Bij het recente overlijden van Her Royal Majesty bleek eens te meer welke sleutelpositie de BBC inneemt en hoe massaal – ook internationaal – kijkers op reportages van de British Broadcasting Corporation afstemmen. Zo luidt de naam sinds 1927, bij de oprichting in 1922 stond die laatste C van BBC nog voor Company.
Het is dat mediamaker Patrick Bremmers (Maastricht, 1968) een Nederlands paspoort heeft, maar anders zou deze Anglofiel gerust als Engelsman door het leven kunnen stappen. Hij bracht tientallen set- en studiobezoeken aan de BBC en het Verenigd Koninkrijk. Bremmers maakte talloze interviews en achtergrondartikelen voor tv-gidsen en andere geschreven media.
Zodra er maar een invalshoek of haakje met de BBC, een serie, acteur, presentator of zelfs dier – Paddy de terriër van inspecteur Barnaby uit Midsomer Murders in het dierenmagazine Speels – te maken viel, dan was Patrick al onderweg naar Londen… Hij woonde ook tien jaar in de Engelse hoofdstad.
Wanneer raakte jij voor het eerst in aanraking met de BBC?
“In 1975 zond de TROS op maandagavond de sciencefictionserie Doctor Who uit. Daar was destijds een hoop om te doen. Veel opvoeders, ouders en leerkrachten, vonden de serie veel te eng voor jonge kinderen. Kinderen zouden nachtmerries krijgen en in bed plassen. Daar heb ik zelf geen last van gehad. Ik vond Doctor Who griezelig, maar de spanning had de overhand. Ik kon dan ook niet wáchten totdat de week voorbij was voor de volgende aflevering. We spraken erover op school. Sommige kinderen mochten niet kijken van hun ouders, ik gelukkig wel. Toen de TROS toch besloot de stekker uit de serie te trekken, vond ik dat als achtjarige verschrikkelijk jammer. Oneerlijk ook.”
“Op de Vandaag-pagina’s in onze tv-gids, AVRObode/Televizier, stonden regelmatig stukjes over de serie; voor mensen die in de kuststreek woonden en de BBC gewoon konden ontvangen. In het diepe zuiden, het dorpje Bunde bij Maastricht, bestond die optie helaas niet, daarvoor waren de zendmasten te ver weg. Maar… dat weerhield mij er niet van om onze kleine zwart-wit portable televisie naar zolder te verplaatsen en de antenne uit te trekken; in de hoop dat de atmosferische omstandigheden als bij een wonder ineens zó gunstig waren dat het BBC-signaal dit keer toch wél zou doorkomen. Ik heb mijn vingers bijna stukgedraaid aan de knoppen. Zonder resultaat. Intussen hadden die drie letters ‘BBC’ een bijna magische betekenis. Later herkende ik het ‘BBC Colour’-merk ook bij de aftiteling van dramaseries als The Onedin Line, I Claudius en James Herriot, legendarische programma’s uit mijn jeugd die bij de publieke omroep werden uitgezonden en waar we met het hele gezin naar keken.”
Wat fascineert jou zo in Britse televisie?
“Ik ben een fervent Anglofiel en een gróót liefhebber van de Britse cultuur, typisch Engelse humor en literatuur. Dan zijn Britse televisiezenders, vooral BBC en ITV, vanzelfsprekend aangewezen media. Bovendien slagen de Britten er telkens in prachtige programma’s af te leveren. Van goedverzorgde kwaliteitsseries als Downton Abbey en Happy Valley, tot doldwaze comedys zoals Peter Kay’s Car Share, Mum en recentelijk Am I Being Unreasonable? met het nieuwe multitalent Daisy May Cooper.”
Natuurdocumentaires
“Bij BBC Natural History maken ze indrukwekkende natuurdocumentaires waarvoor álles uit de kast wordt gehaald. Vaak gaat hier maanden, soms jaren voorbereiding en research aan vooraf. Met nieuwe technieken halen ze gebeurtenissen voor de camera, die we anders nooit te zien zouden krijgen. Bij Spy in the Wild wordt een cameraatje verdekt opgesteld in een robot-soortgenoot zodat we een uniek beeld krijgen hoe dieren met elkaar omgaan. En wat te denken van al die talkshows! Nu Graham Norton, vroeger Jonathan Ross en Michael Parkinson, de documentaires van Michael Palin, wetenschappelijke programma’s als Horizon en zo kan ik nog wel even doorgaan.”
