RTL Nieuws in transformatie: alles gaat op de schop

De transformatie begon vorig jaar september met cursussen, waarna RTL Z in mei van dit jaar als eerste live ging met alle nieuwe techniek. Inmiddels raakt het de hele nieuwsorganisatie (240 fte), met als doel: in 2026 de leidende nieuwsvideo-organisatie van Nederland zijn – klaar voor het publiek van morgen.

Het medialandschap verandert snel. Nieuws wordt steeds vaker geconsumeerd via apps en sociale media, vooral onder jongere doelgroepen. Ze kijken nauwelijks nog lineair, zo blijkt uit recent onderzoek van het Commissariaat voor de Media. De traditionele nieuwsbulletins op televisie alleen zijn niet langer voldoende. Met deze realiteit als uitgangspunt zet RTL Nieuws de stap naar een ingrijpende herinrichting van techniek, processen én redactionele mindset. We spreken met hoofdredacteur Ilse Openneer en programmamanager Rig Hehenkamp in de net ontmantelde regieruimte van RTL Nieuws, die de komende maanden volledig wordt vernieuwd.

Onder druk
Ilse Openneer: “Met de voortschrijdende digitalisering vroegen we ons af: hoe maak je als nieuwsorganisatie de stap van alleen tv naar een wendbare, databewuste en publieksgerichte redactie, zonder je journalistieke kern te verliezen? En: hoe blijven we met het RTL Nieuws een betrouwbare bondgenoot voor ons publiek? Na een uitgebreide inventarisatie kwamen we maar tot één conclusie: daarvoor moet alles op de schop.”

Voor de aanpak werd Rig Hehenkamp aangesteld als Programmamanager. “Iedereen hier werkt keihard om alle ballen in de lucht te houden, maar zoals gezegd: ons journalistieke proces, de basis van het maken van verhalen, kwam onder druk te staan. We hebben toen de hele redactie geïnterviewd om de echte pijnpunten te vinden. We kwamen erachter dat het niet simpelweg ging om het vervangen van een ‘tool’. Iedereen dacht: als we het systeem veranderen, komt alles goed.”

Vervaagd
Maar uit de inventarisatie bleek dat het om veel meer ging. Hehenkamp: “Er was geen geïntegreerde workflow, geen centrale redactietool. Onze werkprocessen waren onduidelijk geworden: de focus lag nog steeds op lineaire workflows en deadlines, maar de rollen en verantwoordelijkheden waren vervaagd. De verouderde technische systemen communiceerden slecht met elkaar, applicaties werden niet meer technisch ondersteund en de studio’s waren aan vernieuwing toe. Je loopt vast als je daarin op meerdere platforms tegelijk relevant wilt zijn. We moesten holistisch kijken: wat willen we echt? En daarvoor moesten we ons fundament op orde brengen. Dat fundament bestaat uit meer dan alleen techniek, het gaat ook over cultuur, organisatie, rollen- en verantwoordelijkheden en een duidelijke strategie.”

“We moesten holistisch
kijken: wat willen we echt?”

Hoofdredacteur Openneer: “We hebben vorig jaar onze visie en missie herijkt, met de ambitie om in Nederland de leidende nieuwsvideo-organisatie te willen worden. Op tv zijn we al heel sterk, maar dat willen we ook online met onze site en app RTL Nieuws & Entertainment, op social en in de toekomst ook op streaming, zoals Videoland. Video is onze grote kracht ten opzichte van veel andere online spelers. En dat willen we goed naar voren brengen. Maar dan heb je tooling nodig die dat echt ondersteunt.”

Drie uitgangspunten
Zo werd de basis gelegd voor het project News Transformation, een breed gedragen verandertraject dat techniek, werkwijze en cultuur tegelijk aanpakt, met drie belangrijke uitgangspunten. De redactie gaat in de nieuwe situatie: 1) Multiplatform werken, niet ‘digital first’, maar echt platform-overstijgend. 2) Story-centric werken: één uniforme workflow voor de hele redactie, waarin het verhaal centraal staat en per platform wordt uitgewerkt en 3) het publiek staat centraal: al aan de voorkant nadenken over de juiste vorm, timing en taalgebruik per kanaal en doelgroep.

