‘Vroegah’ waren de grote mediamerken de trendsetters, smaakmakers en ‘influencers’. Inmiddels is het 2021. Met een ongewenst Covid-zetje (zie het als positieve bijvangst) heeft audio zowel in de vorm van podcasts als social (Clubhouse, Greenroom) op veel nieuwe en originele manieren een plek veroverd in het luistergedrag. Welke gevolgen gaat dat hebben voor de toekomst? Drie grote ontwikkelingen:
Verdere fragmentatie van audiogebruik
Nieuwe (internationale) platforms kunnen door hun budgetten en ontwikkelkracht veel sneller groeien. Luisteraars consumeren steeds meer internationale content. De kwaliteit is hoog door de grote(re) budgetten. Gevolg: er is meer te ontdekken op meer platforms. En doordat makers niet gebonden zijn aan één platform kan de inhoud op meerdere kanalen op verschillende manieren terugkomen. Distributie en techniek zijn geen drempels meer. Met onderscheidende content en een goeie tijdinvestering ligt de wereld aan je voeten. En luisteraars hebben lekker veel te kiezen.
Distributie en
techniek zijn
geen drempels meer
Van content naar community
Wat wel een drempel is: promotie. Bereik opbouwen is lastig en vereist een ijzersterke content marketingstrategie. Als je dat bereik uiteindelijk hebt, is de beloning: een trouwe community. Die is niet meer gebaseerd op een uitgever of mediabedrijf, maar een persoon met inhoud, interesses, emoties en alles daaromheen. Veel authentieker dus. Die band geeft je de mogelijkheid veel meer te doen met zo’n community.
Twee voorbeelden: Man Man Man – de podcast gaat regelmatig het theater in en komt zo direct in aanraking met luisteraars. En de makers van de (publieke!) Wie is de Mol-podcast manifesteren zich als een waar reisbureau door een gezamenlijke toer te maken langs de opnamelocaties, inclusief opdrachten. Dat creëert herinneringen (en dus fans) voor het leven. Met merchandise, kaartverkoop, extra content en digitale NFT’s ontstaan hele nieuwe verdienmodellen waardoor makers zelf grote merken worden.
Van live to all naar live to taste
Dit is de ontwikkeling die we nog moeten inzetten. Radio is als water uit de kraan, lineair en free-to-all. Inmiddels zijn we ook in audioland gewend aan on demand consumptie. Podcasts zijn gemeengoed: Menig file wordt gevuld met een true crime of bijpraatshow. Maar een slimme hybride nieuwe vorm van radio die zich vormt naar jouw smaak en leven is er nog niet. Wat radio met reclameblokken kan, doet het totaal nog niet met content.
Hoe gaat radio die meerwaarde bieden in een markt die steeds meer personaliseert? Stel je voor dat je dagelijks een ochtendshow tijdens je woon-werkrit kunt beluisteren met een persoonlijke groet van je favoriete dj, de onderwerpen die je boeien in combinatie met je favoriete hits zónder Zwemmen in Bacardi Lemon? Wat mij betreft komt het er en beginnen we gisteren met experimenteren. Het vereist alleen wat passie, lef, budget en innovatie. Wie durft?
Menno de Boer Menno de Boer was radiodirecteur bij 538 en is nu actief als adviseur, dj en voice-over
Wat zijn de favoriete programma’s van Nederland? Uit het onderzoek blijkt dat we het liefst kijken naar De Slimste Mens. Op plek twee eindigt Wie Is de Mol?, Chateau Meiland neemt de derde positie in, op de voet gevolgd door The Masked Singer en Heel Holland Bakt.
Met name Martien en Erica Meiland zullen zich echter nog wel even achter hun oren krabben, want Nederland blijkt erg verdeeld over hun realityshow. Chateau Meiland belandt namelijk ook hoog in het lijstje met meest gehate programma’s. Op nummer twee om precies te zijn. Schrale troost: de lijst wordt overtuigend aangevoerd door Familie Gillis: Massa Is Kassa, dat maar liefst 49 procent van de ondervraagden liever vandaag dan morgen van de buis ziet verdwijnen.
André van Duin: de grootste tv-ster
Het onderzoek boog zich ook over de vraag wie de onbetwiste tv-ster van Nederland is. Fier aan top staat André van Duin. De Heel Holland Bakt-presentator verslaat daarmee Chantal Janzen en Linda de Mol, die op respectievelijk 2 en 3 eindigden. Op 4 en 5: Matthijs van Nieuwkerk en Humberto Tan. De respondenten mochten zich ook uitspreken over de vraag wie ze het liefst niet meer op tv zien. Ook daar is er slecht nieuws voor de Meilandjes: Martien staan bovenaan de lijst. Hij wordt ‘te aanwezig’ bevonden. Wie verder van de Nederlandse kijker mogen wieberen: Gordon, Johan Derksen, Wilfred Genee en Paul de Leeuw.
