Timmer: “Er komen alleen maar issues uit Hilversum: te weinig geld, te dure programma’s, presentatoren die te veel verdienen. Allemaal gedoe. Laten we nou eens tonen dat we als publieke omroep van betekenis zijn. Laten we een verhaal afsteken dat energie geeft in plaats van energie zuigt.”
Timmer licht toe waarom de NOS meedingt voor dure sportrechten. “Wij vinden dat Oranje en de eredivisie bij de publieke omroep thuis horen. Maar wat je in deze discussie nooit hoort, is dat de NOS aan alle sporten, groot en klein, aandacht besteedt. In de dweilpauze van het schaatsen zenden we bijvoorbeeld handbal uit. Daar zouden anders nooit 800.000 mensen naar kijken. Of kijk naar het vrouwenvoetbal: dat zenden we al jaren uit, waarmee we de sport ook populairder maken. Na het door Nederland gewonnen EK in 2017 is het aantal aanmeldingen van meisjes op voetbalverenigingen met zeven procent gestegen.”
Het opheffen van NPO 3 en het staken van de Ster ziet Timmer niet als zinnige opties. “NPO 3 schrappen vind ik onverstandig. Het is een maatregel waarmee je weinig bespaart en leidt tot nog verder dalende Ster-inkomsten. Als je de Ster helemaal afschaft moet Den Haag het bonnetje van bijna tweehonderd miljoen euro oppakken. Ik ben geen voorstander van dit plan: de publieke omroep drukt dan nog meer op de overheidsbegroting. En nog belangrijker: de NPO raakt nog afhankelijker van de politiek.”
Timmer wil meer samenwerken met lokale en regionale omroepen. “De NOS voelt zich verantwoordelijk voor de journalistieke infrastructuur in Nederland. Sinds 2015 wisselen wij nieuwsberichten uit met regionale omroepen, vorig jaar waren dat er meer dan drieduizend. We hebben afgesproken dat eind dit jaar onze online platforms beter op elkaar aansluiten. De NOS kan ook van betekenis zijn voor lokale media door hen in de toekomst gebruik te laten maken van onze content en journalisten op te leiden die daar aan de slag kunnen. Het kabinet heeft daar geld voor gereserveerd: er is een innovatieregeling voor regionale omroepen van vijf miljoen euro voor dit jaar en acht miljoen euro in 2020. Ook is in het regeerakkoord zestien miljoen gereserveerd voor het versterken van de lokale democratie. Mijn oproep is om dat geld in lokale journalistiek te stoppen.”
Het verantwoordelijkheidsgevoel van Gerard Timmer (NOS)
Tekst: Harm Edens // Fotografie: Dirk-Jan van Dijk
Ja, opvolger van Jan de Jong. Hoe trof je de boedel aan?
GT: “Buitengewoon goed. De NOS is gewoon echt een heel stevig bedrijf.”
Hij vertrok best plotseling ineens.
“Zo gaat het een beetje in dit soort banen. Op het moment dat je je vertrek aankondigt, is het eigenlijk zo dat je ook weg bent. Hij werd directeur van Feyenoord en hier wordt zoals je weet nogal veel aan sportverslaggeving gedaan, dus dan moet je iedere vorm van… eh…”
Belangenverstrengeling…
“Belangenverstrengeling, of in ieder geval de schijn moet je tegengaan.” Ogenschijnlijk relaxed kiest hij z’n woorden zorgvuldig.
En ineens was jij er. Wat zag je? Was het je bekend hoe het hier in elkaar stak?
“Ja, ik kende de NOS al wel behoorlijk goed. Vanuit de NPO heb ik vaak met de NOS te maken gehad. En Jan had de mooie eigenschap mij met enige regelmaat uit te nodigen om hier op de redactie te komen kijken bij grote evenementen zoals de Olympische Spelen. Ik ben ook wel eens mee geweest naar andere evenementen, dus ik kende al veel mensen binnen de organisatie.”
Klinkt alsof jij al een beetje was voorgesorteerd om hier de boel over te nemen.
(Gekscherend) “Ja, dat was een plan dat eigenlijk al acht jaar liep. In de jaren dat ik bij BNNVARA zat, was ik ook voorzitter van het College van Omroepen en toen ben ik ook heel veel samen met Jan opgetrokken. Maar serieus, hij was ook echt een bestuurlijke vriend.”
“Toen ik hier net begon, ging ik tijdens het WK af en toe een uurtje tussen de voetbalanalisten zitten”
De fotograaf komt binnen en vraagt of hij al tijdens ons gesprek foto’s kan nemen. Gerard Timmer: “Jij hebt de regie, hè Harm?”
