In de komende editie is het startbedrag van Het Geluid 10.000 euro. Iedere keer dat het niet geraden wordt, komt daar 100 euro bij. Maar dit keer voegt Qmusic iets nieuws toe aan het vertrouwde spel: elke ochtend om 07.30 uur is Het Geluid maar liefst 100.000 euro waard. Raadt de kandidaat het tijdens die SuperRonde bij Mattie & Marieke, ontvangt hij of zij dus direct 100.000 euro. Om de actieve spelers aan te moedigen, is er elke ochtend om 07.00 uur een aanmeldminuut. Degenen die zich in die minuut in de app aanmelden, kunnen die dag meespelen.
Talpa knutselt al jaren aan het post-Evers radiolandschap. Digitale speeldoos Sky Radio werkte stiekem aan een gepresenteerde ochtendshow. Toen de deal met Qmusic’s Mattie & Wietze uit elkaar viel, leek het commerciële belang al gediend met het simpelweg uit elkaar spelen van die twee.
Sky boekte desondanks de laagste score in vijf jaar en probeert nu naarstig enige menselijkheid toe te voegen aan het computerprogramma, zoals met de Top 5 Over 9. Talpa’s eerdere aankoop van Giel Beelen voor De Veronica Ochtendshow was ook voorsorteren op de troonswisseling.
Beelen ademt liefde voor live muziek, is nipt van dezelfde radiogeneratie als Evers en geeft het kavel-technisch enigszins gehandicapte station wat smoel – al leidde dat nog niet tot groei: Radio Veronica scoorde haar slechtste resultaat in vijftien jaar. Ook bij Radio 538 zelf werd het profiel alvast opgefrist, bijvoorbeeld door Wietze de Jager er veilig te laten landen en de Top 40 met bijbehorende Alarmschijf te verbannen. De tijd dringt – 538 is de toppositie in BM’s jaarlijst al kwijt.
Dubbelslag
Slecht nieuws voor wie Evers’ lachzak-gevulde ontbijtshow wat druk vond: Radio 538 heeft opnieuw een compleet smurfendorp ingehuurd, ditmaal voorgezeten door Boulevard-gezicht Frank Dane. Met zijn scherpere stijl zal hij de nodige huisvrouwen – en in ieder geval zangeres Maan – wegjagen, bijvoorbeeld naar de ochtendshow van de mildere Gerard Ekdom.
Dat laatste besefte John de Mol tijdig. Hij kocht Ekdom weg bij Radio 2 volgens Talpa’s gepatenteerde dubbelslag: steel de troefkaart van je grootste concurrent en speel hem zelf precies hetzelfde. Op Radio 10 in dit geval. Met de koffiebruine stemmen van Ekdom en de van 538 overgeplaatste Jeroen Nieuwenhuize verbrak Radio 10 alle eigen records; de goldieszender bereikte in de jongste maandmeting de top drie.
Intussen, bij de NPO, moesten Radio 5-luisteraars en MAX-ochtendjock Jeroen van Inkel even aan elkaar wennen. Dat lukte wonderwel en het kabelkanaal schreef voor het eerst in haar bestaan maandscores boven de 4%. Zusterzender Radio 2 opende 2018 met hét absolute radio-eeuwrecord: 17,1% marktaandeel – en wist ook gemiddeld ’s lands grootste radiozender te blijven. Radio 2-fans lijken vooralsnog stilzwijgend akkoord met de opvolging van Gerard Ekdom door het gebalanceerde duo Roodbeen & Kijk in de Vegte.
