Op 13 december is het zover. Dan wordt de voorzitter van de VCR zestig! Gefeliciteerd.
(Lacht) “Dat klopt. Een paar weken daarvoor wordt mijn vrouw ook zestig, dan gaan we met onze vrienden en familie op een fijne locatie een dag doorbrengen en lekker eten. Die dinsdag zelf ben ik druk met de uitspraak in ons hoger beroep over de noodverlenging, die is essentieel, want mochten wij winnen, dan gaat de hele FM-veiling volgend jaar niet door.”

De minister wilde niet in hoger beroep en is al begonnen met de internetconsultatie over de veilingprocedure. Hoe denk je dat jullie de veiling kunnen stoppen?
“De minister moest wel gaan voorbereiden, anders zou er onvoldoende tijd zijn voor de veiling. Wij stellen dat de rechter op de stoel van de minister is gaan zitten door niet alleen het besluit te vernietigen, maar ook te bepalen hoe zij dat moest oplossen. Daarnaast is de noodverlenging er gekomen vanwege de financiële klappen die alle radiobedrijven hebben opgelopen door covid. Er is vijftig miljoen verdwenen uit de reclamemarkt.”

“Bij Talpa hebben we zwaar moeten reorganiseren. De rechter heeft dit allemaal genegeerd en heeft alleen gekeken naar de leningen die de kleinere partijen hebben moeten afsluiten. Dat vinden wij een te krappe beoordeling. Helaas hebben de ambtenaren bij de motivering van het verlengingsbesluit wel nagelaten om het belang van maatschappelijke continuïteit en digitalisering op te nemen. Ik zeg niet dat dat boze opzet was, maar dat heeft de rechter dus allemaal niet kunnen meewegen. Anders hadden we op zeker gewonnen.”

Mooi jaar
De gewraakte noodverlenging was volgens KINK gebaseerd op verouderde marktinformatie. Intussen slingert Audify doorlopend ronkende persberichten de wereld in over hoe belachelijk goed het gaat met de radiobestedingen.
“Ja, het gaat goed gelukkig. Dit wordt best een mooi jaar. Maar dat is wel een vals argument, want als het niet goed zou gaan, zouden we niet eens in herstel komen. Dan was zelfs een verlenging met vijf jaar onvoldoende geweest. Zij hebben geprobeerd een frame te schetsen van: ah, die huilers, het gaat hartstikke goed, wat zeiken ze nou? Maar ik heb 120 man ontslagen, de kosten daarvan dragen we nog steeds. Ik heb driekwart van m’n marketingactiviteiten moeten laten lopen en ons marktaandeel heeft een flinke stap teruggezet. Dat heeft tijd nodig om te herstellen. En de rechter moet een belangenafweging maken. Die moest het belang van een heel klein partijtje dat een heel klein bereikje heeft, afwegen tegen de rest van de industrie. Dat is wat ik denk dat die rechter niet goed genoeg voor ogen heeft gehad.”

“Zij hebben geprobeerd een
frame te schetsen van: ah, die
huilers, het gaat hartstikke
goed, wat zeiken ze nou?”

De grote verrassing in de rechtszaal was dat VCR-lid Qmusic zich achter de tegenpartij KINK schaarde en nu wel een veiling wil. Waarom zou dat zijn?
“Dat is speculeren natuurlijk. Ik denk dat ze tot het besef zijn gekomen dat ondanks het enorme succes van die ene zender hun verdiencapaciteit een plafond heeft bereikt. Ze kunnen er nog 10% bij krijgen in marktaandeel, maar ze gaan daar niet aan verdienen want ze kunnen niet meer verkopen. Dus heb je meer radiostations nodig. En de prijs voor de verlenging is ook voor Qmusic extreem hoog, terwijl ze bij een veiling waarschijnlijk minder gaan betalen. In 2003 was het een veiling met gesloten envelopjes, dan krijg je wat een gek ervoor geeft, terwijl we nu bij opbod gaan bieden. Dat weten we uit onze gesprekken met het ministerie. Dit leidt tot een veel eerlijker prijs en dit veilingsysteem is bij DAB+ vorig jaar heel goed bevallen.”

