Camjo

“Zou jij misschien even op de opnameknop van de camera willen drukken?” vraagt een Noorse televisieverslaggever vriendelijk. Hij staat vijf meter verderop tot aan zijn heupen in het modderige Mozambikaanse water. Hij is een camjo en wil per se op die plek zijn standupper opnemen tijdens de watersnoodramp in Mozambique. Maar als hij op die startknop wil drukken, zal hij toch uit de blubber moeten komen en dat is nog een heel gedoe in die zuigende modderplas. Ik help hem uit de brand en druk op de knop. “Tak så mycke!”

Zelf ben ik zó blij dat ik in het rampgebied op pad ben met een cameraman. Ik moet er niet aan denken om in mijn ééntje in een crisisgebied rond te banjeren met een camera, hoe klein die ook is.
Een paar jaar later kom ik daarvan terug. Bij het RTL Nieuws beginnen we enthousiast aan een experiment met camjo’s. Ik meld me vrijwillig aan. Met een middelgrote consumentencamera reis ik daarna voor RTL Nieuws de halve wereld af om reportages te maken. Natuurlijk werk ik liever met een cameraman, zeker in ramp- en oorlogsgebieden. Dat is gezelliger en veiliger.

Maar wanneer er minder risico’s zijn vind ik het heerlijk om camjo te zijn. Je bent je eigen regisseur en kunt gaan en staan waar je wilt. Met zo’n kleine camera val je veel minder op. Mijn interviews worden er ‘intiemer’ door en… je komt nog eens ergens. De hoofdredactie spaart namelijk klauwen met geld uit en zal een buitenlandse reis veel sneller goedkeuren.

Professionele cameramensen staan niet te juichen. “Het is een soort uitholling van mijn vak. Voor mijn camera tik ik bijna een halve ton af en zo’n digitaal ding kost nog geen tienduizend euro. Het verschil moet toch ergens in zitten? Ik denk dat kwaliteit op den duur toch zal winnen”, zegt wijlen cameraman Stan Storimans.
Natuurlijk zijn er ook risico’s. Tijdens de Olympische Spelen in Australië in 2000 ga ik in mijn uppie de achterstandswijk Redfern in. Ik wil de andere kant van Sydney laten zien. Ik word in de vervallen wijk gelijk overvallen door een groep drugsgebruikers. De zwaar verslaafde Aboriginals hebben niks te verliezen en plukken al mijn zakken leeg. Na gedane zaken zwaaien ze me nog net niet vriendelijk uit. Ik heb mijn eigen overval gefilmd. Ik ben 300 euro armer maar wel een verhaal rijker en ik ben nog heel.

Een jaar later heb ik minder geluk in de Noord-Ierse hoofdstad Belfast. We schrijven september 2001 in de arbeiderswijk Ardoyne. Katholieke meisjes, die op weg zijn naar de Holy Cross school moeten een piepklein stukje door de protestantse enclave Glenbryn lopen. De protestanten zien dat als een grove provocatie en beginnen stenen en flessen naar de meiden te gooien. De zaak escaleert als er op een dag een pijpbom wordt geworpen. Dat is een explosief in een metalen buis en een potentieel moordwapen. Zo’n zestig agenten raken gewond bij de daaropvolgende rellen. Vanwege de absurditeit van het conflict is het wereldnieuws. De redactie stuurt mij als camjo naar Belfast.
Als ik bij zonsondergang de rellen sta te filmen, krijg ik een grote kei op mijn kop. Met een diepe snee in mijn voorhoofd beland ik in een ziekenwagen. De protestantse relschoppers staan uitzinnig te juichen als ze de ambulance aan horen komen met gillende sirene.
Die avond doe ik vanuit een ziekenhuisbed telefonisch live verslag vanuit het Royal Victoria Hospital. De schade valt mee. De volgende dag mag ik vertrekken. 

Het is het begin van het einde van het camjo-tijdperk. “We zijn er nu helemaal mee gestopt”, zegt hoofdredacteur Ilse Openneer van het RTL Nieuws. Er zitten toch te veel haken en ogen aan. Bovendien is niet iedereen gecharmeerd van de kwaliteit van het beeld en het geluid. Het experiment sterft een stille dood. Toch zal ik die periode nooit meer vergeten. Ik heb nergens spijt van. Sterker nog, ik beschouw mijn camjo-tijdperk als één van de hoogtepunten uit mijn dertigjarige carrière. 

Jaap van Deurzen
Spreker / dagvoorzitter / mediatrainer / voice-over