Misschien dat je nog nooit van van zijn naam hebt gehoord, maar zijn werk ken je zeker. Joram maakte bijvoorbeeld de series Judas en Vliegende Hollanders, en vroeger ook allerlei afleveringen van All Stars, Flodder en Sesamstraat. Hij maakte verder de films Publieke werken, Bloedlink en In Oranje, maar ook Bankier van het Verzet, die een Gouden Kalf won. En hij regisseerde de film Alles is Liefde, die meer dan 1 miljoen bezoekers trok hem ook een Gouden Kalf opleverde.
Waarom studeerde Joram eerst aan de Pedagogische Academie voor het basisonderwijs? Heeft hij hier iets aan bij het regisseren? Wat maakt een verhaal universeel en geschikt voor een groot publiek? Hoe bereidt hij zich voor op een nieuw project? En hoe haalt hij het beste uit de creatieve processen van anderen? Vanuit zijn huiskamer geeft Joram Lürsen de antwoorden op onder andere deze vragen.
Joram Lürsen is één van de succesvolste filmregisseurs van Nederland. Hij is bekend van bioscoophits als Alles is Liefde en Publieke Werken. Komende week gaat een nieuwe dramaserie in première die hij heeft geregisseerd: Vliegende Hollanders – over de Nederlandse luchtvaartpioniers Albert Plesman en Anthony Fokker.
In De Perstribune signaleert de vaste mediadeskundige Ron Vergouwen bovendien opvallende mediatrends uit heden en verleden. De Perstribune wordt gepresenteerd door Margreet Reijntjes.
De ‘echte’ Wendy van Dijk deed op twaalfjarige leeftijd op haar basisschool in Weesp auditie voor Zoethout – al had ze geen idee wat er op het spel stond. “Thuis had ik het helemaal niet verteld, dus mijn vader sloeg steil achterover toen hij hoorde dat zijn dochter de hoofdrol in een zevendelige AVRO-serie te pakken had. ‘Dat kan niet,’ zei hij tegen de regisseur aan de telefoon, ‘wij hebben tijdens de opnamen in de zomervakantie Sporthuis Centrum geboekt.’” Bíjna ging haar televisiedebuut dus aan Van Dijks neus voorbij, maar haar ouders gingen overstag. “Hartstikke leuk vond ik het. Ik deed ook de voice-over, mét mijn ontzettend Amsterdamse accent; ik was een kleine Ciske de Rat!”
Spring-in-‘t-veld
De regisseur van Zoethout was fan en vroeg Van Dijk drie jaar later opnieuw te acteren in een kinderserie, Wat jij niet ziet. “Met een vriendje moest ik Ad Visser proberen te waarschuwen: twee mannen wilden hem ontvoeren. Ondertussen werd uit de doeken gedaan wat er achter de schermen gebeurt als een televisieprogramma wordt gemaakt.”
Ze kreeg te horen dat ze een natuurtalent was en iets voor de camera moest gaan doen. “Aan mijn nooít nie, dacht ik. Een serie opnemen is vooral veel wachten, wachten, wachten en dat vond ik supersaai. Ik was zo’n spring-in-‘t-veld, ik wilde alleen maar dansen. Mijn eerste liefde!”
Ze jaagde haar droom na en rondde een opleiding aan de dansschool van Barry Stevens af. “Ik danste in het showballet bij televisieprogramma’s, reisde drie jaar rond met de André van Duin Revue en ging met Haddaway, dat toentertijd overal een nummer 1-hit had, op wereldtournee.”
‘Wendy van Wie ben ik?’
Tegen het eind van haar danscarrière werd ze uit het corps de ballet gepikt: voor Wie ben ik? – een van de televisiehits uit de jaren negentig – zochten ze een assistent. “Voorwerpen aandragen, dansen, sketches spelen, playbacken, gek doen, heerlijk!” Dat ze jaren later zélf achter de presentatiedesk van het spelprogramma zou zitten, was voor haar ondenkbaar.
“Als ik naar Caroline Tensen keek, dacht ik: wat ben ik blij dat ik dát niet ben. Stilzitten en presenteren? Niks voor mij.” Het assisteren bracht een beetje bekendheid met zich mee: ze werd ‘Wendy van Wie ben ik?’. “Dat kwam goed van pas, want ik raakte vederlicht in paniek over mijn toekomst. Het showballet verdween langzaam maar zeker naar de achtergrond en musicals wonnen terrein. Ik heb één auditie gedaan, maar als ik íets echt niet kan, is het zingen.”
