Tekst: Erik Klap
The Passion wordt ‘mede mogelijk gemaakt’ door de Protestantse Kerk in Nederland, het Leger des Heils, Amsterdam Zuidoost, Verus, Kansfonds, Tear, Protestantse Kerk Amsterdam en door Eye2Eye Media geproduceerd in opdracht van zowel EO als KRO-NCRV. Heeft het dienen van al deze broodheren geen invloed op de inhoud of heb je volledige vrijheid bedongen?
David Grifhorst: “Ik heb grotendeels de vrije hand, maar ik wil iets maken wat klopt bij de omroepen, het thema van 2018 – Ik zie jou – en wat recht doet aan het format. In de Bijlmer kleuren we het anders in. Het is geen pittoreske plek met molentjes of authentieke geveltjes. We zien het verhaal dus terug in die ruigere locatie, met rauwe muziek en dus ook in de cast, rapper Brainpower past bij de Bijlmer. Liedjes, locatie en cast zijn nieuw. Dankzij die mix is dit de grootste speeltuin omdat je als regisseur driekwart jaar de tijd hebt om het verhaal opnieuw te creëren. Langzaam maar zeker ga je een minispeelfilm maken.”
“Neem de scène van Jezus in Gethsemane, de tuin waar hij tot bezinning komt, voordat Jezus wordt gekruisigd. Dit was tot nu toe altijd een mooie plek: een park of steegje, maar in de Bijlmer pakken we juist die broeierige sfeer. Deze scène is nu bij het afbreken van de markt, vlak naast de metro. Zo pakken we die dynamiek van de wijk erbij. Tof!”
Back-up scenario’s
“Voor het eerst doen we live één nummer, waar drie kernpersonages op drie locaties zingen. Kicken toch? Bij deze scene vloeien meerdere nummers in elkaar over, dus dan zit ik te broeden op een idee met een flyline. Die kabelcamera scheert over het publiek heen – nee, drones mogen niet – en vliegt dan een groot gebouw naast het podium, wat in de steigers staat. Zonder ramen dus! Over het publiek en door dat gebouw voor een te gek effect. Maar ja, het is wel live. Het kan regenen. Ik moet overal back-up scenario’s voor hebben.”
“Zonder goede vakmensen kan ik niks, dan is het puur blufpoker”
Ik kan me voorstellen dat de technische crew horendol wordt van jouw creatieve kronkels…
“Ja!” Lachend: “Maar ook: nee! Ze vinden het superleuk om te kijken of ze wat ik in mijn hoofd heb ook kunnen uitvoeren. Lichtontwerper Bas van der Poel ziet overal een uitdaging in… Niet alleen ík wil dat extra element toevoegen, alle disciplines willen een stapje hoger, ook omdat ze weten dat het binnen deze productie kan. Het is geen standaard studioquiz. Zonder goede vakmensen kan ik niks, dan is het puur blufpoker.”
Postzegeltje
“Het is aan mij om met collega’s – nu zelfs verspreid over twee regiewagens – om het tot een kloppend geheel te smeden. Het is een waanzinnige plek met alle hoogbouw. We zetten het podium niet vlak voor de Amsterdam Arena neer, want dat wordt het een postzegeltje. Nu zitten we verder af en zie je de Arena in alle tegenshots als verlichte UFO in de verte…”
Weer datzelfde verhaal, verveelt dat nooit?
“Nee! Dat komt omdat The Passion alles in zich heeft. Ik ken meer mensen die niét geloven en onder de indruk zijn, dan dat het puur een programma is voor de EO-achterban of KRO-NCRV, want dan kijken er geen drie miljoen mensen. Bij ‘de Judaskus’ herkent iedereen zich in die primaire emotie. Of de pijn van een moeder die haar kind gaat verliezen, terwijl zij weet dat hij nog leeft! En tegen Petrus zegt Jezus: ‘Jij gaat mij drie keer verraden.’ Al die dramamomenten zitten in het verhaal verweven. Het script deugt aan alle kanten.”
Herkenbare symboliek
“We voegen elk jaar subtiel een verhaallijn toe. Nieuw is de rol van bloedvloeiende vrouw, vertolkt door jazz zangeres Graziëlla Hunsel Rivero, die al twaalf jaar ziek is. Zij wurmt zich dwars door die selfies makende massa naar voren om Jezus aan te raken, in de hoop dat ze zichzelf zo kan helen…
Aansluitend zet Jezus een mooi nummer van Claudia de Breij in. Hij kijkt naar de massa, maar eigenlijk naar de vrouw die tussen alle mensen verscholen staat en zingt: ‘Ik zie jou’. Voor haar is dit een omslag, het gevoel dat ze eindelijk aandacht krijgt, want ze is al twaalf jaar ziek. Iedereen verguisd haar, het zal wel besmettelijk zijn. In een tijd waarin steeds minder mensen naar elkaar omkijken, sluit dit mooi aan bij het thema van EO en NCRV-KRO: ‘Ik zie jou.’ Die herkenbare symboliek is heel krachtig. Jezus komt zelf geen aandacht te kort, maar hij pikt er een persoon uit en zegt: ‘ik zie jou, je bent niet alleen’…”
Straattheater
“We nemen altijd een paar nummers op, omdat logistiek niet alles live lukt op locatie. Mijn wens was om in de binnenstad te beginnen, waarmee je authentieke Amsterdamse beelden kunt meepakken. Die iconische rijkdom krijgen we niet in de rechtstreekse registratie, simpelweg omdat de afstand van het IJ naar de Bijlmer te groot is om in vier minuten te overbruggen. De enige manier om alles live te doen is een vorm van straattheater, waarbij je alles aan de randen van een plein, rond het hoofdpodium dus, laat afspelen. Nu nemen we eerder elementen op – waarbij we alleen de zang gebruiken – maar de integratie met de show script ik helemaal uit. Het is een hybride versmelting tussen live en semi-live.”