We streamen ons rot
We zijn de afgelopen jaren massaal aan het streamen geslagen, zo blijkt uit Het Grote Kijkonderzoek. Nog maar 22 procent van de Nederlanders kijkt nooit naar streamingdiensten en onder jongeren tot 25 jaar is dat zelfs slechts 4 procent. Streamen doen we niet alleen massaal, maar ook lang. Twee op de drie Nederlanders doet aan bingewatchen en kijkt veel afleveringen van series of films achter elkaar. De respondenten werd gevraagd naar hun langste bingewatchsessie ooit en het gemiddelde kwam uit op 6,2 uur. Bij jongeren onder de 25 jaar lag het nóg hoger: 7,8 uur.
Over het onderzoek
Het Grote Kijkonderzoek werd uitgevoerd door bureau Ipsos onder een representatieve groep van ruim duizend Nederlanders tussen de 18 en 74 jaar. De uitkomsten (en de reacties erop van de betrokken tv-sterren), zijn te vinden in Veronica Superguide 44 (vanaf dinsdag 26 oktober in de winkel) en op superguide.nl/kijkonderzoek.
Idtv exploiteert niet alleen de All3media catalogus in Nederland, maar richt zich bovenal op de ontwikkeling van nieuwe formats. De research-, ontwikkeling- en salesactiviteiten worden gebundeld in een afdeling die per 1 september zal worden geleid door Jasper Hoogendoorn in de rol van Creatief Directeur.
Idtv is het productiehuis dat bekend is van onder andere Wie is de Mol?, Het Geheim van de Meester, De Verraders en het 5 mei-Concert.
Marc Pos: “idtv is niet voor niets ‘classic’. Het bestaat al ruim 50 jaar en ik ben bijzonder trots om hier een onderdeel van te zijn en als producent mede vorm te geven. Met veel nieuwe ontwikkelingen in de markt zien Jasper, Michel en ik die uitdaging tegemoet. Het afgelopen jaar zijn we al behoorlijk op stoom geraakt. Dat biedt vertrouwen om de komende jaren het creatieve verschil te maken. ”
Michel Nillesen: “Ik kijk er enorm naar uit om samen met Marc, Jasper en een ijzersterk team de positie van idtv verder te gaan uitbouwen.”
Bron: idtv/BM
Foto: Michel Nillesen, Marc Pos en Jasper Hoogendoorn
Opvallend is dat deze keer niet tien, maar elf kandidaten bekend zijn gemaakt. Arno Kantelberg, Everon Jackson Hooi, Fresia Cousiño Arias, Glen Faria, Hila Noorzai, Kim-Lian van der Meij, Laetitia Gerards, Sahil Amar Aïssa, Suzanne Klemann, Thomas van Luyn en Welmoed Sijtsma kregen zaterdagavond de opdracht om zichzelf te presenteren aan het Nederlandse publiek en hen te overtuigen dat zij níet de Mol zijn.
Het was aan de kijker om na de opdracht te stemmen op de voor hen meest verdachte kandidaat. Voor de minst verdachte kandidaat liggen twee vrijstellingen te wachten voor de eerste executie. Eén voor zichzelf en één voor een medekandidaat naar keuze. Wie deze felbegeerde vrijstellingen heeft gewonnen, wordt in de eerste aflevering van het 22e seizoen bekendgemaakt.
Presentator Rik van de Westelaken viert dit jaar zijn lustrum als presentator van het succesvolle programma. Waar hij met de kandidaten naar af is gereisd, is nog een raadsel. Van de Westelaken: “Ook al is dit het vijfde seizoen dat ik mag presenteren, het voelt toch steeds weer als nieuw, het wordt nooit routine. Ander land, uitdagende opdrachten, nieuwe enthousiaste kandidaten… de makers overtreffen zich elke keer weer bij het bedenken van een nieuw seizoen. Ik had met deze livestream geen spectaculairder begin kunnen bedenken van seizoen 22.”