Van Dijk besloot zich toe te leggen op acteren. “Een rol in een soapserie, dat leek me te gek. Bij theaterschool De Trap volgde ik een proefles, maar een gebakken eí nadoen?” Van Dijk zag cursisten bloedserieus sudderen in een pannetje en besloot zich maar gewoon in te schrijven bij castingbureaus. “Al snel werd ik uitgekozen om te acteren in Boobytrap, een verborgen cameraprogramma van Veronica. Daar heb ik de basis gelegd voor alle typetjes die ik later heb gespeeld.”
“Mijn screentest lag godzijdank te laat op Johns bureau”
Post van John de Mol
Haar acteerwerk in Boobytrap bleef niet onopgemerkt. “Het staat in mijn geheugen gegrift: ik woonde in een flat in Weesp en op een dag lag er een handgeschreven brief van John de Mol op de mat. Van John de Mol! Hij schreef dat hij me had gezien in Boobytrap en graag een keer met me wilde praten. Met mij! Ze nemen nu míj eens genadeloos in de zeik, dacht ik. Waar hangen de verborgen camera’s?”
Niets was minder waar: Van Dijk werd uitgenodigd voor een screentest. “Met onder anderen ook een heel tegendraadse Floortje Dessing – ze weigerde een showtrap af te lopen omdat het echt niet haar ding was. We moesten elkaar interviewen en een aankondiging doen als omroepster: ‘Goedenavond, dames en heren.’ Het was niet heel succesvol, hoor. Godzijdank lag mijn screentest te laat op Johns bureau; er kwam iets tussendoor. Heel fijn, want ik weet niet of mijn carrière anders van de grond was gekomen.”
SBS-succes
In de tussentijd werd Van Dijks naam genoemd voor Over de roooie, het SBS 6-programma waarin voorbijgangers vergaande opdrachten moesten uitvoeren voor een beloning van duizend gulden. “Ik mocht auditie doen en werd uitgekozen als een van de presentatoren. Twee jaar lang ging ik vijf dagen per week van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat de straat op. Een mooie spoedcursus televisie maken waar ik heel dankbaar voor ben.”
Eenmaal bij SBS was Van Dijk niet meer van de televisie weg te denken. In 2000, 2003, 2004 en 2005 won ze de Zilveren Televizier-Ster voor beste tv-presentatrice. In 2003 kreeg Hart in Aktie bovendien de Gouden Televizier-Ring voor het beste programma. Wat er in 2006 gebeurd zou zijn, zullen we nooit weten: ze was uitgesloten van deelname omdat een presentator of presentatrice volgens de reglementen maximaal drie achtereenvolgende jaren kan winnen.
Ushi
Programmamakers Coby Gerritsen en Debbie de Jong hadden een idee: Ushi, een echte Japanse vrouw die BN’ers impertinente vragen zou stellen alsof het de normaalste zaak van de wereld was. “De audities leverden niets op, de kandidaten begrepen de humor niet helemaal. Opeens keek Coby me aan en zei: ‘Dat kun jij!’ Lachen, ik wilde het op z’n mínst proberen.”
De voorbereiding was kort: één avond onder de Japanners in het Okura-hotel. “Acteur Roel Kyvelos was het allereerste slachtoffer. Mijn gezicht werd sneeuwwit geschminkt, ik zette een zwarte pruik op en trok een mantelpakje aan, that’s it. Hij ging er vol in. Gelukkig, want anders waren we gestopt.” Haar typetje werd gefinetuned met bril met zwart montuur, opvallend gebit en rode lippenstift en veel bekende mensen uit binnen- en later ook buitenland trapten er met open ogen in.
“Als ik me vermom, voel ik me onmiddellijk minder kwetsbaar”
Schaamteloos
Verkleed als Ushi was Wendy helemaal in haar element. “Alles kwam samen: het acteren, een typetje spelen, mensen in de maling nemen en ook: weg zijn bij mezelf. Mensen vinden altijd van alles van mij, gevraagd en ongevraagd. Als ik me vermom, voel ik me onmiddellijk minder kwetsbaar.”