Gereguleerd
Is het nog wel gezellig binnen de vereniging?
“Och, wij hebben heel collegiale vergaderingen. Ik kan goed een zakelijk geschil hebben op het ene gebied en op het andere gebied samenwerken. Zelfs nu Qmusic 180 graden is gedraaid in deze zaak. Zij kunnen wat anders willen, de vereniging besluit bij meerderheid van stemmen. Wij mogen daar natuurlijk niet alles met elkaar bespreken, want je bent ook concurrent hè, dat is allemaal zeer gereguleerd en daar houden wij ons heel netjes aan. Maar het is belangrijk dat je als industrie één stem hebt, dat je één onderhandelingspartner bent, bijvoorbeeld over muziekrechten. KINK zou zich gewoon bij ons kunnen aansluiten, net als bijvoorbeeld Radio Maria al deed, al denk ik niet dat ze dat zouden willen.”

De gezamenlijke uitrol van DAB+ laag 7 dit jaar, waar KINK drie licenties voor heeft, ging al niet van een leien dakje.
“Ja, dat is buitengewoon vervelend van deze partij. Ze zijn zich de hele tijd tegen alles en iedereen aan het verzetten en willen niet meewerken. Zo’n DAB-laag moet je samen laten bouwen, er moeten overal zenders worden geplaatst en je moet dat met elkaar betalen. Nou, dan is iedereen het met elkaar eens en er ligt een ontwerp van een netwerk dat nog beter is dan het vorige netwerk en iedereen zet een handtekening. Alleen zij niet. Dat is echt dwarsliggen om het dwarsliggen, daar zit geen enkele inhoudelijke argumentatie onder. Dat vind ik een heel vervelende houding; waarom zou je dat doen? Je moet toch met elkaar het landschap maken. Uiteindelijk zijn ze door de pomp gegaan. Kijk, KINK is een prima station, maar ze bereiken maar tweehonderdduizend mensen. Per se alles tegenwerken is irritant, het kost heel veel geld en aandacht en de luisteraar is er niet mee geholpen.”

“KINK heeft het Nederlandse
commerciële radiolandschap
aan het wankelen gebracht
op een heel heftige manier”

Denk je dat KINK überhaupt gaat bieden op een FM-kavel? Ze miepen daar al sinds 1995 over en als puntje bij paaltje komt, zetten ze nooit door.
Fel: “Ik mag het toch wel hopen! Ze hebben het Nederlandse commerciële radiolandschap aan het wankelen gebracht op een heel heftige manier. Als ze niet zouden meebieden, zou ik het echt een schande vinden. Dan heeft het ministerie zich in de luren laten leggen.”

We weten nog niet zeker of er geveild wordt en ook nog steeds niet of RTL en Talpa mogen fuseren. Heeft de uitspraak op 13 december invloed op jullie gezamenlijke toekomst?
“Nee. In de fusie-afspraken is rekening gehouden met het feit dat de FM-frequenties aflopen en dat je ze weer moet terugkrijgen. Dus voor de deal en de fusie maakt de uitkomst van de rechtszaak geen verschil. Maar voor ons zijn de veilingregels natuurlijk wel enorm belangrijk, dat is echt heel spannend. Op dit moment mag één eigenaar slechts vier radiostations hebben; als daar een verdere beperking op komt, zullen we ons daar zeker tegen gaan verzetten.”

Essentieel
En de inhoudelijke kavelclausules? Moeten die eraf?
“Dat maakt mij niet veel uit. Ik vind de clausules wel een beetje vreemd, want die zijn ooit bedoeld om diversiteit in het radiolandschap aan te brengen. Maar die diversiteit hebben we, die heet publieke omroep. Op geen enkele andere plek in de economie legt de overheid zoiets op, ook niet bij televisie. Maar stel dat de clausules eraf gaan, dan blijven die pakketten natuurlijk niet gratis, ook dat maakt het hele landschap totaal anders. De veilingvoorwaarden zijn dus buitengewoon essentieel voor de toekomst van het landelijke radioveld en al helemaal omdat we denken dat het zal gaan over een periode van tien tot twaalf jaar. Dit wordt qua FM echt de eindveiling.”

Na de komende ronde is het klaar met de FM?
“We moeten zo snel mogelijk van de FM af, omdat het een dure en inefficiënte manier van distributie is. Ik hoop dat overheid en markt samen kunnen afkoersen op digitaal. Niemand weet wat de winnende distributie straks wordt, dat kan DAB+ zijn, of online, of 5G. Het is niet te voorspellen wat over vijf jaar voor de consument de geprefereerde vorm is om radio te luisteren. Op DAB+ verdienen we nu nog geen stuiver, het kost meer dan het oplevert. Maar de consument bepaalt het. Zolang die z’n FM-radiootje niet wegzet, blijft de FM leven. Maar je kan de consument wel helpen in die transitie.”