Voor het eerst in de geschiedenis van Wie is de Mol? hadden fans van het programma direct invloed op het spelverloop. Is het Nederland gelukt om al tijdens de opnames de Mol te ontmaskeren? Het nieuwe seizoen van Wie is de Mol? is vanaf 1 januari 2022 elke zaterdag om 20.30 uur te zien bij AVROTROS op NPO 1
Geholpen door een bombardement aan promo’s, een wervend persbericht – van de makers van Wie is de Mol? – en een sterke lead in van Lego Masters (ruim 1.7 miljoen kijkers) ging De Verraders boven verwachting van start. Vooraf zei Anton Jongstra: “Als we met 1,1 miljoen beginnen en van daaruit doorgroeien, doen we het goed.”
Na die eerste topscore was de blijdschap dan ook groot bij de makers en RTL. De vrolijke drukte op Twitter, vaak al een indicatie voor mooie kijkcijfers, ging over de spannende setting in dit spookkasteel en vooral over de vergelijking met het spel Weervolven van Wakkerdam, die tijdens de nacht steevast een burger elimineren.
Boot, Brood en Jekel
In de eerste aflevering maakt presentator Tijl Beckand de kijkers al snel duidelijk wie de drie verraders zijn: Kees Boot, Holy Mae Brood en Diederik Jekel. De andere vijftien deelnemers zijn de Getrouwen, maar zij vermoeden dat onder hen ook nog verraders schuilgaan. Dan barst de avontuurlijke afvalrace in volle hevigheid los, een aaneenschakeling van spannende missies, verdeeldheid en verraad. Eindredacteur Anton Jongstra: “Hoewel we aanvankelijk naar het buitenland wilden, werd het door de Corona-beperkingen nu deze prachtplek in Zuid-Limburg.”
De Verraders werd in november gedraaid. In de winter valt de avond en dus ook de ‘opname nacht’ relatief vroeg. Elke nacht ‘vermoorden’ de Verraders een Getrouwe. Overdag doet de groep een poging een Verrader te ontmaskeren en te verbannen. En om de chaos te completeren moeten de deelnemers samenwerken in missies (opdrachten) om het zilver (de prijzenpot) bij elkaar te verdienen. Maar wie gaat er met die schat vandoor?
Groepsdynamiek
Anton Jongstra – veertien seizoenen het meesterbrein achter de ingenieuze opdrachten van Wie is de Mol? – bedacht ‘de missies’ in De Verraders. Met ook zijn praktijkervaring bij Hunted en Hunted VIPS weet hij als geen ander hoe complexe opdrachten het groepsproces ontwrichten en mensen vervolgens persoonlijke puzzels moeten oplossen. “Die veertien jaar Mol-ervaring helpt mij, want ik kan groepsdynamieken voorspellen en weet hoe mensen reageren als je ze spannende situaties voorschotelt. Marc Pos en idtv hebben het concept bedacht en vroegen mij voor de invulling van de missies en de eindredactie op locatie.”
Perfecte kandidaten
Hoewel de spelscenario’s waren uitgewerkt, bleef er ruimte voor spontaniteit. “Ik weet dat de werkelijkheid vaak veel leuker is dan dingen die je vooraf aan de tekentafel bedenkt. Het grote geheim is: loslaten. Je moet durven om het ‘te laten gebeuren’. En dat durf ik. Dit waren de perfecte kandidaten, want ze gingen er echt volledig in op. Vooraf hadden ze slechts summiere info over de locatie en de insteek van het spel gekregen.”
Dankzij die drie moordlustige verraders slinkt de groep Getrouwen, die voortdurend in conflict komen met wie ze wel en niet kunnen vertrouwen, gestaag. “Dit was heftig voor de kandidaten en dat zie ik eigenlijk pas nu goed terug in de montage.” Lachend: “Wat hebben we die mensen aangedaan? Dit komt puur door die psychologische spelelementen en alle onzekerheid. Je gaat slapen in de wetenschap dat je niet weet of je morgen nog in het spel zit.”
“De werkelijkheid is vaak veel leuker
dan dingen die je vooraf bedenkt”
Psychologische oorlogsvoering
Kandidaten wisten dat het avontuur maximaal negen dagen duurde, maar ze moeten door de aard van het programma stevig in hun schoenen staan. “Iedereen is vooraf psychologisch getest. Tijdens de opnamen zijn er permanent twee kandidatenbegeleiders bezig met hun welzijn.” Terugkerend element is de stemronde waarin Verraders en Getrouwen in de setting van de ‘ridders van de ronde tafel’ moeten bepalen wie ze verdenken en dus willen verbannen. “Ze kijken elkaar indringend aan. De Getrouwen weten: er zijn nu mensen aan het liegen. Dat kan niet anders. Ze namen het serieus en vatten het ook persoonlijk op. Zo ben je als kijker getuige van de psychologische oorlogsvoering tussen een groepje mensen.”
