termijn weer achter met twee netwerken waarbij op elk netwerk één dominante (internet-) aanbieder actief is. Een duopolie.
Nog vlak voor ACM de (ontwerp-) besluiten publiceerde is de voorspelde consolidatie gestart met de overname van dienstenaanbieder Youfone én het glasvezelnetwerk van T-Mobile partner Primevest Capital door KPN. In Groningen is een eerste kleine aanbieder failliet. De inkt van de besluiten is nog niet droog en de markten werken op een manier zoals je zou verwachten en niet zoals ACM hoopt.
De situatie is vergelijkbaar met de periode waarin Nederland kennismaakte met (A)DSL. Ook toen waren er in beginsel meerdere kleine aanbieders en schetste de toezichthouder een toekomstbeeld waarin de markt met maar één open netwerk concurrerend zou worden. Uiteindelijk werden na een korte periode van ‘schijnconcurrentie’ aanbieders als Telfort en vele anderen opgeslokt door KPN. Dat zal op de glasvezelmarkt ook gebeuren, sterker nog: het gebeurt al.
Een markt met één open netwerk – wel of niet gereguleerd – werkte eerder niet en gaat in de toekomst ook niet werken. Meer dan twee vaste netwerken is onbetwist economisch onhaalbaar. Als ACM met een begin van historisch besef naar haar eigen maatregelen uit het verleden zou kijken én haar eigen analyses goed zou kennen, kunnen ze dat zelf voorspellen.
Nu de toezichthouder deze fout opnieuw maakt kan de conclusie niet anders zijn dan dat er een gebrek is aan marktinzicht ofwel een gebrek aan moed het noodzakelijke gevecht namens de consument met de markt te voeren.
Bij een falende toezichthouder is de politiek aan zet. Zij dient ACM te voorzien van moed om het juridisch instrumentarium in te zetten. Als het laatste ontbreekt vraagt dat om politiek ambachtschap. Als moed ontbreekt vraagt dat om politiek leiderschap.
Ook een moreel appèl van de politiek op VodafoneZiggo lijkt gepast omdat het in maatschappelijke, juridische én economische zin steeds minder logisch is dat VodafoneZiggo haar vaste netwerk gesloten houdt voor andere aanbieders. YouCa zal de politiek hiertoe actief oproepen, parallel aan nieuwe juridische stappen.
Bron: YouCa/BM