Afzeik-actie
Terwijl Radio 2 en 5 scoorden, woedde achter de schermen een ouderwetse omroep-oorlog. De NPO wil beide radiostudio’s vanuit het AKN-gebouw (‘M’) verhuizen naar het Media Park, AVROTROS blijft doorprocederen over het Radio 2-timeslot van Annemieke Schollaardt en/of Rob Stenders en KRO-NCRV verzette zich tegen de komst van Sterren.nl naar Radio 5 met een afzeik-actie waar polderpop-goeroe Daniël Dekker pislink om werd. Onder de serieuze NPO-zenders spon het al drie jaar gestaag groeiende Radio 1 garen bij de Olympische Winterspelen, terwijl het klassieke Radio 4 meermaals een recordmarktaandeeltje boekte, de cue voor zenderchef Marwil Straat om afscheid te nemen.
Het duurde even, maar 3FM lijkt vrijwel uitgebodemd – een nichezender die niet langer beschuldigd kan worden van enige concurrentievervalsing. Ochtendjock Domien ontsnapte naar de Qmusic-middag, terwijl NTR-coryfee Michiel Veenstra als laatste van zijn radiogeneratie bij 3FM het licht uitdeed, om altozender KINK digitaal te reanimeren.
Menselijke dj’s: een gat in de markt?
Aan 3FM-zendermanager Sharid Alles de taak om uit de smeulende puinhopen weer een stabiele jongerenzender te knutselen. Al te grote gekkigheid werd teruggedraaid, zo klinkt de muziek toegankelijker en mogen er weer programmanamen zijn. De Bende van Van der Lende en de ochtendshow Sanders Vriendenteam zijn meteen twee voorbeelden van eigenzinnige radio met een hart.
Hoe belangrijk de juiste vibe is, bewijst Qmusic. Het lukt daar maar niet om een werkend ontbijtprogramma te bouwen rond Mattie Valk en de reflex is telkens om iedereen behalve Valk te vervangen, terwijl het onderliggende Jack Spijkerman-imagoprobleem mogelijk onoplosbaar is. Aan de andere kant wist Q een nieuwe eerlijkheid aan te boren met de openhartigheid van Stephan Bouwman, die dapper zijn depressie belichtte, terwijl Domien Verschuuren voor zijn overstap ook al uitgeteld in bed was gebleven. Menselijke dj’s: een gat in de markt?
Voor geen van de kleine commerciëlen was 2018 een topjaar. BNR, Classic FM, SLAM! en Sublime bleven onderaan hun bereik hangen. SLAM! zocht het alvast verder dan radio en lanceerde een eigen kledinglijn. Sublime haalde voor het aanstaande ochtendgevecht Sander de Heer uit de mottenballen en 100%NL – dat als enige voor het zesde jaar op rij is gekrompen – toverde daarvoor vorige week Barry Paf tevoorschijn.
De regionale commerciëlen van E Power stagneerden iets onder hun maximum, terwijl de publieke ORN-regionalen echt door hun hoeven zakten en structureel buiten de top vijf dreigen te gaan vallen. Maar in de jaarlijkse cijferbrij is er één getal dat iedere radiomaker zorgen baart: de totale luisterdichtheid. Die is opnieuw dramatisch gedaald. Deze zomer luisterde amper 13% van de Nederlanders naar de radio. Het afgelopen half jaar stond het toestel nog geen tweeënhalf uur per dag aan. Zelfs Edwin Evers bekende steeds vaker naar Spotify te luisteren. Dat wordt dus een bitterzoet eeuwfeest komend jaar, daar in radioland. Ze zoeken er trouwens nog een koning.