Tegelijk wil RTL Nieuws voorkomen om in de toekomst opnieuw in een versnipperde situatie van werkprocessen en techniek terecht te komen. Rig Hehenkamp: “Daarvoor hebben we een zogenoemde Infinite Workflow ontwikkeld – een kapstok om voortdurend te leren en door te ontwikkelen. We toetsen continu alles: van strategie tot productieprocessen, de technische applicaties, onze studio-inrichting. Maar ook mensgericht: op samenwerkingscultuur en organisatie; rollen, diversiteit & inclusie en flexibele werkwijzen. Vervolgens hebben we techniek gekozen die de gewenste workflow ondersteunt.”

RTL Z als proeftuin
“Na een intensieve trainingsperiode voor de hele redactie zijn we stapsgewijs gaan uitrollen”, vertelt Hehenkamp. “We begonnen met het nieuwe cloud-native redactiesysteem – het kloppend hart van de redactie – van waaruit we op een uniforme manier kunnen publiceren naar ons CMS, de socials en de studio. Zo konden we testen, leren en bijsturen zonder meteen de hele organisatie overhoop te halen.”
De redactie van EditieNL ging als eerste over op monteren in het nieuwe systeem. “Stap voor stap koppelden we meer systemen en redacties aan elkaar. RTL Z heeft in mei als eerste de overstap naar de volledige nieuwe werkwijze gemaakt; met de verhuizing naar hun nieuwe studio inclusief nieuwe techniek werken zij nu van verhaalplanning tot publicatie volgens de nieuwe workflow in alle nieuwe systemen.”

De technische kern van de vernieuwing is de keuze om vrijwel volledig cloud-native te gaan werken. Alles – van redactiewerk en montage tot archivering – is met elkaar verbonden én centraal toegankelijk. “Redacteuren kunnen hun materiaal, inclusief metadata, vanaf locatie aanleveren. Zo is het direct beschikbaar voor iedereen en inzetbaar op alle platforms. Dat is snel, veilig en flexibel”, zegt Hehenkamp.

Het échte verhaal
In de vernieuwde technische omgeving, die gebaseerd is op metadata, verdwijnen lokale opslag, aparte montageschijven en individuele mappenstructuren. Openneer benadrukt dat techniek weliswaar zeer belangrijk is, maar niet het doel: “Techniek is de drager van beter, slimmer en flexibeler journalistiek werk. Door techniek goed in te richten, maken we ruimte voor het échte verhaal.”

Waar de tv-uitzending met toon en timing vroeger alles bepaalde, daar is nu het verhaal leidend. Dat betekent dat de redactie continu keuzes moet maken: komt dit op social, online of tv? Wat vraagt direct aandacht en wat verdient verdieping? “Je voelt nu op de redactie dat nieuws niet meer alleen draait om het half-achtmoment,” zegt Openneer. “De hele dag door maken we nieuwsverhalen, afgestemd op het publiek én op het platform. Dat vraagt om andere processen, maar ook om nieuwe vaardigheden”.

“Je voelt nu op de redactie
dat nieuws niet meer alleen
draait om het half-achtmoment”

De redactie ondergaat hiervoor een stevige cultuurverandering. Niet alleen de hard- en software verandert, ook functies, workflows en werkplekken worden anders ingericht. “We willen wendbare teams die zelfstandig kunnen schakelen tussen platforms”, zegt Hehenkamp. “En dat vraagt om andere rollen.” Ilse Openneer vult aan: “De nieuwe werkcultuur vraagt flexibiliteit, samenwerking en digitale geletterdheid. We willen een redactie die nieuwsgierig is, die durft te vernieuwen, maar ook één die fouten mag maken.”

Geen vaste werkplekken
De hoofdredacteur benadrukt dat met deze transitie geen reorganisatie gemoeid is: “We blijven FTE-neutraal, maar we vragen wel aanvullende competenties en zetten mensen soms op een andere plek in. Een traditionele bureauredacteur kan nu bijvoorbeeld meer verantwoordelijkheid in het hele maakproces krijgen en zich breder ontwikkelen. Van nieuwsselectie tot monteren en distributie”.