Hoe vaak ben jij naar Engeland geweest voor interviews of een setbezoek?
“Naar Engeland, maar ook Wales en Schotland, is niet meer te tellen. Normaal gesproken elke vijf of zes weken, ofschoon dat na de Coronapandemie een stuk minder is geworden doordat men veel strenger is geworden met het toelaten van journalisten op de set. Van 1993 tot 2002 woonde ik in Londen, om de hoek van de Tower Bridge in de wijk Bermondsey, toen nog grauw en grimmig, nu hip en trendy.”
“In die periode bezocht ik soms drie, vier keer per maand de set van een serie, variërend van Dalziel & Pascoe tot Inspector Morse en Midsomer Murders. In die tijd gaven – vaker dan nu – ITV, BBC en Channel Four soms twee of drie persconferenties per week. BBC Screen Two lanceerde bijna elke week een nieuwe productie. Een vast clubje journalisten liep al die presentaties af. Het ging er typisch Brits aan toe, vrij relaxed en ontspannen, zodat je na afloop met een acteur of actrice nog even apart kon zitten voor een interview of zelfs samen de pub indook.”
Silent Witness
“Het setbezoek aan Silent Witness in 1997 was bijzonder, want ik mocht over de schouders meekijken van Visual Effects Designer Paul McGuinness. Hij liet mij zien hoe precies de ‘lijken’ tot stand komen, waarin – toen nog – Sam Ryan en later Nikki Alexander wekelijks het mes zetten. Siliconen, gelatine, klei en stukken hout kwamen eraan te pas. McGuinness had de grootste lol toen ik op zijn aandringen een grote grijze dossierkast opende, waaruit een arm van een halfvergaan lijk stak. Een dummy, maar toch! Ik herinner me bijzondere ontmoetingen met Helen Mirren, Sir Derek Jacobi, Ian Richardson, Timothy Spall en de nu hoogbejaarde talkshow-host Michael Parkinson.”
Ewan McGregor
“In het begin van zijn carrière had ik in Covent Garden een interview met Ewan McGregor, net nadat hij een hoofdrol speelde in een Dennis Potter-drama. Na afloop dronken we een Pint of Lager in de pub. Hij zocht woonruimte en iemand om de huur mee te delen. Nu was ik ook op zoek naar een nieuwe woning. ‘Ach, misschien moeten we samen zoeken’, zeiden we als grap. Wat als we dat hadden gedaan, bedenk ik me nu nog weleens… Dan was de grote filmster Ewan McGregor misschien een tijdlang mijn flatmate geweest!”
Wat maakt de BBC voor jou zo uniek?
“Kwaliteit. Programma’s worden met zorg, liefde en aandacht gemaakt. Of het nu documentaires, dramaseries, showprogramma’s of talkshows zijn. Kosten noch moeite worden gespaard. De BBC blinkt ook niet op één terrein uit, ze voeren in verschillende genres de boventoon. Dat is weinig zenders of omroepen gegeven. De BBC is ook vaak vooruitstrevend. In 1995 waren zij de eersten die voor de Britse televisie met een totaalmagazine voor homo’s en lesbiennes kwamen, Gaytime TV gepresenteerd door Rhona Cameron en zanger Richard Fairbrass van de band Right Said Fred. Recent startte Ralph & Katie, een dramaserie over een pasgetrouwd stel met het downsyndroom.”
Kun jij de betekenis van de 100-jarige BBC op onze tv-cultuur schetsen?
“Nederland is schatplichtig aan de BBC. Talloze programma’s die hier te zien zijn, vinden hun oorsprong in Engeland. Van comedyseries als Stiefbeen en Zoon (oorspronkelijk: Steptoe and Son), Laat maar zitten (Porridge) en In Voor- en Tegenspoed (In sickness and in health) in de vorige eeuw, tot Dit Was Het Nieuws (Have I got news for you), Tussen Kunst en Kitsch (The Antiques Road Show) en Heel Holland Bakt (The Great British Bake-off) in 2022.”