Ikke wel. Maar daar ben ik altijd heel los in. Je kwam binnen en toen?
“Het is een instituut. Ik geloof enorm in de waarde en kracht van deze organisatie en wat het allemaal doet: nieuws, sport en evenementen. Dat zit in het hart van wat publieke omroep moet zijn.”
Was dat ook een overweging van jou om hier te gaan werken? Lineair steeds minder kijkers, de NPO vergrijst nogal en jullie zitten in het hoekje waarvan je kunt zeggen: als alles wordt wegbezuinigd, dan blijven jullie nog over.
“Dat laatste weet ik niet, want iedereen moet een bijdrage leveren aan de bezuiniging, maar als je moet kiezen tussen eeh, laat ik het heel scherp zeggen, Spuiten & Slikken en het NOS Journaal, dan mag de keuze helder zijn. Wat hier gemaakt wordt, is zowel belangrijk op lineaire televisie maar ook voor de digitale transitie waar we middenin zitten. Van het totale online bereik van de publieke omroep neemt de NOS 80% voor haar rekening. (Denkt na) Als je hier binnenkomt, stap je middenin wat Nederland iedere dag bezighoudt. Als ik hier naar beneden ga, sta ik midden op de sportredactie en ga je nog een verdieping lager, dan sta ik midden op de nieuwsvloer. Toen ik hier net begon, ging ik tijdens het WK af en toe een uurtje tussen de voetbalanalisten zitten. En hierboven zitten de evenementen. Alle grote dingen die we al lang van tevoren zien aankomen, maar ook de plotselinge dingen zoals de herdenking van Wim Kok of Giro 555.”
Vergelijk dat eens met alles wat je al die jaren hiervoor hebt gedaan. Is het hier meer hip and happening? Is dit een logische plek om uit te komen voor jou?
“Voor mij wel. Ik dacht er met geen haar op m’n hoofd over na om BNNVARA te verlaten toen. Ik vond ook eigenlijk, daar moet ik eerlijk over zijn, het kwam misschien net twee jaar te vroeg. Maar onderaan de streep dacht ik, ik heb er lang over nagedacht, als ik het niet doe, ga ik hier spijt van krijgen.”
“Ik vond ook eigenlijk, daar moet ik eerlijk over zijn, het kwam misschien net twee jaar te vroeg”
We zijn het er geloof ik over eens dat als hij nog langer bij BNNVARA was gebleven, hij de Joop Doderer van het omroepbestel was geworden.
Wat is er veranderd sinds je komst?
“Ik zit hier nog maar zes maanden hè?”
Maar ik ken jou al heel lang. Je denkt heel helder, je bent aimabel. Wat daaronder zit, daar gaan we vandaag achter komen… Jij hebt altijd een plan, je gaat niet zomaar ergens zitten.
“We weten allemaal wat de staat is van de journalistiek in Nederland. Wij zijn de grootste journalistieke media-organisatie van het land, dus dan mag je je ook verantwoordelijk voelen voor de staat van de journalistiek. En die verantwoordelijkheid mogen we tonen. De journalistieke infrastructuur van Nederland staat echt onder druk. We kunnen ons verder verbinden met de regio, ons niet alleen concentreren op Hilversum. De manier waarop denken we over na.”
Kun je daar al iets over zeggen?
“Daar zijn we nu met partijen over aan het praten. Over zes maanden weet ik vast meer.”
“We kunnen ons verder verbinden met de regio, ons niet alleen concentreren op Hilversum”
Een tipje? “Daar ben je net te vroeg voor.”
Een geur?
“Zoals ik net al zei: hoe kunnen we van grotere betekenis zijn voor de regionale journalistiek? En ook in de gesprekken met minister Slob over wat de staat van het Nederlandse mediabestel heet, zitten we aan. En daar proberen we vanuit hetzelfde perspectief input te leveren. Als het gaat over sport vind ik dat sport onderbelicht wordt wat betreft relevantie voor de samenleving. Dan heb ik het over de mate waarin de berichtgeving over sport bijdraagt aan sportparticipatie in het land. Dat gaan we onderzoeken.”
Vrouwenvoetbal.
“Ja. Na het EK vrouwenvoetbal in 2017 zijn 7% meer vrouwen zich gaan aanmelden. Door de prestatie van de vrouwen in de eerste plaats, maar ook omdat dat een plek heeft op televisie, in de journalistieke infrastructuur van de NOS.”