Wat wel gaat verdwijnen, zijn vaste werkplekken; iedereen krijgt een laptop. Ook de fysieke opstelling op de werkvloer is aangepast: meer open zones waar mensen kunnen brainstormen en samenwerken aan verhalen, geïntegreerde IT- en redactieruimtes. Daarmee zet RTL Nieuws in op nauwere samenwerking tussen redactie en techniek. Die multidisciplinaire aanpak moet leiden tot kortere lijnen, betere afstemming en een efficiëntere workflow.

Menselijke maat
RTL pakt de verandering stap voor stap aan, met veel aandacht voor de menselijke kant. “Veranderen is spannend, soms vermoeiend, en zeker niet altijd leuk”, zegt Openneer eerlijk. “Maar we doen het samen. En we geven mensen ruimte om te leren en te wennen aan nieuwe rollen en de nieuwe workflow.”

Om dat proces te ondersteunen, ontwikkelde RTL Nieuws samen met Fontys Hogeschool het Infinite Workflow-bordspel, een combinatie van ganzenbord en Dungeons & Dragons. Redactieteams doorlopen spelenderwijs een verhaal, herkennen knelpunten en krijgen zo inzicht in de nieuwe werkwijze. “Het is laagdrempelig, speels en het geeft meteen inzicht waar de frictie zit”, zegt Hehenkamp. Alle medewerkers krijgen trainingen (waar nodig op maat) en coaching om de veranderingen eigen te kunnen maken. De redactie wil niemand verliezen in de overgang naar een andere manier van denken en werken.

Wat merkt het publiek?
De transformatie is er voor het publiek. “We willen zichtbaar zijn op álle relevante platforms, met verhalen die ertoe doen”, aldus Openneer. RTL Nieuws zet daarbij nadrukkelijk in op publieksgericht vertellen. De vorm sluit aan bij het kanaal: kort en visueel op social, verdiepend op televisie of online. Dat vraagt om bewuste keuzes in productie en presentatie. Vanaf januari gaat de vernieuwde Studio 9 live. “Die ga je echt zien”, zegt Openneer enthousiast. “Met een nieuwe leader, een nieuwe tune en moderne schermen die geschikt zijn voor mobiel gebruik. Het wordt een multifunctionele studio, heel flexibel. Niet meer alleen voor televisie, maar ook voor online storytelling.”

“AI is een hulpmiddel, geen redacteur”

“Binnen de nieuwe werkwijze wordt ook geëxperimenteerd met AI, bijvoorbeeld bij transcriptie van ruwe interviews, beeldherkenning en quote-selectie”, aldus Hehenkamp. “Maar de uiteindelijke redactionele afweging blijft mensenwerk.” Openneer: “AI is een hulpmiddel, geen redacteur. Het kan tijd besparen, maar het mag nooit de inhoudelijke lijn bepalen. Alle AI-toepassingen worden getoetst op journalistieke normen en ethiek.”

Eén logo
“Met de livegang van de nieuwe studio 9 is het technische deel van News Transformation opgeleverd en zijn we wendbaar om te kunnen doorontwikkelen: de infinite workflow. En dat zal niet ongemerkt blijven voor het publiek. Ook het nieuwe logo van RTL Nieuws zal vanaf dat moment op tv worden gebruikt, het logo dat al langere tijd wordt gebruikt op de site en de app. Het logo dat onderdeel is van de One Brand Strategy die moet zorgen voor herkenbaarheid en consistentie van het RTL-merk over alle kanalen. Ook programma’s als EditieNL, RTL Boulevard, RTL Weer en RTL Z vallen dan onder dezelfde visuele en inhoudelijke paraplu.”

Op de vraag wanneer de transformatie is geslaagd, wijst Openneer naar een schilderij in haar kamer: “Voor mij beeldt dat een dansende redactie uit, die helemaal blij is en het een feestje vindt om hier te werken, door hele goede journalistieke verhalen te maken op al die platformen waar ons publiek zich bevindt.”

De route daar naartoe ervaart ze wel als minder rechtlijnig dan vooraf gedacht. “We dachten: het wordt een mooie laan met bomen. In werkelijkheid zijn het diepe ravijnen en rotsblokken.” Toch is ze optimistisch. “Het is geslaagd als de redactie fijn kan werken in de nieuwe systemen en met plezier journalistieke verhalen maakt op al die platforms. Dan hebben we iets moois neergezet en zijn we klaar voor de toekomst.”

Tekst: Bert Klaver
Fotografie: Margot Brakel