Alternatieve live show voor Songfestival in Studio 21

Tekst: Erik Klap // Fotografie: AVROTROS, Ruud Baan, Anton Corbijn, NPO, William Rutten

Hoewel de trein voor de mega operatie in mei 2020 al sinds de nazomer van 2019 onderweg was en zowel creatief als productioneel stevig op de rail stond, was de afgelasting even logisch als onvermijdelijk. De impact van het coronavirus leidde helaas tot een jammerlijke primeur voor Rotterdam: het is de eerste keer dat de EBU het Eurovisie Songfestival annuleert in haar bijna 65-jarig bestaan.
Gerben Bakker mag zich vanuit EBU officieel Head of Show noemen, maar hij geeft de voorkeur aan eindredacteur. Hij was inhoudelijk verantwoordelijk voor de drie shows in Ahoy, de twee halve finales op 12 en 14 mei en de grande finale op 16 mei. “Opening, de filmpjes, interval-acts, bepaling van de volgorde van optredens, presentatieteksten: een totaalpakket van A tot Z, in nauwe samenspraak met regisseurs Marc Pos en Marnix Kaart en onze andere eindredacteur Twan van den Nieuwenhuizen die het wedstrijddeel zou coördineren.”
Twan van den Nieuwenhuizen: “Head of Contest is mijn officiële functie. Alles wat met ‘de wedstrijd’ te maken had, viel onder mijn verantwoordelijkheid. Ik ben eigenlijk de ‘toernooibaas’ van de 41 landen die met hun delegaties op het vliegtuig naar Nederland wilden stappen om in Ahoy in drie minuten de winnende act neer te zetten. Mijn team was vanaf januari met die 41 delegaties in gesprek om hun ideeën en ambities op het podium te verwezenlijken.”

“Mijn focus lag op het runnen van ‘het bedrijf’: een soort start up on steroids”

Sietse Bakker is het gezicht van het Nederlandse Eurovisie Team. Hij schoof bij programma’s en talkshows aan om de tussenstand van zaken in aanloop naar Rotterdam te verduidelijken. Samen met Inge van der Weerd is Sietse Bakker één van de twee Executive Producers en eindverantwoordelijk voor het project. “Mijn focus lag op het runnen van ‘het bedrijf’ dat het Eurovisie Songfestival zou gaan produceren: een soort start up on steroids. We begonnen met vier mensen, de dag na de winst van Duncan Laurence in Tel Aviv, en dat groeide uit tot een productiebedrijf van 70, 80 mensen en dan hebben we het nog niet eens over alle leveranciers die hun specifieke rol met hun eigen medewerkers zouden spelen. Totdat het gecancelled werd, was ik vooral bezig met ‘het evenement’ rondom de drie tv-shows, dus diplomatieke betrekkingen met Rotterdam, de stakeholders hier – NPO-, NOS, AVROTROS – en de EBU, waar Inge zich meer richtte op de productie, de begroting en de drie shows.”

Sietse Bakker

Knoop doorhakken
SB: “De EBU heeft de knoop uiteindelijk definitief doorgehakt. Eind januari hadden wij al wel op de radar dat we met diverse scenario’s rekening moesten gaan houden. Op dat moment denk je nog aan overzichtelijke Health and Safety-maatregelen, zoals meer handpompjes met desinfecterende zeep plaatsen, want toen waarde het virus ook nog niet in Nederland rond. Op 9 maart was er zelfs nog de Heads of Delegation-meeting in Rotterdam, waar de landen voor de briefing kwamen hoe het er in mei allemaal aan toe zou gaan. Tien dagen daarvoor kregen we al eerste signalen van delegaties die liever niet wilden komen en bleek ook bij de EBU iemand besmet.”
“We hebben die meeting dus ook met drie camera’s opgenomen en een live stream opgezet, zodat iedereen online kon meekijken. Tja, zolang er niet gecancelled is, ga je door. Wij stonden in Rotterdam dus nog zelfverzekerd onze plannen te presenteren. Toen was er ook nog wel hoop. Diezelfde avond was er een diner met burgemeester Aboutaleb, waar vlak daarvoor Rutte op de persconferentie het verbod op handen schudden aankondigde en we nog een ‘voetbump’ deden met Aboutaleb, maar de week erna ging het heel hard met alle afgelastingen…”
TvdH: “We hadden die middag ook parallel een Skype-meeting met Italië, waar het Italiaanse team vanuit acht verschillende huiskamers input leverde.”