Ushi vroeg Verne Troyer, ‘Mini-Me’ in de Austin Powers-films, moeiteloos het hemd van het lijf. “Als Wendy met hem op de foto gaan, vond ik op de een of andere manier al ongemakkelijk, maar als Ushi vroeg ik hem schaamteloos hoe hij een Big Mac at en of hij klimmend en klauterend zijn bed in ging. Hij vond dat fantastisch, iedereen deed altijd krampachtig en pakte hem met fluwelen handschoentjes aan. Ik wou dat ik in het dagelijks leven íets meer had van Ushi. Al wordt het naarmate ik ouder word wel makkelijker en kan ik meningen beter van me af laten glijden.”
Naar RTL
Na bijna tien jaar bij SBS was het tijd voor een vervolgstap. “Daar had ik écht behoefte aan, ik vond het te eentonig worden. In die tijd maakte SBS nog geen grote live programma’s of überhaupt shows. Die discipline wilde ik ook onder de knie krijgen. RTL bood me die kans met X Factor en later een eigen dramaserie, Moordvrouw. Dat was een droom die uitkwam.”
Met op haar naam onder andere Idols, The Voice of Holland (plus de kids- en seniorvariant), Wie ben ik?, Janzen & Van Dijk, Obese, This time next year en de spin-offs van Ushi & Van Dijk is ze al sinds 2006 een van de prominentste RTL-gezichten. “Naast alle programma’s nam Moordvrouw zeven seizoenen lang een groot gedeelte van mijn agenda in beslag. Dit jaar zijn we niet van start gegaan en had ik die tijd voor mezelf. Heel plezierig, want het was vaak best veel tegelijkertijd.”
Fenna Kremer
Een doorstart van Moordvrouw staat nog niet gepland, maar Van Dijk sluit een vervolg niet uit. “We besloten om het even te laten rusten. Het laatste seizoen sloegen we een andere weg in: Fenna, Evert, Bram en Liselotte kregen een eigen kantoor en in plaats van op zichzelf staande afleveringen, kozen we voor één verhaallijn. Eigenlijk hadden we net even te kort de tijd om het écht goed op poten te zetten. Ik ben – gezien de omstandigheden – trots op het resultaat, maar het had beter gekund. Het was net iets te veel gevraagd, ook voor de kijker. Moordvrouw is inmiddels wel een merk en het is niet officieel afgerond, dus ik zeg niet dat het nooit meer terugkomt.”
In haar rol van Fenna Kremer en op de set met cast en crew voelde Van Dijk zich zeer senang. “Als oud-danseres ben ik zo gedrild en getraind om als team te fungeren, dat vind ik verreweg het prettigst. En als mijn karakter kon ik alle voorbeeldigheid laten varen, alle facetten laten zien. Een heel fijne uitlaatklep. De overgangsfase van een Moordvrouw-periode in de relatieve rust naar live op dat gigantische podium van The Voice vond ik altijd behoorlijk heftig. Kloink!”
Spot on!
Geen zorgen: na die harde overgang heeft de presentatrice van The Voice het ontzettend naar haar zin. “Vooral als het erom draait, als we op zender gaan. Tijdens de repetities geniet ik wel van de talenten, maar sta ik nog niet op scherp.” Medepresentator Martijn Krabbé wél: “Hij is radiomaker en heel alert op muziek, geluid, overgangen, of het klopt. Martijn hoort alles. Ik sta erbij en kijk ernaar. Op het moment dat de zaal gevuld is en de lichten aan gaan, kan híj weleens denken: slik, oké… En dan kan ik hém meetrekken in mijn ‘YAY-we-gaan-beginnen’-gevoel. Spot on! Ook bij The Voice en vooral buiten de kaders van de camera geldt: we maken met z’n allen iets moois.”
The Voice x 3
Naast ‘klassieker’ The Voice of Holland werden de afgelopen jaren ook The Voice Kids en The Voice Senior ontwikkeld. “Mag ik van de gelegenheid gebruikmaken om Televizier aan te spreken op het feit dat wij als The Voice geen tweede keer genomineerd mogen worden voor de Gouden Televizier-Ring? Want The Voice Kids en The Voice Senior zijn echt andere programma’s en dat vind ik ongelooflijk knap van het team dat erachter zit. Bij de senioren zie je een man staan die bij wijze van spreken roept: ‘Hè, wat? Wat moet ik? Huh? Hoort u mij?’ En het draait veel meer om de verhalen. Ik sta met een oma op het schoolplein om haar kleinkinderen op te halen en uiteindelijk staat ze als een gigantische Tina Turner op het podium. Ook de coaches weten niet wat ze meemaken: de ouderen lullen de oren van hun kop. Normaal gesproken zijn kandidaten bloednerveus en krijgen ze de helft van het commentaar niet mee. Behalve bij The Voice Senior: hun leven hangt er niet vanaf, ze vinden het gewoon fantastisch dat ze hun talent nog een keer mogen etaleren.” Ook The Voice Kids roept een andere emotie op. “Ik zat in het begin backstage met die kids op kisten, om met ze te praten, gerust te stellen, knuffelen. Er wordt net zo lang aan het format geschaafd tot ’t het allerbest uit de verf komt. We kijken ook inhoudelijk naar andere rondes, zoals dat the battles weg zijn bij The Voice Senior omdat het niet gepast is. In Amerika won The Voice drie keer op rij een Emmy Award. Jammer dat het hier uitgesloten is om nog in de prijzen te vallen.”
