Dat was het basisidee voor Briljante Breinen, met ook reality-elementen om twaalf superslimme mensen en hun spelstrategieën beter te leren kennen.” Bedenker en presentator Linda de Mol legt uit hoe haar concept zich tot zevendelige tv-serie ontwikkelde en niet bij SBS, maar bij RTL 4 (en Videoland) op primetime zaterdagavond te zien is. Slimme mensen bij elkaar in een campus strijden om een geldprijs van € 50.000. Linda: “Een afvalrace naar het briljantste brein, met dat idee stapte ik naar John.”
Hoe zijn jullie te werk gegaan om deze Briljante Breinen te selecteren?
“Via oproepen op social media gaven twee- tot drieduizend mensen zich op. Vervolgens hebben we drie keer 150 mensen getest bij Talpa met hulp van bureau Brainfirst, zij voeren intelligentietesten uit op breed niveau. Mensen die goed in teamverband kunnen werken, mensen die oplossingsgericht zijn of juist solo sterk zijn. Uit al die online testen kwamen duidelijke uitkomsten en zagen we wie waarin uitblonk. Brainsfirst stelde: het is belangrijk om mensen met verschillende uitkomsten bij elkaar te zetten. Een solist bij iemand die goed in teamverband kan werken, juist die mix is interessant. Uiteindelijk kwamen daar na alle voorrondes dertig mensen uit die we hebben onderworpen aan allerlei tv-spellen. Bijvoorbeeld: je krijgt vanavond vanaf 22.00 uur de opdracht om zoveel mogelijk over Grace Kelly te weten te komen. Morgen is het tentamen. Succes!”
Diversiteit
“Als programmamaker vind ik diversiteit ook belangrijk. Nu hebben we één vijftiger, één veertiger, twee of drie dertigers, de rest zijn twintigers en veel jonkies uit verschillende sociale lagen van de bevolking. Neem Irina, een leuke vrouw met Antilliaanse roots. Zij werd altijd onderschat. Als Irina zei: “Ik doe VWO,” dan antwoorden anderen. “Oh, VMBO!” Irina: “Nee, VWO. Voortgezet Wetenschappelijk Onderwijs.”
“In sociaal opzicht worden
uitblinkers vaak gepest”
“Irina liep voortdurend tegen vooroordelen aan. Dat hoorden we van meerdere deelnemers terug. Het hebben van een goed stel hersenen betekent nog niet per definitie dat dit alleen maar voordelen oplevert. Sterker nog, in sociaal opzicht worden uitblinkers vaak gepest. Daar wordt al snel een stempel opgeplakt. ADHD. Of een vorm van autisme. Tegelijkertijd vonden kandidaten het fijn om in een groep gelijkstemden te zitten, mensen die net zo snel schakelen en op de campus met elkaar eten, slapen, studeren, bondjes sluiten. Daar hoop je op als maker. Een quiz kun je oneindig testen, maar je weet niet hoe dat reality-element uitpakt.”
Speciale sfeer
Was dat reality-deel van meet af aan onderdeel van het format?
“Jazeker. Dat is een belangrijk element. Net als de vormgeving. Ik had de look and feel in mijn hoofd, wist precies hoe alles eruit moest zien. We zijn lang bezig geweest met het vinden van de juiste locatie: dat werd uiteindelijk abdij Rolduc in Kerkrade.”
Wat had jij voor ogen?
“Ik wilde dat het er van binnen uitzag als een mix tussen Harry Potters Zweinstein – dat werd dus Breinstein – en een universiteitscampus zoals op Harvard of Stanford. In één vleugel van de abdij mochten we alles veranderen. Door lambrisering, strepenbehang, oude lijsten, bedjes met spreien van geblokte ruitjes en speciale nachtkastjes hebben we die speciale sfeer neergezet. Brandblussers uit beeld. Bordje nooduitgang? Exit! Geen BIC-pennen, maar vulpennen. Geen lelijke schriften, maar mooie leren opschrijfboekjes. Thee komt uit een kan en die staat op een rechaud. Laptops in een houten frame. De abdij heeft een smashing bibliotheek, maar wel andere bureaus met bijpassende lampjes. Ik denk tot in detail mee. Logo, muziek, vormgeving. Als je zit te zappen en je komt bij ons binnen, dan weet je meteen: dit is Briljante Breinen, juist door die look and feel. Ik word hierbij door goede mensen geholpen en laat me door sterke argumenten overtuigen, maar daar waar wordt getwijfeld trek ik mijn eigen plan! Variërend van de kleur van pyjama’s tot het inlijsten van foto’s aan de Wall of Brain.”