Levend begraven
“In aflevering twee zaten spannende missies die goed uitpakten. We confronteren de kandidaten met drie woorden die eindigen op fobie: Trypanofobie, Taphefobie en Acrofobie. Op grond van die woorden moesten ze kiezen en werden in drie groepen van vijf gesplitst. Eén team ging naar een hoge toren voor een abseil spel. Acrofobie betekent hoogtevrees. Die andere twee missies waren heftiger. Geblinddoekt stonden ze op een veldje, waar de doek werd weggehaald en ze voor vijf graven stonden. Kuilen in de grond. Daarnaast een kist. Taphefobie staat voor: de angst om levend begraven te worden. En dan gebeurt er wat als ze in die kisten, voorzien van minuscule camera’s, gaan liggen…”
Schild verdienen
“Voor of tijdens een missie kunnen kandidaten een schild verdienen. Dit is een soort vrijstelling voor de nacht, waarin ze dan niet kunnen worden vermoord. De vijf die kozen voor Trypanofobie – angst voor injectienaalden – zaten op een bankje in een ziekenhuis. Wie gaat eerst? De deur blijft bewust op een kier staan. De verpleegster geeft zachtjes aan dat de kandidaat de vuist moet ballen voor een bloedprik. Maar vlak voor de naald erin gaat, krijgt de persoon een briefje waarop staat dat de kandidaat een schild kan verdienen. Dan moet jij ervoor zorgen dat jij de laatste persoon bent die op dit bed gaat liggen. Snap je het effect? Dus: diegene geeft een oerkreet, waardoor de vier anderen op dat bankje in de gang zich echt rot schrikken. Typisch zo’n geval van: gaat dit psychologisch doorwerken? Ja dus!”
Vertrouwen
“De Verraders is bijna Hunted in een snelkookpan. Op grond waarvan vertrouwen mensen elkaar? Of niet? De overlevingsstrategie is aanvankelijk: dan maar met zijn allen op één persoon, want dan ben ik het zelf in ieder geval niet. Je eigen hachje redden. Heftig hoor. Veel mensen vroegen zich tijdens het spel af: ‘waarom heb ik hier ja tegen gezegd’, maar na afloop vonden ze het de tijd van hun leven. De kandidaten maken het spel. Presentator Tijl Beckand, een slimme gast, fungeerde als sturende kracht op de achtergrond.”
Tijl Beckand pookt het vuurtje nog eens extra op. Hij zaait spanning en verdeeldheid tussen de deelnemers. Tijl Beckand: “Het is één grote mindfuck. Niemand weet waar hij of zij aan begint. Ze stappen onbezonnen dat kasteel in en horen in de raadkamer dat ze met acht missies een pot kunnen vullen van vijftig kilo zilver. Maar alleen de drie finalisten mogen die pot verdelen. En die staan uiteindelijk ook weer voor een dilemma: twee van hen mogen één persoon buitensluiten. Zijn er twee delers, dan wordt de pot verdeeld. Is er één verrader, dan krijgt die de pot. Zijn er twee verraders? Dan gaat de hele pot toch nog naar de ander! Zo gaat het psychologische spel tot de laatste seconde door.”
In 2020 keken er iets meer mensen naar de finale. Toen was de ontknoping van het programma goed voor 3.567.000 kijkers. Nu is bekend wie zich al die tijd heeft voorgedaan als mol en wie de winnaar is van het programma. Vorige week was al duidelijk dat Charlotte Nijs de verliezer is.
Presentator Rik van de Westelaken kondigde zaterdagavond aan dat Renée Fokker dit seizoen de mol was. Rocky Hehakaija beantwoordde in de laatste ronde de meeste vragen goed en is daarmee de winnaar. In de prijzenpot zat € 9.675. Dat prijzengeld gaat naar Rocky’s stichting Favela Street.
Van tevoren was al bekend dat de finale net als bij de vorige editie niet zou plaatsvinden met publiek erbij vanwege het coronavirus. De afgelopen jaren konden fans naar het Vondelpark komen om de eindstrijd live mee te maken. Dit jaar vond de finale plaats in de Westergasfabriek in Amsterdam.
Ik heb het niet over programma’s waarin mensen debiel gedrag vertonen, zoals De Bachelorette met de opgespoten Gaby Blaaser. Dat is prima. Er is kennelijk een markt voor en Gaby is zichtbaar blij met de aandacht. Ik heb het ook niet over programma’s die zulke aperte nonsens verkopen dat ze vanzelf verdwijnen, zoals Jensen.