Als we ons bij curling omhoog vegen naar een Olympische medaille, dan gaat het omhoog.
“Precies! Bij ons kun je schaatsen kijken en in de pauze krijg je handbal. Dat wordt dan ineens gezien door 1,1 miljoen mensen. En dan nog even en dan houd ik m’n mond…”
Dit is jouw interview hoor, dus je mag net zo lang doorpraten als je wilt.
“O, OK. Er wordt een sportakkoord afgesloten tussen VWS en NOC/NSF, belangrijk en goed, en aan de andere kant ontstaat soms druk op de sportberichtgeving bij de NOS terwijl die juist bijdraagt aan het succes van dat sportakkoord!”
Stem gaat omhoog, spraaktempo ook. Hij slaat niet met de vuist op tafel.
Ben je niet bang dat de NOS de andere omroepen leegvreet als er procentueel gezien steeds meer geld uit het krapper wordende potje naar jullie gaat?
“Uiteindelijk zijn dat keuzes die de NPO maakt. En aan de andere kant zullen wij vanuit de overtuiging dat nieuws, sport en evenementen het hart vormt van de publieke omroep er keihard voor vechten.”
Je zit met z’n allen in het publieke omroepclubje en dan wordt het toch ieder voor zich…
“Ja, maar dat vind ik niet erg. Dat is het spel waarin we zitten. Ik zeg altijd: laten we daar niet ingewikkeld over doen. Dat zit ingebakken in dit bestel. Als je een extern pluriform bestel wil, waar mensen allemaal vanuit een ander perspectief naar de samenleving kijken, dan krijg je dat. Neem het voor lief. Kijk vooral wat de output is.”
Stel, je mag het even een weekje alleen doen?
“Wat?”
De hele NPO. Wat hou je en wat mag er weg?
(Peinst) “Ik wil me terughoudend opstellen in het beantwoorden van die vraag.”
Ik zie aan je voorhoofd dat je erover hebt nagedacht.
(Peinst langer) “Ik vind dat er te weinig gedaan wordt met de expertise bij de omroepen, met name in het digitale domein. Er wordt af en toe behoorlijk geïsoleerd gekeken naar de plek die je als publieke omroep online moet hebben. Te veel in het defensief. Daar maak ik me ernstig zorgen om. (Hij zoekt naar een precieze formulering, HE) We zitten in een fase waarin er steeds meer platforms bij komen. En wij kunnen het ons als publieke omroep niet veroorloven om niet op die platforms aanwezig te zijn, dat voegt bereik toe en we moeten leren om de content voor die platforms te maken. Als we dat nu niet leren, raken we op termijn de aansluiting met die nieuwe generatie kwijt.”
“Ik vind dat er te weinig gedaan wordt met de expertise bij de omroepen, met name in het digitale domein”
Is die aansluiting er nog?
“Die zijn we op onderdelen zeker nog niet kwijt. Maar er moet nu wel wat gebeuren.”
Dat weet de NPO-leiding toch ook?
“Je kunt niet zeggen: wij gaan alleen maar promotiefilmpjes op YouTube zetten et cetera en de rest moet allemaal op NPO Start Plus. Dan ontken je dat voor heel veel mensen YouTube het eerste platform is waar ze videocontent gaan gebruiken.”
Je bent nu 50, Gerard Timmer. Hoe is dat?
“Je ziet het niet, hè?”
Je hebt hip haar. Is dat bewust?
“Nee, nee, dat soort dingen ontstaat. Je loopt eens tegen een nieuwe kapster aan.”
Je hebt nu wat lengte in je leven. Merk je dat de geschiedenis steeds meer betekenis voor je krijgt?
“Ehm, ik weet niet of dit een antwoord is op je vraag, maar ik was een paar jaar geleden met een paar vrienden in Auschwitz en ik realiseerde me daar dat het nog maar 23 jaar geleden was, toen ik geboren werd, dat dat drama zich heeft afgespeeld. Ik kwam vervolgens thuis en ben naar mijn moeder gegaan en heb gezegd: ik vind het eigenlijk best bijzonder dat we het daar vroeger nooit over hebben gehad. (Denkt) 23 jaar geleden begonnen wij met BNN. Twee totaal verschillende dingen. Maar ik ben me de afgelopen jaren steeds meer gaan realiseren wat zich in een heel kort tijdsbestek in de geschiedenis kan afspelen en hoe snel zich dat kan ontwikkelen. In dat perspectief kijk ik ook naar de huidige ontwikkeling.”