Radioranglijst over 2018
Positie (’17) Zender Ma (2017)
1 (2) NPO Radio 2 12,5 (11,0)
2 (1) Radio 538 11,7 (12,1)
3 (3) Sky Radio 9,3 (9,8)
4 (4) ORN (regio publiek) 8,6 (9,4)
5 (5) Qmusic 8,5 (8,8)
6 (7) Radio 10 8,2 (6,1)
7 (6) NPO Radio 1 7,9 (7,6)
8 (8) E Power (regio commercieel) 5,9 (6,0)
9 (12) NPO Radio 5 3,9 (3,3)
10 (10) Radio Veronica 3,8 (4,2)
11 (11) 100%NL 3,4 (3,5)
12 (9) NPO 3FM 3,2 (5,0)
13 (13) NPO Radio 4 2,3 (2,1)
14 (14) SLAM! 1,5 (1,8)
15 (15) Classic FM 1,4 (1,7)
16 (17) Sublime 0,8 (0,8)
17 (16) BNR Nieuwsradio 0,7 (0,8)
(Marktaandelen per zender, gemiddeld over november 2017-oktober 2018. Tussen haakjes de periode 2016-2017)
Winnaars
1 Radio 10 +2,1
2 NPO Radio 2 +1,5
3 NPO Radio 5 +0,6
(Stijging in procentpunten van gemiddeld behaald marktaandeel)
Verliezers
1 NPO 3FM – 1,8
2 ORN (regio publiek) – 0,8
3 Sky Radio – 0,5
(Daling in procentpunten van gemiddeld behaald marktaandeel)
Toch niet
Het was zo’n radiojaar waarin van alles níet gebeurde, soms op het voorspelbare af. Net als vorig jaar schreven alle kranten dat Rob Stenders naar Talpa overstapte, terwijl hij een dag later toch weer een contract bij de NPO tekende. Je zou er bijna wat van denken.
Evers-nieuwslezer Henk Blok maakte ondanks een feestelijke ondertekening toch geen overstap van Radio 538 naar een verbaasd Qmusic. En net als 25 jaar geleden wilde een zender de Top 40 acuut vervangen door een eigen Top 50, maar bepaalde de rechter dat de oude lijst nog op FM uitgezonden moest worden. De Top 40 verhuisde in 1993 van 3FM naar 538 – en binnenkort noodgedwongen door naar Qmusic. Opvallendste bevinding van de kortgedingrechter in de recente zaak was dat uitzending via DAB+ geen alternatief is voor FM. Die conclusie wordt onderschreven door het Agentschap Telecom, dat de afschakeling van de FM-band daarom wil uitstellen tot pakweg 2032.
Commotie
Er was meer uitstel van executie dit jaar. Het gezicht van SLAM!-dj Kees overleefde een puberaal experiment met een iPhone in een ontploffende blender. Ruud de Wild doorstond na maanden duiktraining twee uur presenteren onder water. En het tijdsein op Radio 1 werd toch niet begraven, maar juist in een fris bedje van nieuwe vormgeving gelegd.
Ook organiseerden luisteraars in 2018 weer succesvolle reddingsoperaties. Nachtzuster met Astrid de Jong werd niet gestopt of ingekort, maar gaat naar de populaire zaterdagnacht waar AVRO Nachtdienst decennialang regeerde. Felix Meurders kreeg te horen dat hij met pensioen moest als geweten van Spijkers Met Koppen, om na veel commotie juist de jubileumeditie met als gast de premier te presenteren. En zoals gebruikelijk werd Candlelight even uitgeblazen, ditmaal bij 100%NL. Volgende maand keert Jan van Veen alweer terug, op Radio 5. Dat belooft een mooi gedicht voor Jan Slagter.
Echt gezegd
1. “Uitgerekend in deze tijden van fake news moeten we onafhankelijke berichtgeving koesteren.” John de Mol snapt niets van alle commotie over zijn overname van het ANP, dat vrijwel al het commerciële radionieuws in Nederland verzorgt (NRC)
2. “Ik vind dit echt waanzinnig stuitend, vies en ranzig.”
Nacht-dj Vera Siemons leest tien minuten lang luisteraar Peter (50) de les nadat hij haar online seksueel intimideerde (3FM)
3. “Ik mag van Mattie nog even geen vriendje krijgen. Dat is leuker voor het programma.”