Zonder John
Is broer John nog naar Kerkrade gekomen op opnamen te bekijken?
“Normaal gesproken komt John echt altijd even kijken bij een nieuw programma. Maar ‘even’ bestaat hier niet. Kerkrade is twee uur heen en – met file – soms drie uur terug. Dat kost dus een dag en dat paste niet in Johns agenda. Hij is dus niet geweest. Voor het eerst presenteerde ik een nieuw programma waarbij John niet op de vloer aanwezig was. Dat gaf me ook een gek soort verantwoordelijkheidsgevoel.”
Was Briljante Breinen meteen al voor RTL en Videoland bestemd of is dat gaandeweg het productieproces zo ontstaan?
“Ik ben met creatieve mensen van Talpa spellen gaan ontwikkelen voordat ik wist bij welke zender het zou passen. Als we iets nieuws produceren, ga ik in eerste instantie uit van SBS. Maar hier dacht ik al vrij snel: misschien is dit niet de ideale match. Pas toen het format voor mij van voor tot achter klopte, presenteerde ik het aan John.”
Abdij in Limburg
“Hij was meteen enthousiast, maar gaf ook aan: is dit wel geschikt voor SBS? Hij ging het met Frans Klein bespreken. Frans zei: ‘Als ik nog bij de NPO zou zitten, zou ik het morgen bestellen.’ Maar het moet ook bij een zenderprofiel passen. En voor SBS vond Frans dat moeilijk. Toen heb ik het gepitcht bij Peter van der Vorst van RTL. Hij reageerde blij verrast. Nog diezelfde dag kregen we een telefoontje van Peter: ga het maar maken. Met één strikte eis: het moet op locatie.”
Hoe reageerde Peter op de eerste opnamen?
“Hij is enthousiast, maar hij vindt het ook spannend, vooral omdat het zoiets anders is. Ik hoop dat kijkers ervan gaan genieten. Het is even wennen, je kunt deels aan quizvragen meedoen, maar bij de spelvorm waarop je het antwoord van de voorgaande vraag moet weten, haken kijkers na vier of vijf vragen wel af. Hier schitteren de Briljante Breinen. En dat is ook leuk. Je kunt ook bewonderend kijken. Naarmate het programma vordert, groeit die bewondering.”
Olifantengeheugen
In Breinstein toetst schoolhoofd Linda de Mol Briljante Breinen op rekenen, taal en algemene kennis. “Wie heeft een olifantengeheugen? Spelen ze het spel tactisch of worden hier ‘bondjes’ gesloten? Strategie is cruciaal, want elke aflevering moet één student Breinstein verlaten. Ik denk dat het voor jongeren een leuk programma is om naar te kijken – ook voor ouderen trouwens omdat het old school is met al die lessenaars, zonder mobiele telefoons – maar ik snap ook dat het voor RTL en Videoland spannend is. Gaat de kijker Briljante Breinen omarmen op de zaterdagavond? Qua gevoel en insteek is het echt wat anders, eigenlijk kan ik het met niks vergelijken. En dat alleen al vind ik als programmamaker leuk, want ik wil ik iets nieuws maken.”
Onpartijdig
“Ik ben niet alleen het schoolhoofd, maar ook de strenge juf die tentamens afneemt. Ik heb me bewust niet in het reality-deel willen mengen, want ik wil onpartijdig zijn. Die strenge schooljuf lukt misschien niet altijd, maar ik blijf wel in mijn rol als schoolhoofd. Geen bezoekjes aan de slaapzaal of gezellig met kandidaten eten; we hebben dagboekkamers waar we quotes halen. Dat werkt goed. Daar heb je mij niet voor nodig. Pas bij het afscheid vang ik ze op bij de deur en probeer te troosten.”
RTL zal jouw rentree bij de zender ook niet ongemerkt laten passeren.
“Zij gaan het zeker promoten, want het is ook een kostbaar programma. Er zijn geen harde eisen in de vorm van kijkcijfers, maar je kunt het ook vooraf kijken via Videoland. Misschien is dit wel een programma dat door jonge mensen wordt omarmd. Er doen in ieder geval heel veel jonge mensen mee. Die jonkies kunnen helden worden.”
Bron: Erik Klap/BM
Fotografie: Jasper Suyk