Jij hebt die complete puzzel in je hoofd, dus jij kunt niet ziek worden vlak voor The Passion.
“Nee, daar ga ik gemakshalve niet vanuit. Maar ik ben daar nuchter in. Er zijn draaiboeken, dus als ik onverhoopt niet op die regiestoel kan zitten, dan neemt een andere regisseur het over. Schakeltechnicus Nick Stassen is een topper die de show kent, dus dat komt best goed. Hoogstens is het niet de David Grifhorst-versie, maar The Passion zal er komen.”
Benaderen jullie wel eens acteurs die zichzelf een andere rol hebben toebedeeld?
“Ja, dat gebeurt. We worden ook getipt over artiesten aan wie ze zelf niet hadden gedacht en sommigen zeggen ook nee. Dit is ook wel één van de engste dingen de je kunt doen. Voor drie miljoen mensen live – niet in een comfortabele tv-studio, maar buiten – met de billen bloot. Wat The Passion zo interessant maakt is dat je mensen samen ziet die je nooit meer in deze mix bij elkaar krijgt. Glennis Grace naast Arjan Ederveen is geen vanzelfsprekende combinatie. Arjan zei: ‘Ik wil aan Pilatus een Karl Lagerfeldachtige allure meegeven.’ Heerlijk! In de ouverture zet ik bij Pilatus een Perzische kat op zijn schouders. Aaien maar Arjan…”
“Arjan zei: ‘Ik wil aan Pilatus een Karl Lagerfeldachtige allure meegeven.’ Heerlijk!”
Samenwerkende omroepen en zo’n 200 technici, een gevarieerde cast en nieuwe muzikale composities: je moet ook als regisseur kunnen verbinden.
“Mensen hebben een persoonlijk gevoel bij dit verhaal, vanuit het geloof, vanwege een dramatische scène of omdat een krachtig lied kippenveel veroorzaakt, maar verbinding gaat bij The Passion door alle lagen heen. Artiesten die nog nooit samen op een podium stonden, mensen die een kruis door de stad dragen, onderling respect bij het publiek. Of je nu van de EO bent of fan van Tommie Christiaan, alles en iedereen staat kruiskras door elkaar.”
Reli-kitsch
“The Passion stuurt niet in wat jij ervan moet vinden, maar laat jou ruimte om dit zelf te bepalen. Sinds 2011 zitten we in een rollercoaster, een experiment zonder beperkingen. We verhuisden naar Nederland 1, miljoenen mensen kijken. De Volkskrant beschouwde ons aanvankelijk als reli-kitsch, maar ook die kritiek ebt weg.”
“Op donderdagavond is de liveshow, maar ik ben vanaf maandag al in Amsterdam met allerlei checklisten, te beginnen met decor en podium. Ik wil dat elke camera vanaf die door mij bedachte positie ook het perfecte plaatje kan maken. Daarnaast doe ik doorloopjes met onze hoofdrolspellers en Noraly Beyer, onze verteller. Het is een van mijn leukere taken om mensen voor de camera op hun gemak te stellen, omdat ze aan alles merken en voelen dat het beeld ook achter die camera goed doordacht is. Maar zij leggen hun hoofd op het hakblok en zijn overgeleverd aan de cameracrew en aan mij. Het is fijn als ze mooi zijn uitgelicht en happy met de plek waar ze moeten presteren, want dan kunnen ze stralen.”
Monsterklus
“Met onze productieleider Michiel Bartels en uitvoerend producent Fleur van Helden ga ik wel tien keer op locatiebezoek en sta ik echt op alle daken van omliggende gebouwen. Soms kunnen ook dingen gewoon niet en moet ik terug naar de tekentafel. In die beginfase denk ik wel eens: wat is het toch een monsterklus, maar gaandeweg wordt het steeds leuker. Ik ben een setbeest, op de set komt alles samen. Muziek, mensen, samen een mooi beeldverhaal maken. Daar ben ik volmaakt gelukkig.”
De kleurrijke cast van 2018:
Jezus: Tommie Christiaan
Judas: Jeangu Macrooy
Maria: Glennis Grace
Verteller: Noraly Beyer
Pilatus: Arjan Ederveen
Petrus: Brainpower
Verslaggever: Bert van Leeuwen