Het feminisme staat bij Qmusic nog in de kinderschoenen, lijkt ochtendstem Marieke Elsinga te zeggen (AD)
4. “Inbreuken op het privéleven en fysiek geweld tegen de toezichthouders worden niet geschuwd.” Agentschap Telecom ziet radiopiraterij niet groeien, maar wel verharden (Staat van de Ether)
5. “Een echte radio-dj draait goede platen, geen eenheidsworst.” Jeroen van Inkel voelde zich kort gehouden en vertrok daarom bij Talpa (Nieuwe Revu)
6. “Je bent een publieke omroepmedewerker die keurig in het gelid dient te blijven.” Gerard Ekdom voelde zich kort gehouden en vertrok daarom naar Talpa (Playboy)
7. “Maar Fleurtje, je hóeft niet op de radio.”
3FM-nieuwslezer Fleur Wallenburg raakte overspannen van de ochtendstress en mocht van de NOS achter de schermen verder (Goed Nieuws! met Hannelore Zwitserlood)
8. “We konden er niet meer uit, we verloren drie ton per maand. Al het geld, al ons vermogen, alles was weg.” Duncan Stutterheim zag zijn dancebedrijf ID&T bijna failliet gaan door Slam!FM (VPRO’s CV der Mislukkingen)
9. “Ze kijkt dwars door me heen, ze haat mij echt.” Marwil Straat ontsloeg Clairy Polak bij Radio 4 en dat kwam nooit meer goed (De Perstribune)
10. “Mijn kinderen zijn er niet meer op te betrappen hoor.” Erik de Zwart heeft zijn liefde voor het luisteren naar de radio niet overgedragen op de volgende generatie (Telegraaf)
Evers houdt er in december mee op en Blok zou in januari aan de slag gaan voor Qmusic. Dat gaat nu niet door. Hij gaat in het nieuwe jaar aan de slag voor Evers’ opvolger Frank Dane. “Vanaf 7 januari ga ik het nieuws doen in de nieuwe ochtendshow van Frank Dane op Radio 538.”
Blok komt terug op zijn transfer. “Het was vorige week even een nieuwtje dat ik naar Mattie & Marieke zou gaan op Qmusic. Allemaal hartstikke leuk natuurlijk, een leuke ochtendshow wat ze daar hebben, een leuke zender. Met andere mensen om me heen, het gras dat groener is. Maar soms besef je pas na het maken van een keuze wat je gaat missen, bedacht ik me ineens.”
Op Twitter is te zien dat Blok al een nieuw contract heeft getekend bij 538.
Vanaf dit najaar maakt ze samen met Mattie Valk de nieuwe ochtendshow: Mattie & Marieke.
Zendermanager Dave Minneboo is verheugd met de komst van Elsinga: “Zij is niet alleen een sterke televisiepersoonlijkheid, maar ook iemand met een grote liefde en passie voor radiomaken. Ze weet als geen ander hoe ze mensen kan verbinden. We zijn heel blij dat ze bij ons de ochtendshow gaat doen.”
Elsinga zelf laat weten: “Het radiomaken is altijd blijven kriebelen en ik vind het dus ook fantastisch dat ik mijn werk bij Qmusic kan combineren met mijn werk voor RTL. Ik heb heel veel zin om de show met Mattie Valk te gaan maken, we hebben altijd al een goede klik gehad en wat is er nou leuker dan samen elke dag Nederland wakker maken?!”
Elsinga startte haar carrière als radio-dj toen zij in 2013 tot winnaar uitgeroepen werd van het Q-college, het interne opleidingstraject van Qmusic. Daarop kreeg ze verschillende programma’s bij de zender, voordat ze in 2016 de overstap naar televisie maakte en achtereenvolgens bij RTL Late Night en RTL Boulevard aan de slag ging. In 2017 ontving ze de Televizier Talent Award.
Igmar Felicia heeft eerder aangegeven een andere plek te ambiëren binnen de programmering. Hij krijgt zijn eigen programma in de vooravond. Dit geeft hem ook de ruimte om zijn online en tv ambities verder te ontplooien.