Ik heb het over het groeiende aantal programma’s waar kennelijk bewust is gekozen de kijker als debiel te behandelen. Zoals sommige politici dat doen als ze het over migratie of het milieu hebben. Wie is de Mol?, de met belastinggeld in beeld gebrachte puzzelvakantie voor BN’ers, is een uitstekend programma. Ik vind dat de NPO het niet moet maken, maar het is hoogwaardig entertainment. Daarover gaan zitten praten alsof het nieuwswaardig is, zoals gebeurt in MolTalk, is debilisering.
Wat meer vrijheid voor een nieuwslezer en deels wat lichtere onderwerpen is een redactionele keuze. Elke dag een dierennieuwtje en een meninkje van de nieuwslezer in het RTL Ontbijtnieuws is debilisering. Dat werkt ook door bij ‘de concurrent’. NOS Journaals worden langzaam maar zeker lichter van toon.
Jeroen Pauw doet
nooit grappig en
André van Duin zal
nooit zeggen dat
Heel Holland Bakt
echt ergens over gaat
Niet in de laatste plaats door die tenenkrommende blokjes regionaal nieuws. Als je regionale omroep wilt promoten, geef ze dan gewoon reclamezendtijd. Deze vorm van regiogewauwel kan alleen maar bedoeld zijn om Hart van Nederland te beconcurreren.
Nieuws en entertainment zijn allebei belangrijk, daarover geen misverstand. Maar je moet ze in redelijkheid gescheiden houden, tenzij je van het niveau Stephen Colbert of Arjen Lubach bent. Grote namen begrijpen dat. Jeroen Pauw doet nooit grappig en André van Duin zal nooit zeggen dat Heel Holland Bakt echt ergens over gaat. Daarom duren hun carrières veel langer dan die van de Robert Jensens en Gaby Blaasers van deze wereld. De toverwoorden zijn zelfkennis en keuzes.
Kijkers zijn geen debielen. Ze zijn wel heel beïnvloedbaar. Daarom is het terecht dat we kritisch kijken naar de vooringenomenheid van Amerikaanse nieuwszenders, algoritmes van techreuzen of Chinese privacywetgeving.
Debilisering van media, politieke polarisatie en populisme versterken elkaar. Ze worden gedreven door mondiale sociaal-maatschappelijke, economische en technologische factoren. Enerzijds hebben we daar in Nederland heel weinig invloed op, anderzijds is het wel een opeenstapeling van individuele keuzes. Er is tenslotte iemand die heeft besloten MolTalk te maken en iemand die dierenfilmpjes in het RTL Ontbijtnieuws stopt.
Taco Jelgersma
Van deze column is ook een videoversie beschikbaar op YouTube. Klik hier om die te bekijken.
AVROTROS knipt ‘racistisch’ fragment uit Wie is de Mol?
De omroep laat in een reactie op Instagram weten zich te schamen voor het fragment en dat het uit de aflevering wordt gehaald. In een opdracht moesten deelnemers verschillende liedjes uitbeelden. Charlotte Nijs maakte spleten van haar ogen om het nummer van Psy uit te beelden. Een handeling die Marije Knevel vervolgens nadeed.
‘De kandidaten kwamen er direct na het spel op terug omdat ze zich realiseerden dat dit kwetsend is. Het gehele fragment had niet in de uitzending voor mogen komen’, reageert AVROTROS. De omroep snapt dat mensen zich gekwetst voelen en biedt excuses aan voor de fout. ‘De uitzending wordt zo snel mogelijk aangepast.’
Marije Knevel reageerde zondag ook op de ophef. ‘Tijdens de o zo hysterische muziekuitbeeldopdracht maak ik van mijn ogen spleten omdat ik nadeed wat ik zag gebeuren, en daarbij zeg ik: Dit kan echt niet, tegen degene naast mij. Want dit is racistisch en niet een grap. Dat gedeelte is alleen in de montage gesneuveld waardoor de context weg is en het beeld is neergezet dat ik dit doe’, schrijft ze op Instagram.
De lead-in was uitstekend: Wie is de Mol? behaalde 3.206.000 kijkers. 1.957.000 kijkers zapten dus weg toen Matthijs van Nieuwkerk verscheen. Het programma MolTalk wist op NPO 3 tegelijkertijd 1.251.000 kijkers te bereiken, net iets meer dan Matthijs Gaat Door.
De spelshow BankGiro Miljonairs met Robert ten Brink kwam zaterdag bij RTL 4 uit op 1.744.000 kijkers, terwijl Weet Ik Veel bij die zender 1.710.000 kijkers scoorde, zo blijkt uit de gegevens van Stichting KijkOnderzoek.