We praten even over Trump en hoe Amerika in relatief korte tijd geen echte bondgenoot meer is. Is dat ook een reden waarom jij hier zit?
“Ik kan geen directeur zijn van een roze koekenfabriek. Ik haal een groot deel van mijn energie en werkplezier uit waar ik elke dag naartoe rij. In dit geval de NOS.”
Ben je trots op jezelf?
(Zacht) “Ehm, ja. Ik vind het echt eervol dat ik hier zit.”
Je kijkt verdacht serieus ineens.
“Ik moest denken aan vanochtend, toen liep ik hier naar boven. Dan zie ik op twee plekken dat grote logo van de NOS en toen dacht ik: het is bijna nog niet voorstelbaar dat ik de voorman mag zijn van deze organisatie. De eerste keer na mijn benoeming toen ik langs het logo liep, wilde ik er bijna een selfie van maken. Ik stond hier een keer voor het raam met Jan de Jong en ik zei: Jan, realiseer je eens welke mensen allemaal dat paadje naar beneden zijn gelopen om hier het pand in te gaan.”
“De eerste keer na mijn benoeming toen ik langs het logo liep, wilde ik er bijna een selfie van maken”
Cees van Drongelen met een scheerapparaat.
“Cees van Drongelen, die naam heb ik al een paar dagen niet in mijn hoofd gehad. Iedereen in Nederland die ertoe doet, is ooit in dit pand geweest! Dat is de romanticus in mij. Dat draagt ook bij aan mijn werkplezier.”
Wie is de allerleukste die over dat paadje heeft gelopen die jij niet ontmoet hebt?
(Denkt diep na) “Zou Michael Jackson hier ooit gelopen hebben? Die was wel een keer in de Wisseloord Studio’s. Of Prince.”
Bijna je hele leven bestuurlijk aan de slag. Was die drang er als kind al?
“Nee, totaal niet. Maar ik ben wel altijd iemand geweest die verantwoordelijkheid heeft aangevoeld. Toen ik 50 werd, kreeg ik een appje van m’n beste vriend. (Zoekt in zijn telefoon) Hier, dit stuurde hij: Eindelijk op de leeftijd waar je je al 30 jaar naar gedraagt.”
Wat heeft het je gebracht?
“Ik wil nog niet terugkijken op m’n leven.”
Je bent 50. Dat is een mooi moment.
“Als ik er woorden aan moet geven…”
Dat is wel handig in een interview.
“Ik heb er tot op heden een heel mooi leven door. Ik heb veel mogen reizen, ik heb ontzettend veel mooie en interessante mensen mogen ontmoeten. Het heeft me inhoudelijk een rijk leven opgeleverd.”
En hierna de politiek?
“Nee. Komt niet. Weet ik zeker.”
Ze gaan bellen.
“Ik neem niet op.”
Wat heb je laten liggen door alsmaar te besturen?
“Niet zoveel. Soms denk ik wel dat ik iets te vroeg serieus ben geworden.”
“Soms denk ik wel dat ik iets te vroeg serieus ben geworden”
En compenseer je dat in je privéleven? Waar zit jouw rafelkant?
“Ik heb geen rafelkant.”
Iedereen heeft een rafelkant.
“Veel mensen weten van mij dat ik 1 keer per jaar 8 dagen naar Australië wil. Formule 1 in Melbourne en verder een week lang in mezelf zitten. En verder doe ik daar geen dingen die het daglicht niet kunnen verdragen.”
Ik geloof hem. Terwijl ik z’n kantoor uitloop, denk hij nog diep na of er toch iets rafelt…
In totaal zou de publieke omroep voor een periode van vier jaar 24 tot 28 miljoen euro investeren in live voetbalrechten van Oranje. Het gaat dan om de kwalificatiewedstrijden. Daarnaast zou de NOS per jaar 23 miljoen betalen voor de samenvattingen van de Eredivisie voetbalwedstrijden. Dat hebben althans diverse media gemeld. De Telegraaf noemde zelfs 30 miljoen per jaar voor de Eredivisie. Maar Timmer ontkent dat allemaal ten stelligste.
“Ik heb me verbaasd. Over bedragen die zonder vermelding van wederhoor door verschillende media werden opgeschreven en die de NOS zou betalen voor wedstrijden van, bijvoorbeeld de Nations League of de Eredivisie. Bedragen die hardnekkig de ronde blijven doen. Zoals afgelopen donderdag nog in het FD, waar de directeur van RTL zich beklaagde over de hoogte van die bedragen en dat deze niet marktconform zouden zijn.”
