Het was een iconisch beeld, november 2013, in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid: Henk Hagoort (NPO), Bert Habets (RTL) en Hans Edin (SBS), destijds de drie omroepbazen van Nederland, gebroederlijk zij aan zij. Niet met nee-schudden en concurreren, maar juist handen ineenslaand en kijkend naar de toekomst. Gegrepen in één digitale dienst: NLZIET. Dé plek waar de tv-content van de grote Nederlandse zenders samenkomt.
Hoopvol op papier, maar het platform heeft de verwachtingen nog niet waargemaakt. Ziet ook NLZIET-directeur Niels Baas. “NLZIET is op dit moment geen onmisbare dienst. Dat zou ik er graag van maken, maar zolang de omroepen hun eigen platform in de lucht houden, zullen wij dat nooit worden. Om tegenwicht te bieden aan internationale videogiganten zoals Disney, Netflix en YouTube moeten ze met hun eigen dienst stoppen en vol voor één platform gaan. Dan kun je echt een vuist maken en word je vanzelf onmisbaar.”
“De angst bij de NPO leidt soms tot onterechte vertraging”
Bij NLZIET werken tien mensen met Baas als uitvoerend directeur. Baas rapporteert aan een bestuur met directieleden van NPO, SBS en RTL. Een drukke baan? “Nee, dat valt wel mee. Ik opereer met heel afgebakende kaders waarin ik snel kan schakelen. Ik verzorg het contact met de leveranciers, het team, ik bedenk plannen en beheer het budget. Voor mij geen ellenlange overleggen en vergaderingen.”
De complexiteit van de functie zit ‘m volgens Baas het meest in het op één lijn krijgen van de commerciëlen en de publieken. “Dat is lastig omdat beide partijen fundamenteel verschillend hetzelfde vak uitoefenen. De snelheid van handelen is anders en de uiteindelijke doelstelling is ook lang niet altijd hetzelfde. SBS en RTL kunnen makkelijker bepalen wanneer ze links- of juist rechtsaf gaan, terwijl de NPO veel angstiger oogt, bang om te handelen, bang om een foutje te maken. Ik heb begrip voor de zorgvuldigheid die de NPO vanuit hun publieke functie moet nemen, maar hun angst leidt soms tot onterechte vertraging terwijl de tv-wereld om ons heen razendsnel verandert.”
Bundelen
De wisselwerking tussen de Nederlandse omroepen is al jarenlang onderwerp van discussie. Een soepele samenwerking is volgens Sven Sauvé (CEO RTL) mogelijk, maar dan moet er wel wat gebeuren met de Mediawet. Tijdens de Broadcast Media Society begin januari liet hij weten dat de definities in de huidige wet niet van deze tijd zijn. “We hebben meer vrijheid nodig. We ontkomen er niet aan om de komende jaren onze krachten te bundelen met SBS en NPO, zowel commercieel als op contentgebied. Neem NLZIET. Daar mag de NPO van de wetgever niet verwijzen naar producties van de commerciëlen. Dat kan echt niet meer anno nu.”
“Je kunt ook vooruitstrevend zijn binnen de kaders van de wet”
Baas onderstreept de uitspraken van Sauvé. Al vindt hij ook dat de publieke omroep zich niet altijd maar achter de regels moet verschuilen. “Je kunt ook je eigen plan trekken en vooruitstrevend zijn binnen de kaders van de wet. Nog een voorbeeld: de programmering. Die is, ook bij de commerciëlen, heel lineair en veelal gericht op de leeftijdsgroep 20-49. Dat is voor online minder relevant. Wanneer denk je dat Netflix zijn kanonnen lanceert? Juist, net voor de zomer, als het tv-seizoen op zijn einde loopt. Daar is over nagedacht. Omroepen denken heel erg vanuit het eigen kanaal, NPO 1, 2, 3, noem maar op. Maar dat kan de (jongere) consument niets schelen, die geeft helemaal niks om kanalen, maar wil gewoon programma’s kijken.”