“Wij wilden niet het orkest van de Titanic zijn”

SB: “Op donderdag hadden we hier nog een grote teammeeting, waarbij de thuiswerkmaatregelen werden ingevoerd. Laptops inpakken en naar huis. Heel onwerkelijk. De innerlijke strijd van ‘we moeten door’ in de wetenschap dat het bijna onvermijdelijk is dat de stekker eruit gaat. Omdat al die andere evenementen ook werden afgezegd, wilden wij niet het orkest van de Titanic zijn – het water tot aan de enkels en toch doorspelen. Dus het was ook een vreemd soort opluchting toen die beslissing kwam, want dan weet je eindelijk waar je aan toe bent. Dramatisch voor het team, maar in het licht tot wat er allemaal in de wereld aan de hand is, ook wel weer logisch. Dat relativeert wel.”

Communiceren
Wat betekent zo’n ontmanteling organisatorisch? Meteen aan de slag met verzekeringen, alle protocollen en werktekeningen opslaan voor een eventueel vervolg volgend jaar?
SB: “Zo’n besluit heeft heel veel consequenties en hoewel we dit scenario op ons zagen afkomen, zeiden we hier intern: niemand gaat ons hierop afrekenen. Iedereen begrijpt dat dit niet langer houdbaar is, maar waar mensen wel wat gaan vinden, is hoe wij hiermee omgaan. Dus: wat gaan we communiceren? En hoe zorgvuldig doen we dit?”
“Allereerst richting eigen mensen, maar ook snel met leveranciers en andere betrokken partijen. Toen kon Babet Verstappen met haar communicatieteam aan de slag om dit uit te rollen, terwijl wij ons eigen team zelfs niet eens in de ogen konden kijken om te zeggen ‘het is klaar’, want zij zaten noodgedwongen thuis. Maar doe je dit dan met een mailtje? Nee dus, wij hebben een videoboodschap gemaakt – van Inge en mij – en daarna is de communicatie naar leveranciers en het projectteam in Rotterdam op gang gekomen. RTV Rijnmond had het nieuws al een kwartier later, dat ging wel heel snel. Ondanks het feit dat het een enorme teleurstelling was, zag iedereen het mentaal aankomen en was het geen grote verrassing.”

Die productieplannen verdwijnen in de kast voor 2021, maar even later ontstaat toch het idee voor Eurovision: Europe Shine a light. Wie heeft dat initiatief genomen?
SB: “Al voor de beslissing viel, dachten wij: wat kunnen we toch doen om Europa te verbinden, want de omroepen hebben wel die zendtijd ingeruimd. Twan kwam met een eerste idee om artiesten dan online hun lied te laten horen.”
TvdH: “Ik zat al intensief met die 41 teams te schakelen dat ik opperde om artiesten vanuit huis een filmpje te laten insturen. De dag daarna was er al een afspraak bij de NPO om te kijken wat we alsnog konden doen. Eurovisie is ooit opgericht om Europa te verbinden.”

