Op 2 april 2001 ging op NPO Radio 1 het NTR-programma Kunststof van start. Iedere werkdag van 19.00 tot 20.00 uur een indringend, vaak spraakmakend gesprek over kunst, cultuur, media en wetenschap met uiteenlopende gasten, van aanstormend talent tot gearriveerde toppers. De presentatoren van het eerste uur waren Jellie Brouwer (foto) en Petra Possel. Later werd het presentatieteam aangevuld met Frénk van der Linden, Coen Verbraak, Winfried Baijens, Antoinnette Scheulderman, Gijs Groenteman en Elisabeth van Nimwegen.
Bij aanvang was Kunststof enig in zijn soort. Waar anders op Radio 1 was er tijd en ruimte voor een gesprek van een uur met één gast? Beleidsmakers en zendercoördinatoren hadden bovendien weinig fiducie in een cultuurprogramma op de nieuws- en sportzender. Maar een wonder geschiedde. Binnen korte tijd werd Kunststof een anker op Radio 1. Een toegankelijk programma, maar wel met stevige research, tijd en aandacht. Met ruimte voor live muziek, voorlezen uit eigen werk en het delen van verrassende inzichten. Inmiddels is Kunststof bekroond met de Zilveren Reissmicrofoon en De Tegel en heeft het navolging gekregen van andere programma’s.
Kunststof was zich er altijd bewust van dat niet alle luisteraars van de nieuws- en sportzender geïnteresseerd zijn in de wereld van cultuur. Daarom bedient het met zijn inmiddels duizenden gasten een zo breed mogelijk publiek. Van Gerard Joling, Willeke Alberti, André van Duin en Erica Terpstra tot Cees Nooteboom, Jan Kruis, Hugo Brandt Corstius en Ayaan Hirsi Ali.
Gasten die later ‘groot’ werden, waren onder anderen Arjen Lubach, Marieke Lucas Rijneveld en Akwasi. De jongste gast ooit, theatermaker Sanne Vogel, was zeventien jaar, de oudste was de honderdjarige psychiater Hans Keilson. Zoveel gasten ook die er niet meer zijn: Joost Zwagerman, Renate Dorrestein, Thé Lau, Menno Wigman, Boudewijn Buch, Maarten van Roozendaal. En met vele terugkerende vrienden is een bijzondere band gegroeid: Meindert Talma, Claudia de Brey, Benjamin Herman, Freek de Jonge, Henk Hofland, Spinvis, Maarten van Roozendaal en Herman Finkers.
Voor veel luisteraars is Kunststof een vast moment op hun dag. Ze luisteren onder het koken of tijdens de afwas. Met de stemmen van de presentatoren als vaste huisvriend en een vertrouwd programma als opmaat naar de avond. Vele mensen stuurden door de jaren een bedankje en lieten weten zo geraakt te zijn door de gesprekken dat ze een extra rondje omreden om het programma af te kunnen luisteren. Of in hun geparkeerde auto bleven zitten tot acht uur.
In de afgelopen twintig jaar waren er slechts kleine veranderingen. Zo verhuisde het programma van de Desmet Studio’s in Amsterdam naar het Media Park in Hilversum. Sociale media zorgen voor een nog directer contact met de luisteraars. De podcast bereikte een nieuw, jonger publiek. En de uitzendtijd is, niet tot ieders tevredenheid, verschoven naar 19.30 tot 20.30 uur.
Gebleven is de vaste afsluiter, de badkamertegel. Een enkeling weigerde iets te schijven en sommige tegels vielen in stukken uiteen, terwijl cartoonisten juist voor prachtexemplaren zorgden. In 2005, ter gelegenheid van de duizendste uitzending, werd een pop-up badkamer betegeld en verschenen de tegels ook in boekvorm. Dit jaar wordt de grens van vijfduizend tegels bereikt – de grootste collectie tegelwijsheden van Nederland – en verschijnt een gloednieuwe editie.
Bron: NTR/BM