Timmer meldt echter niet welke bedragen de NOS nu wel besteedt aan de voetbalrechten. “Zoals u weet zijn we volgens contract niet in de gelegenheid concrete bedragen te noemen. Dus niet omdat we dat niet willen, maar omdat we dat niet mogen. Wat ook geldt voor commerciële partijen. Maar laat ik naar u zo helder zijn als ik binnen onze mogelijkheden kan. Ten aanzien van de Nations League zit men er tonnen per wedstrijd naast. Ten aanzien van de Eredivisie zit men er miljoenen naast. En voor de duidelijkheid; in het voordeel van ons allemaal. Goedkoper dus. Wat andere mediapartijen ook schrijven, voor voetbalrechten is door de NOS niet meer maar aanzienlijk minder betaald. Dát zijn de feiten.”
Voor de Nederlandse commerciële zenders is het al jaren een grote frustratie dat de NOS boven de marktwaarde kan bieden op sportrechten. Voor de samenvattingen van de Eredivisie bijvoorbeeld zou de publieke omroep veel meer hebben neergeteld dan de commerciëlen wilden betalen. 
Timmer daarover: “Nog even over het verwijt dat er meer geboden zóu worden dan de zogenaamde terugverdiencapaciteit. Mijn persoonlijke opvatting is dat topsport in de breedte thuishoort bij de publieke omroep. We beschouwen het als onze journalistieke taak, het verbindt bewezen het publiek én het draagt bij aan sportparticipatie. Het is bovendien onze wettelijke taak. Vanuit dat perspectief is het opmerkelijk dat sport ogenschijnlijk het enige publieke genre is waar de terugverdiencapaciteit wél als uitgangspunt genomen zou moeten worden. Waarvan akte, graag.”
Ook de vriendschappelijke interlands van Oranje worden uitgezonden door de NOS. Aangezien de NOS ook verslag doet van EURO 2020 en het WK 2022, zijn alle prestaties van Oranje op een vaste plaats te zien.
“Oranje hoort bij de NOS, bij de publieke omroep”, zegt Gerard Timmer, algemeen directeur van de NOS. “Sport in het algemeen en voetbal in het bijzonder is in staat mensen in alle geledingen van de samenleving te verbinden. Dat zien we ook deze weken weer met het WK.”
Het Nederlands elftal start de weg naar EURO 2020 met een oefeninterland tegen Peru, op donderdag 6 september. Vervolgens start de Nations League, een nieuwe landencompetitie van de UEFA, bestaande uit vier divisies. Nederland komt uit in de hoogste divisie en ontmoet tussen september en november tweemaal Frankrijk en Duitsland. In oktober oefent Oranje tegen de Belgen. De EK-kwalificatiereeks begin in maart 2019. Ook eventuele play-offs daarna zijn te zien bij de NOS.
De rechten voor de oefenwedstrijden en de kwalificatieduels waren eerder in handen van FOX en Veronica. NOS en NPO weigeren nadere mededelingen te doen over de bedragen die zijn gemoeid met de sportrechten. In totaal zou de publieke omroep voor een periode van vier jaar 24 tot 28 miljoen euro investeren in live voetbalrechten van Oranje. Daar komen de kosten voor de twee eindtoernooien en voor de productie van de uitzendingen nog bij.
Het College van Omroepen (CvO), waarin de landelijke omroepen zijn vertegenwoordigd, adviseert de Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur van de NPO gevraagd en ongevraagd over het beleid inzake het media-aanbod van de landelijke publieke omroep.
De bevoegdheden van het CvO zijn vastgelegd in de Mediawet. Zo wordt het college geraadpleegd bij het vaststellen van de profielen van de aanbodkanalen, het concessiebeleidsplan en de begroting. Ook wordt in het CvO het bredere bestuurlijke gesprek gevoerd en wordt gezamenlijk visie en strategie ontwikkeld.
“Timmer heeft de omroepen nadrukkelijk een gezicht gegeven in de publieke discussie”, zegt Arjan Lock. “Die lijn zullen wij zeker voortzetten. Een onafhankelijk en pluriform publiek bestel is bij uitstek de plek waar publieke waarden tot hun recht komen.”
“Het is cruciaal dat de publieke omroepen, als belangrijke spelers, krachtig ondersteund worden. Het CvO zal daarom een vuist maken tegen de dreigende bezuinigingen op de publieke omroep. Een belangrijk speerpunt is wat ons betreft een heldere visie op de publieke omroep, ook na 2020. Een sterkere online positionering hoort daarbij.”
Je bent nu 50, Gerard Timmer. Hoe is dat?