Hoop, troost en verbinding
Enerzijds ontmantelen jullie dat multi-gedisciplineerde productiebedrijf van AVROTROS, NOS en NPO met gespecialiseerde freelancers en parallel popt het idee voor die alternatieve show op, waarvoor jullie dan weer een nieuw kernteam moeten samenstellen. Hoe is dat gegaan?
SB: “Redelijk organisch. Via Eric van Stade hoorde ik dat Cornald Maas ook ideeën had, dus voordat iedereen enthousiast zijn eigen ding zou gaan doen, zijn we – op gepaste afstand – bij elkaar gekomen met ook Gerard Timmer, Frans Klein en Shula Rijxman omdat we toch graag ‘iets’ wilden doen. Een programma in Nederland maken is één ding, maar om een show te produceren die mogelijk Europa doorgaat, moet je wel alle partijen hebben opgelijnd. Dus we zochten contact met EBU en daarna snel met grote zenders als ZDF en BBC.”
GB: “We bundelen de mooiste elementen voor zo’n show, die vooral gaat over hoop, troost en verbinding. Naast al het coronanieuws dat toch al tot ons komt, willen wij juist op deze avond op
een mooie manier verbinding leggen tussen Europese landen en de artiesten, waarbij wij ook de legacy – het zou het 65^e Eurovisie Songfestival zijn – in beeld brengen. Met ook toepasselijke klassiekers. Zoals What’s Another Year van Johnny Logan.”

“We willen wel de temperatuur in de landen meten en een show maken over hoop en de toekomst”

Ahoy werd al getransformeerd tot noodhospitaal, dus jullie wijken nu uit naar Studio 21.
GB: “We moeten ook in de studio en regie dealen met de anderhalve meter afstand. De basisinrichting van Studio 21 met rondom heel veel LED is uitstekend geschikt, waarin onze presentatoren live letterlijk en figuurlijk verbinding maken met Europa en mooie verhalen halen bij prominente Songfestival-gezichten. Het gaat niet om de laatste coronastatistieken, maar we willen wel de temperatuur in de landen meten en een show maken over hoop en de toekomst. Het is lastig om de juiste toon te vinden, want de dagkoersen over de toekomst schommelen per dag en zijn in de landen ook nog eens erg verschillend.”

Persoonlijke verhalen
Regulier is de maximale lengte van een liedje drie minuten. Punt. Nu het wedstrijdelement wegvalt, is een andere inhoudelijke invulling mogelijk, waarin jullie ook andere keuzes in een evenredige verdeling kunnen maken. Of heeft de EBU hierin ook een vinger in de pap?
GB: “Er zijn terugkerende onderdelen vanuit de 41 landen. Dat doen we in korte overzichten, want we willen geen grote clipshow, maar wel persoonlijke verhalen horen.”
TvdH: “Nu we geen competitievorm hanteren, want hoop en verbinding staan voorop, zou zo’n opzet ook niet fair zijn omdat het beeldmateriaal erg verschillend van niveau is. Soms zijn het fantastische clips of is het een flitsende registratie van de nationale finale, maar andere landen hebben veel minder budget. In Ahoy zouden we voor alle 41 landen een level playing field creëren; dit hoort ook bij de registratie van een eerlijke wedstrijd. Zo hebben Zweden en Moldavië, om twee willekeurige landen te noemen, ook gelijke kansen. Nu die wedstrijd wegvalt, maken we een andersoortig programma. Wat voor alle artiesten hetzelfde is dat ze na een lange voorbereidingsperiode – net voordat de achtbaan op het hoogste punt is – allemaal moeten uitstappen. Dus we laten wel van alle liedjes een korte impressie zien. De EBU heeft besloten dat de liedjes van 2020 volgend jaar niet mogen meedoen.”

Waarom is dat eigenlijk?
SB: “De voornaamste reden is dat liedjes vaak een zekere houdbaarheidsdatum hebben en dus passen binnen de tijdgeest of actuele stijl. Daarnaast loop je het risico dat sommige omroepen het nummer doorschuiven naar volgend jaar – waarbij ze dus ruim een jaar de kans hebben om dat liedje te promoten, hetgeen positief of negatief kan uitwerken – maar dat andere landen weer met een nieuw liedje komen. Dat wordt rommelig.”

Doorschuiven
“Vandaar dat ervoor is gekozen om voor volgend jaar één lijn te trekken en met frisse liedjes aan de start te verschijnen. En gedeeltelijk met nieuwe artiesten. Pijnlijk voor artiesten en componisten, die niet alleen veel tijd, maar vaak ook financieel hebben geïnvesteerd. Omdat deze beslissing impact heeft op de competitie van volgend jaar, die wij weer hopen te organiseren, hebben wij hierover niet meebeslist. Die keuze ligt echt bij de EBU.”
TvdH: “Op dit moment hebben dertien landen gezegd dat ze de artiest van 2020 ook naar 2021 zullen doorschuiven, onder wie onze Jeangu. In andere landen zijn die nationale voorrondes zo ongekend populair – zoals in Zweden, waar zes shows op zes zaterdagavonden heel veel kijkers trekken – dat de omroep dus ook weer een eigenbelang heeft.”

