De serie is te zien vanaf 10 september om 22.15 uur bij de VPRO op NPO 2. Rob van Hattum gaat op pad met toponderzoekers. Samen reizen ze naar bijzondere locaties in onder meer Taiwan, Italië en Kenia. Het zijn plekken die een belangrijke rol spelen in het onderzoek of vakgebied van de wetenschappers. Wat drijft hen? Hoe raken ze geïnspireerd? Wie gingen hen voor? En waar komen hun ‘grote vragen’ vandaan? BM sprak met Rob van Hattum.

Heb je het project zelf verzonnen?
“Ja. Oorspronkelijk heette het Op de schouders van reuzen. Ik wilde wetenschappers volgen en kijken naar de geschiedenis van hun vakgebied. En daarbij stilstaan bij de grote vragen die ze nog hebben, ondanks hun uitgebreide kennis. Toen Stan van Engelen, hoofdredacteur bij de VPRO, dat besprak met Gijs van Beusekom, de netmanager van NPO 2, was er direct enthousiasme.”

Hoe was de samenwerking met regisseur Stephane Kaas?
“Uitstekend. Ik heb veel programma’s in het verleden zelf geregisseerd en het was prettig om voor deze serie met een jonge regisseur te werken, die heeft gezorgd voor een vernieuwende aanpak. Hij heeft ook volop interesse voor wetenschap. Bij dit soort programma’s is het altijd de kunst om het niet te ingewikkeld te maken, maar toch te komen met inhoudelijke elementen die de kijker boeien en verbazen.”

“Op sommige locaties werden deuren geopend die normaal voor bezoekers gesloten blijven”

Waren de onderwerpen ook goed visueel te maken, om te voorkomen dat er steeds pratende hoofden in beeld zijn?
“Absoluut. Daarom zijn we met de wetenschappers naar bijzondere locaties gegaan. Plekken die verband houden met hun kennis, maar waar ze nog nooit geweest zijn. Het leuke was ook dat op sommige locaties deuren werden geopend die normaal voor bezoekers gesloten blijven. Op die manier worden de uitzendingen ook visueel interessant en voorkom je dat hoofdzakelijk talking heads in beeld zijn.”

Wetenschapper Arwen Deuss, Rob van Hattum, Jackó van ‘t Hof en Mike van der Sluijs in de Pyreneeën.

Hoe zijn de acht toponderzoekers geselecteerd?
“Dat was nog een lastige klus, we wilden vier mannen en vier vrouwen. Ook de diversiteit was een aandachtspunt. Het ging er niet om dat ze in uit Nederland afkomstig moesten zijn, maar dat ze wel Nederlands spreken om zo dicht mogelijk bij de kijker te blijven. Het feit dat het een Nederlandstalig programma is, betekent wel dat we de serie niet zo makkelijk kunnen verkopen aan buitenlandse omroepen. Maar dat is van ondergeschikt belang.”

Hoe lang zijn jullie bezig geweest met de opnamen en de montage?
“De eerste proefopnamen waren al in december 2018. Daarna zijn we zijn in mei 2019 begonnen met de echte opnamen. Er waren tien opnamedagen per aflevering. In september vorig jaar zijn de laatste opnamen gemaakt en daarna volgde de montage. Er is flink gereisd, we zijn met de ploeg naar de Verenigde Staten, Kenia, Frankrijk, Engeland, België, Denemarken, Spanje, Taiwan en de Filipijnen geweest. En we hebben uiteraard in Nederland gedraaid. Voordeel is dat we steeds werkten met dezelfde crew, waardoor je goed op elkaar bent ingespeeld en niet steeds van alles hoeft te overleggen.”

Wetenschapper Fred Spoor, Jackó van ‘t Hof en Dennis Kersten in Kenia.

Naast je werkzaamheden voor de VPRO ben je Chief Science Officer bij NEMO Science Museum. Hoe combineer je die functies?
“Dat is goed te doen, mijn werktijden bij NEMO zijn tamelijk flexibel. Ik ben bij het museum in 2000 gestart. Er waren toen te weinig bezoekers, 140.000 per jaar. Daarna hebben we de formule flink aangepast en in 2019 was het bezoekersaantal gestegen tot 665.000. Maar nu moest het museum door de coronacrisis maandenlang sluiten. Ik hoop van harte dat het bezoek weer aantrekt en dat NEMO zijn positie kan handhaven.”

Ga je binnenkort nog een nieuw programma maken?
“Dat is wel de bedoeling. Ik word dit jaar 65 en mag nog anderhalf jaar doorgaan bij de VPRO. Er ligt nu een voorstel voor een nieuw NPO 3-programma, om onderwerpen op het gebied van nieuwe technologie inzichtelijk te maken voor de kijker. Vreemd genoeg bestaat een dergelijk format momenteel niet bij de NPO. Jaren geleden heb ik voor de NOS het programma Qwerty gemaakt, over de opmars van computers en de gevolgen daarvan voor de samenleving. Daarna zijn er geen vergelijkbare programma’s geweest, ondanks de grote invloed die technologie heeft op de maatschappij. Het nieuwe NPO 3-programma wordt waarschijnlijk gepresenteerd door wetenschapsjournalist Anna Gimbrère.”

Over Rob van Hattum
Rob van Hattum maakt al bijna veertig jaar radio- en televisieprogramma’s over wetenschap en technologie en is eindredacteur geweest van VPRO-programma’s als Noorderlicht, Labyrint en de Nationale Wetenschapsquiz. Laatstgenoemde presenteerde hij ook een aantal keren. Daarnaast heeft hij diverse spraakmakende documentaires gemaakt voor VPRO Tegenlicht waaronder recentelijk Vleeskwekers en Deltaplan Waterstof. Zijn programma’s wonnen verschillende nationale en internationale prijzen. In 2012 kreeg hij van NWO en de KNAW de Eurekaprijs voor zijn gehele oeuvre. Naast zijn werkzaamheden voor de VPRO is hij Chief Science Officer bij NEMO Science Museum.

Credits Grote Vragen
Omroep: VPRO
Producent: VPRO
Regie: Stephane Kaas
Scenario: Rob van Hattum en Stephane Kaas
Productie: Bircan Ünlü
Eindredactie: Geert Rozinga
Redactie: Olaf Oudheusden, Juul van der Laan, Arnout Arens
Redactie stagiaire: Chloé Statia
Camera: Stef Tijdink, Jackó van ‘t Hof
Montage: Tim van der Maden, Sander Cijsouw, Rémi van der Heiden
Geluid: Mike van der Sluijs e.a.
Presentatie: Rob van Hattum
Voice-over: Rob van Hattum
Sponsor/adverteerder: Vereniging van Universiteiten
Lengte (in minuten): 45
Aantal afleveringen: 8
Aantal draaidagen: 10 per aflevering
Locaties: VS, Kenia, Frankrijk, Engeland, België, Denemarken, Spanje, Taiwan, Filipijnen, Nederland
Gedraaid op: Sony F5
Website: www.vpro.nl/grote-vragen
Eerste uitzending: 10 september, 22.15 uur, NPO 2

Bron: BM/Peter Dekker
Foto’s: Jackó van ’t Hof, Stephane Kaas, Rob van Hattum