Stan

Volgend jaar is het alweer achttien jaar geleden dat Stan in de Georgische stad Gori om het leven komt. Het is de plek waar oud-dictator Stalin in 1878 wordt geboren. Op het centrale plein staat een levensgroot standbeeld van de omstreden Sovjetregent. Stan is het beeld op 12 augustus 2008 aan het filmen. Hij is er samen met correspondent Jeroen Akkermans om er een serie reportages te maken over de korte, maar felle oorlog tussen Georgië en Rusland.
Het conflict gaat over de opstand in de Georgische provincie Zuid-Ossetië waar veel etnische Russen wonen. Die willen zich graag aansluiten bij de autonome Russische deelrepubliek Noord-Ossetië. Desnoods met geweld. Als de Georgische president Micheil Saakasjvili de opstand van de rebellen neerslaat, vallen de Russen zijn land binnen. In vijf dagen tijd worden de Georgiërs in het gelid gebombardeerd. Eén dag voor de wapenstilstand wordt er een clusterbom op het plein in Gori afgeschoten. De bom explodeert in talloze kleine kogeltjes en maakt veel slachtoffers.

Stanislaus Norbertus Ida Maria Storimans, ‘Stan de Man’, is op slag dood. De door merg en been snijdende wanhoopskreet van Jeroen Akkermans echoot nog vaak door mijn hoofd: “Ach jochie, ach jochie!”
Stan is in medialand een gigant. Stan is de man die feilloos een Duitse pornoster uit de jaren zeventig kan imiteren. Stan is de man die in nep-Frans minutenlang een betoog kan houden waar geen touw aan vast valt te knopen, maar waarbij je toch denkt dat hij een Frans dialect spreekt. Stan is de man die om de haverklap het geluid van een gestrest varken nadoet. Hij weet dat ik dan kreupel lig van het lachen.

In augustus 2008 heeft hij absoluut geen zin om af te reizen naar Georgië. Hij vertrouwt het niet en heeft een vervelend voorgevoel. Toch wil hij het RTL Nieuws niet afwijzen, want dat is zijn grootste klant. Volgens zijn vrouw Marjolein doet Stan voor zijn vertrek de meest absurde dingen: “Hij heeft ’s nachts om 1.00 uur de lekke band van mijn fiets geplakt. Hij moest daarna zijn tas nog pakken, maar hij liep vooral heen en weer te drentelen. Zijn onrust sloeg op mij over. Ik heb nooit het gevoel gehad dat hem iets kon overkomen, maar dat had ik met de reis naar Georgië wél.” 

De rest is geschiedenis. In het kielzog van voormalig minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen leg ik op 12 februari 2009, op verzoek van Stans’ vrouw, in Gori een bloemetje op de plek waar de bom is ingeslagen. De kogeltjes hebben een waaier van kleine gaten achtergelaten. Het lijkt alsof ik naar een geasfalteerd vergiet sta te kijken. 

“Beschrijf Stan eens”, vraagt NOS-collega Kysia Hekster op het plein in Gori. Het is de enige vraag die ik ooit snikkend heb proberen te beantwoorden, maar ik kom er niet uit, want Stan is niet zomaar in een paar quotes te vangen.
Nooit is er iemand voor deze laffe oorlogsmisdaad veroordeeld. De Russen zeggen het boek ‘Stan Storimans’ te hebben gesloten. Gelijk hoor ik van bovenaf de bulderende stem van de ‘Gek uit Goirle’: “Nee oetlul, dat boek wordt helemaal nóóit gesloten! Begrepen? Ophoeren nou!” Ach jochie…

Jaap van Deurzen
 Spreker / dagvoorzitter / mediatrainer / voice-over 

*Mijn voordracht ‘Camera Loopt’ duurt anderhalf uur. In die tijd laat ik de reportages zien die mij de afgelopen dertig jaar het meest aan het hart zijn gegaan. Ook die uit Gori. Tegelijkertijd geef ik tekst en uitleg over het werken in crises-gebieden. Te boeken via: Blue Hawk Management