In hoeverre hebben Jan Smit, Edsilia Rombley en Chantal Janzen nu een andere rol- en taakverdeling gekregen?
GB: “In Hilversum is er geen Green Room en ontbreekt natuurlijk ook de puntentelling, dus deze show is volstrekt gelijkwaardig in handen van de drie presentatoren. Zij gaan het programma als een drie-eenheid presenteren. Samen openen, samen sluiten en tussendoor individueel schakelen met artiesten in de landen. Jan, Edsilia en Chantal hebben er onwijs veel zin in. Hoewel dit een totaal andere show wordt, kan de impact ook groot zijn.”

Compleet
Normaal werken jullie naar de climax toe – de puntentelling – waarbij kijkcijfers door het dak gaan. Dat element valt nu weg. Doen veel landen aan Eurovision: Europe shine a light mee?
SB: “Het is natuurlijk geen God given right dat alle landen dit alternatief ook uitzenden, dat realiseerden we ons zeer. De BBC was al met iets anders bezig, dus we zijn snel gaan bellen. Ook met onze Oosterburen, in de hoop dat als grote landen meedoen ook andere landen aanhaken. Duitsland zei snel ‘ja’, maar daarna bleef het een paar dagen stil. Intussen doen 40 van de 41 landen mee en schakelen ook Montenegro, Kosovo en Kazachstan in. De Europese familie is compleet. Tijdens de coronacrisis praten we heel erg ‘over’ elkaar, over de pijnlijke situatie in Italië en Spanje of juist het open beleid van Zweden, maar we praten niet ‘met’ elkaar, dat gaan we op 16 mei ook doen.”

“De BBC was al met iets anders bezig, dus we zijn snel gaan bellen”

GB: “Als je kijkt naar de historie van het Eurovisie Songfestival, dan past een aantal liedjes prima in het thema van 16 mei. We hebben artiesten gevraagd om in samenwerking met de omroep van dat land iets moois te maken, want onze crews kunnen nu ook niet door Europa reizen. Heroes, het winnende liedje van Måns Zelmerlöw uit Zweden, is een prachtige akoestische aanvulling. We kiezen voor liedjes met een boodschap, denk aan Love Shine a Light van Katrina and the Waves en voor Songfestival-helden die graag weer eens voor de camera willen komen, zoals Johnny Logan. Ook onze Duncan Laurence vertolkt een mooi liedje, misschien zelfs wel als enige vanuit de studio.”

Tijdgeest
SB: “Met de nieuwe werkelijkheid van de anderhalvemetermaatschappij past deze show prima in een grote studio, waar we ruimte hebben. Wat nog wel een uitdaging blijft is dat we nu niet weten hoe we er op 16 mei bij zitten, dus we willen een show maken die past bij de tijdgeest – maar waar de liberale luchtigheid in Zweden afsteekt bij de situatie in Israël of Italië, waar je echt niet over straat mag…”
GB: “Het zit ‘m dus vooral in de toon. Dit wordt een bijzondere uitzending en niet alleen omdat heel veel mensen in Europa meekijken. Op vrijdag staat de eerste camerarepetitie en checken we alle verbindingen. Zaterdagmiddag nog een camerarepetitie. De gesprekjes die we live schakelen repeteren we niet, dat is spontaan veel leuker. Technisch moet alles vrijdag en zaterdagmiddag staan. Marnix Kaart gaat de show regisseren.”

Lichten jullie in deze show ook een tipje van de sluier op van wat jullie van plan waren in Ahoy – bijvoorbeeld met het decor – of willen jullie alles voor 2021 bewaren?
GB: “Bewaren! Ervan uitgaande dat we het in 2021 mogen en kunnen produceren.”
TvdH: “Dit wordt echt een totaal ander programma.”
GB: “Met al dat LED wordt het een warm en sfeervol programma, met ons presentatietrio als epicentrum.”