Geen weg terug
Dit jaar werd het nieuwe luisteronderzoek opnieuw uitgesteld. Nu zou het vanaf 2023 moeten gaan lopen. Gaan we het echt meemaken?
“Jazeker, want er is geen weg meer terug. Het panel met dagboekjes stopt eind december. Dat is echt klaar. Het nieuwe panel draait nu schaduw, alle systemen worden getest en dat wordt vanaf 1 januari gewoon de nieuwe currency. Dat is een feit.”

“Ik ben ervan overtuigd dat heel
veel mensen radio luisteren op
plekken en momenten die nu
nog niet worden gemeten”

Hoe erg gaan we schrikken van die nieuwe cijfers?
“Wat je gaat zien, is dat het bereik van radio toeneemt en de luistertijd afneemt. Dat komt door de meettechniek. Het werkelijke consumentengedrag verandert niet, wel hoe je de werkelijkheid meet en daardoor krijg je een wat andere schikking van zenders. Om de oude en nieuwe currency te vergelijken, komt er een soort omrekentool. De adverteerders zijn meegenomen in dit proces, dus ik verwacht niet dat er een heel groot schokeffect komt. Het effect van een campagne is gewoon hetzelfde na 1 januari, ook al lijkt het alsof er korter wordt geluisterd. Het mooie is dat alle distributies apart worden gewatermerkt, dus je kan straks weten of iemand online luistert of via DAB+ of via z’n tv. En ik ben ervan overtuigd dat heel veel mensen radio luisteren op plekken en momenten die nu nog niet gemeten worden.”

Minutenanalyses
Gaat de nieuwe meetmethode het radiomaken veranderen denk je?
‘Honderd procent. Kijk, ik ben in wezen een tv-man, mijn radiohart is pas drie jaar geleden echt gaan bloeien. Bij tv heb ik de volgende ochtend de minutenanalyse en kan ik precies zien waar in m’n format mensen afschakelen of bijschakelen en dat kan ik gelijk verwerken. Bij radio krijg ik cijfers van wat ik twee maanden geleden heb gedaan. Als het niet goed gaat, weet ik niet aan welke knop ik moet draaien. Als ik aan een knop draai, weet ik pas na maanden wat het effect is en als ik aan twee knoppen tegelijk draai, weet ik niet meer wat ik gedaan heb. Dus radio inhoudelijk bijstellen is het moeilijkste wat er is. Maar zo meteen krijg ik elke week minutenanalyses. Nu kan ik kijken: in mijn ochtendshow raak ik tussen acht uur en tien over acht heel veel volume kwijt. Potverdorie, wat heb ik daar gedaan? Dan ga ik dat morgen niet meer doen. Dat is een buitengewoon groot voordeel.”

Waar luister je zelf eigenlijk naar?
“Ik hou natuurlijk de concurrentie in de gaten. Maar op weg naar kantoor luister ik meestal Veronica en terug naar huis 538. Veronica is een duidelijk geprofileerde zender geworden. Het gaat ook hoorbaar beter met Radio 538, dat zie ik al terug in de schaduwcijfers. En Radio 10 heeft ongeveer 62% dekking in Nederland, die zijn daarmee in hun ontvangstgebied toch groter dan Radio 2.”

Ik hoor je Sky niet noemen.
“Ik zeg niet dat Sky op sterven na dood is, ik denk alleen dat hun groeipotentie de kleinste is van onze vier zenders.”

Psychologie
Toen Radio 10 en Sky Radio in Nederland begonnen, was Paul Römer een veelbelovende fysiotherapeut. Heb je weleens spijt dat je eind jaren ’80 die carrière hebt opgegeven?
“Geen dag. Het is een prachtig vak, het is ook een onderschat vak, maar het paste gewoon niet bij mij. De eerste dag dat ik een tv-redactie op liep, wist ik: deze jas past mij beter dan de witte jas. Maar dankzij mijn studie heb ik mijn vrouw leren kennen, ik heb er m’n leven op kunnen baseren. En fysiotherapie is een vak waarbij je lichamelijk met mensen bezig bent, maar ook mentaal. Je bent een half uur met een patiënt in een ruimte, dus je praat heel veel. Dat is misschien nog wel belangrijker dan het masseren of de oefeningen die je doet. Psychologie en gesprekstechnieken waren een belangrijk onderdeel van de opleiding. De dingen die ik daar geleerd heb, gebruik ik tot op de dag van vandaag.”

Besef je dat je vanaf 13 december buiten alle doelgroepen van Talpa Radio valt?
(Lacht) “Dan luister ik alleen nog maar naar Radio 5.”

Bron: BM/Roeland van Zeijst
Foto’s: Eelco Hofstra