NLZIET heeft nog niet de bekendheid van NPO Start, RTL XL en KIJK. Baas legt uit dat eerst, samen met de omroepen, is besloten om te investeren in productverbetering en daarna pas in naamsbekendheid. “Je kunt met NLZIET langer terugkijken, maar ook vooruitkijken, in hoge kwaliteit en zonder reclame. Daarnaast hebben we ook de optie ‘live tv-kijken’ onlangs toegevoegd. Al die features bij elkaar maken het een steeds interessanter wordende dienst.”
Onderscheidend
Maar kan het platform wel écht groot worden als de aangesloten omroepen hun on demand dienst on air houden? “Eigenlijk niet. Het grootste deel van onze content kun je ook gratis op andere plekken vinden. Dat is allesbehalve ideaal. We kunnen wel heel hard gaan roepen dat we er zijn, maar dan moeten de gebruikers ook écht de toegevoegde waarde erin terugvinden. Op dit moment zijn we nog niet onderscheidend genoeg. Moet Videoland er ook bij? Absoluut! In de internationale competitie die steeds groter wordt, moeten we een Nederlands anker neerzetten en alle digitale domeinen bundelen. Zolang we met, alle respect, kleine initiatieven op de proppen komen, kun je nooit een sterk front vormen tegen de internationale grootmachten. We zijn verkeerd begonnen, maar het is niet te laat. Dat weet ik zeker.”
Baas vindt dat de Nederlandse omroepen online nog steeds teveel in een concurrentiestrijd zijn verwikkeld die zich focust op de Nederlandse markt. En dat terwijl het spel zich over de hele wereld verspreid. “We kunnen niet nog drie jaar lang wachten met keuzes maken. Het gevecht om de kijker is nu écht begonnen en daarvoor moet je soms dingen opgeven. Het sterkste antwoord op de toenemende internationale concurrentie is om alle platforms samen te voegen. En dan kom ik toch weer terug op die angst. Als je jarenlang elkaar rivalen bent geweest, ga je niet opeens samenwerken. Dat gaat gepaard met aftasten en is nog niet zo makkelijk. De concurrentie komt echter niet van Nederlandse concullega’s, maar van buitenlandse techreuzen. En samenwerken met deze partijen is geen goed alternatief aangezien zij hun eigen content voorrang zullen geven ten opzichte van derden.
Spotify-model
Ook zonder intensievere samenwerking op korte termijn tussen de omroepen, ziet Baas nog een optie om van NLZIET een beter product te maken. “De industrie wordt bedreigd aan twee kanten: op de advertentiemarkt door Facebook en Google en aan de ‘premiumkant’ door Netflix, Amazon en andere grote streamingdiensten. NLZIET moet de consument daarom ook een alternatief, advertentiegedreven product kunnen bieden. Dus naast het huidige premium product wat er nu is, ook een ‘lightmodel’ waarvoor je niets of heel weinig hoeft te betalen, maar als consument wel te maken krijgt met meer reclames en advertenties. Zit je daar niet op te wachten, dan betaal je iets extra’s. Een beetje zoals Spotify ook werkt.”
Op welke termijn dat haalbaar is? Baas durft het niet te zeggen. “Aan mij zal het niet liggen, dit is een besluit van de omroepen. Zij moeten dit plan accorderen. Ik ben ervan overtuigd dat dit de goede stap is, maar niet alle omroepen durven het nog aan. Niemand wil hun eigen dienst opgeven. Waarom ze dan wel ingestapt zijn bij NLZIET? Dat vraag ik mezelf ook weleens af. Dit klinkt misschien huilie-huilie, maar zo bedoel ik het totaal niet. Ik ben er gewoon van overtuigd dat zolang alle partijen niet stoppen met hun eigen dienst, ze op de langere termijn niet opgewassen zijn tegen de internationale platforms die de markt overnemen. Op het moment dat we alle content bundelen en makkelijk toegankelijk maken, dan kunnen we wel degelijk een sterk Nederlands alternatief bieden waar iedereen profijt van heeft.”
Tekst: Oane Born
Foto’s: Dirk-Jan van Dijk