Geen optie
Hoe realistisch is het dat als we de coronacrisis onder controle krijgen jullie het Eurovisie Songfestival in 2021 weer met grotendeels hetzelfde team in Rotterdam gaan organiseren?
SB: “Het is een open deur, maar we weten nu nog niet eens wat volgende week brengt. Laat staan volgend jaar. Tegelijkertijd ligt achter de schermen al heel veel klaar en kunnen we nu al nadenken hoe we dit binnen onze anderhalvemetermaatschappij organiseren. Nee, zonder publiek was voor ons nooit een optie, ook al omdat er technisch zo veel mensen aan het werk zijn plus alle delegaties, pers en beveiliging.”
TvdH: “Wij wilden in de show wat meer tegen het live popconcertgevoel aanschurken en dan is enthousiast publiek in de zaal natuurlijk ook cruciaal.”

“De slogan van Rotterdam is Make it happen. And they walk the talk!”

SB krijgt een melding op zijn telefoon. Zijn ogen twinkelen: “De Rotterdamse gemeenteraad heeft net besloten dat ze ook voor 2021 de benodigde 6.7 miljoen opnieuw beschikbaar maken. De slogan van Rotterdam is: Make it happen. And they walk the talk! Daar zijn we trots op. Ahoy is ook aan boord. We zijn nu al de puzzel aan het leggen. Het is iets meer werk dan een potje voetbal verplaatsen, dus de EBU heeft contact met de UEFA over de Champions League en het EK. Zijn alle hotels weer beschikbaar? En wat gebeurt er nog meer in die periode. Maar eerst maar eens 16 mei!”

Flexibiliteit
Aan drie grote shows gingen negen maanden voorbereiding vooraf, maar hoewel die grote bevalling niet doorgaat, presenteren jullie wel een andere bijzondere buisbaby aan Europa.
TvdH: “Klopt. Ik heb daar ook veel zin in. We hebben al veel voorwerk gedaan wat voor 2021 enorm helpt in de preproductie. Alle draaiboek en protocollen staan in de steigers. Ik merk ook dat de flexibiliteit onder mijn 41 beste vrienden in Europa enorm groot is. Ook voor deze 16 mei, ze hadden allemaal iets van: ‘Natuurlijk doen we mee!’”
SB: “Het is wel bijzonder om te merken dat we in Nederland de kennis, kunde, creativiteit en flexibiliteit hebben om dit in no time voor elkaar te krijgen. Dit getuigt ook van de kracht die in dit Eurovisie Team schuilt. We hopen ons andere kunstje volgend jaar aan Europa te mogen presenteren.”

Online updates van Nikkie Tutorials

De Nederlandse internetster Nikkie Tutorials, met ruim 13 miljoen subs ook goed voor een grote internationale fanbase, zal rond deze speciale show online content maken.
Gerben Bakker: “Ze gaat updates geven. In de week op weg naar 16 mei maakt ze diverse items voor diverse digitale Eurovisiekanalen. Tijdens de show zal Nikkie een paar keer inbreken en vertellen wat er wereldwijd online gebeurt, waarbij we ook in de aanloop al met een klein team items aan het voorbereiden zijn. Nikkie is die avond ook in de studio.”

Wel handig dat zij haar eigen visagie kan doen…
“Jazeker, dat scheelt wel. Daar mag niemand anders aankomen.”
De show wordt ook uitgezonden op het officiële internationale YouTube-kanaal van het Eurovisie Songfestival (www.youtube.com/eurovision).