Zoektocht naar geluk
Knettergek van alle negatieve berichtgeving – “If it bleeds, it reads” – besloot Van Dijk zélf andere verhalen te gaan brengen: eind 2014 verscheen het eerste nummer van haar magazine WENDY. “De insteek is positief. Natuurlijk is er ruimte voor de valkuilen van het leven, maar hoe is iemand overeind gekomen en welke adviezen kan hij of zij delen met de lezers? Vanuit kracht, hoop, bewondering en positiviteit, zonder zweverig of klef te worden. ‘De zoektocht naar geluk’ is de pay-off. Want wie houdt zich daar níet mee bezig? We hebben ons in het beginstadium volledig geconcentreerd op het blad en dat loopt ontzettend goed, vooral in de losse verkoop. We startten met vier edities per jaar en gaan straks naar acht. Nu hebben we ook de rust en ruimte om het breder te trekken: online gaan we ons vooral concentreren op gezondheid, ‘happy and healthy’.”
Haar betrokkenheid bij de totstandkoming van een magazine is groot. “Ik bepaal samen met de redactie de onderwerpen, lees alle teksten voordat ze worden geplaatst, doe de cover, het grote interview samen met hoofdredacteur Robert Heukels en schrijf het voorwoord.” Een half jaar geleden begon Justine Huffmeijer als algemeen directeur. “Zij is echt een merkenbouwer, met jarenlang ervaring bij SBS en RTL. We kunnen samen lezen en schrijven, WENDY krijgt nu écht vorm.”
Hard geknokt
Van Zoethout in 1983 tot nu: het kwam Wendy van Dijk niet aanwaaien. “Ik heb altijd nagedacht over een volgende stap. Wat wil ik? En daarvoor hard geknokt. Met Hart in Aktie wonnen we de Gouden Televizier-Ring in het jaar dat Idols van start ging. Heel Nederland zag hoe Jamai van Jim won en het leek een gelopen race: zij zouden ervandoor gaan met die ring, maar het werd Hart In Aktie. Beau van Erven Dorens zal dit jaar een soortgelijke gedachte hebben gehad: ik ben kansloos tegenover De Luizenmoeder. Maar Beau Five Days Inside won, en wij pakten ‘m in 2003 ook. De ochtend na het gala stond om zes uur mijn volgende item gepland. Echt, als je keihard werkt, werpt dat toch vaak z’n vruchten af.”
Met een filmrol op haar verlanglijstje stapte Van Dijk met haar Ushi-band onder haar arm naar castingdirecteur Job Gosschalk. “Hij keek me aan: ‘Wat kom jíj nou doen?’ Ik vertelde dat ik wilde laten zien dat ik kan acteren en vroeg om een kans. De volgende dag werd ik gebeld: ik mocht auditie doen en kreeg een rol in Alles is Liefde. Als ik daar niet met mijn Ushi-band had gestaan, dacht niemand ooit aan Wendy van Dijk, hoor. Het is allemaal niet zo vanzelfsprekend, je moet je eigen weg bepalen.”
Ook The Voice Kids roept een andere emotie op. “Ik zat in het begin backstage met die kids op kisten, om met ze te praten, gerust te stellen, knuffelen. Er wordt net zo lang aan het format geschaafd tot ’t het allerbest uit de verf komt. We kijken ook inhoudelijk naar andere rondes, zoals dat the battles weg zijn bij The Voice Senior omdat het niet gepast is. In Amerika won The Voice drie keer op rij een Emmy Award. Jammer dat het hier uitgesloten is om nog in de prijzen te vallen.”