AVROTROS haakt ook op 14 mei twee keer in

De show op 16 mei is in het Engels en wordt door Cornald Maas voor AVROTROS voorzien van Nederlands commentaar. De EBU roept 10 tot en met 16 mei uit tot een speciale Songfestival Week en moedigt radiostations in Europa aan om zendtijd in te ruimen voor de beoogde deelnemers van dit jaar en aan de rijke erfenis van het Eurovisie Songfestival.
In deze week vinden ook de twee halve finales plaats. Het is aan ieder land zelf om te beslissen hoe ze die oorspronkelijke tijdvakken op 12 en 14 mei programmeren. AVROTROS speelt hierop in met een Beste Zangers Songfestival-special op 14 mei. Onder de bezielende leiding van Edsilia Rombley zingen de bekende zangers Lenny Kuhr, Maribelle, Franklin Brown, René Froger, Kim-Lian van der Meij, Thomas Berge en Emma Heester op geheel eigen wijze een bekend Nederlands songfestivallied.

Cornald Maas maakt SF-docu

Hoe is het Nederland gelukt om 44 jaar na Ding-a-Dong het Eurovisie Songfestival weer te winnen in 2019? En dat ‘we’ nu zelfs andere landen inspireren, terwijl we eerder jarenlang de finale niet eens haalden?
Cornald Maas duikt in de archieven, toont uniek materiaal achter de schermen bij Duncan Laurence en The Common Linnets en brengt zo een documentaire over Nederland en het Songfestival. Over de lange weg die ons land te gaan had voor het eindelijk weer tot de winnaar van ’s werelds grootste liedjeswedstrijd werd gekroond.
Cornald Maas spreekt met Nederlandse deelnemers die het verschil maakten en een sleutelpositie bekleden in de Nederlandse Songfestival-historie, onder wie Ilse DeLange, Ruth Jacott, Duncan Laurence, Edsilia Rombley en Getty Kaspers.

Jeangu Macrooys Grow

Jeangu Macrooy zou Nederland vertegenwoordigen op het Eurovisie Songfestival en weet nu al dat hij ook ‘onze’ deelnemer is voor 2021. Maar met een ander nummer dan Grow “100 procent autobiografisch en niet eens specifiek voor het Songfestival geschreven” zegt Jeangu die in de speciale show 16 mei wel met een korte impressie van Grow te zien is.
‘Grow is geen cheesy ballad met een normale constructie, maar een regelrecht kunstwerk dat is vertaald naar muziek.’ Zo luidde één van de vele enthousiaste reacties nadat Jeangu Macrooy zijn Songfestival-song in DWDD aan Nederland liet horen. “Jeetje, dat is mooi omschreven. Die houden we erin!”
Dat lijkt alweer een eeuwigheid geleden. We spraken Jeangu eerder over de wijze waarop Grow is ontstaan. “Soms schrijf ik in een half uur een liedje, maar voor Grow heb ik echt de tijd genomen. Ongeveer een maand. Ik heb mezelf niet gedwongen om door te gaan, maar kon het wegleggen en ging fragmentarisch te werk. Als er ‘slechts’ twee mooie zinnen kwamen die voor mijn gevoel klopten, dan was dat de score van die dag.”

Leerproces
“Zo groeide Grow langzaam maar zeker tot het nummer wat het is geworden. Die ene eerste noot vormde – letterlijk en figuurlijk – het begin, de lijn voor het eerste deel van de song stond al wel snel. Daarna kwam het in fases. Ik heb alles alleen geschreven. Pas bij de harmonische invulling kwam Perquisite, de muziekproducer, erbij.”
Jeangu vindt het ontzettend jammer dat het nu niet doorgaat, maar blijft optimistisch, ook omdat hij weet dat hij Nederland in 2021 in mag vertegenwoordigen. Hij ziet de afgelopen maanden dan ook als een inspirerend leerproces. “Vanaf het moment dat mijn liedje werd geselecteerd is voor mij een bijzondere periode ingetreden, waarin we een mooie video mochten maken. En ik heb met topfotograaf Anton Corbijn mogen werken!”

Welk biertje koppel jij voor altijd aan het voorjaar van 2020?
“Tja, Corona. Wat een gedoe met dat virus. Toen die scherpe maatregelen werden aangekondigd, moest ik wel even slikken. De afgelasting zag ik wel aankomen. Gelukkig krijg ik in 2021 een herkansing.”

Bericht delen