Koningin Wilhelmina
“Heel wat Nederlanders leerden de Engelse taal spreken dankzij Walter & Connie, de allereerste Engelse tv-cursus in de jaren zestig, elke dinsdagavond bij de NTS. Onze unieke band met de BBC gaat al terug tot de Tweede Wereldoorlog, toen koningin Wilhelmina via Radio Oranje de bezette natie toesprak vanuit de BBC-studio’s in Londen.”
Don´t mention the war
“Ander illustratief voorbeeld van de betekenis van de 100-jarige BBC op de Nederlandse samenleving is het feit dat het gezegde ‘Don’t mention the war’ uit Fawlty Towers recent een plekje heeft gekregen in de Van Dale. Zo zijn er meer uitdrukkingen uit BBC-comedys en dramaseries ingeburgerd. Denk aan: I am free (Mr Humphries in Are You Being Served?), Computer says no (bankbediende/receptioniste Carol uit Little Britain), Listen very careful, I will only say this once (‘Allo Allo ‘Allo ‘Allo) en The Bouquét Residence, the lady of the house speaking (Hyacinth Bucket in Keeping up appearances).”
In hoeverre moeten makers zich bij vertaalslagen aan formatregels van de BBC houden?
“Die formatregels zijn zeer strikt, vergelijkbaar met Disney. Vanzelfsprekend wordt hier en daar wat water bij de wijn gedaan, maar over het algemeen moeten buitenlandse programmamakers zich streng houden aan het origineel. Dat heeft ook een praktische kant; zodra men één buitenlandse producent of omroep wijzigingen laat aanbrengen en een ander daar lucht van krijgt, ontstaan grote discussies. Vasthouden aan het origineel is dan ook een manier om de kwaliteit te waarborgen.”
Kun jij voorbeelden geven waar dit moest?
“Of ‘Engeland’ bijvoorbeeld een vinger in de pap had bij de keuze van Chazia Mourali voor De Zwakste Schakel, de Nederlandse versie van The Weakest Link, is me niet bekend, maar RTL moest wel met de BBC afstemmen wie het ging presenteren. Bij dit format was wel een criterium dat de presentatrice overeenkomsten moest vertonen met de host in Groot-Britannië. En de Nederlandse versie van Top of the Pops was zó’n succes dat de BBC heeft overwogen om een eigen Top of the Pops tv-zender te lanceren, in het verlengde van MTV. Maar omdat er al zoveel BBC-zenders waren, zag men daar uiteindelijk van af.”
Welke BBC-vertaalslagen naar Nederlandse makelij vind jij het meest geslaagd?
“Toppers zijn Heel Holland Bakt, Tussen Kunst & Kitsch en Dit Was Het Nieuws. Ze voelen zo vertrouwd en zijn inmiddels zo ‘eigen’ dat je er amper bij stilstaat dat ze oorspronkelijk Brits zijn. Nederlandse makers kiezen meestal een andere benadering. Bij BBC-formats zit er toch altijd iets van humor of tongue in cheek in. Dat zie je bij Heel Holland Bakt, in de vertrouwde ‘comedy’-handen van eerst Martine Bijl en nu André van Duin, absoluut terug.”
“Maar er zijn meer BBC-formats succesvol ‘vertaald’. Denk aan De Modepolitie (geïnspireerd op What not to wear with Trinny and Susannah), Zo is het toevallig ook nog eens een keer (That was the week that was), De Uitdaging (Challenge Annika), Top of Flop (Juke Box Jury), Dancing with the stars (Strictly Come Dancing), Op zoek naar Evita (How to solve a problem like Maria) en De Zwakste Schakel (The Weakest Link).”
Bremmers noemt ook nog pareltjes van series. Wordt u al geholpen? Origineel: Are You Being Served? Wie betaalt de veerman? Who pays the ferryman? Pride & Prejudice met Colin Firth, Schone Schijn. In Engeland: Keeping up appearances. Fawlty Towers met John Cleese. The Onedin Line. James Herriot in All Creatures great and small. Maar ook Dalziel & Pascoe, I Claudius, Allo Allo, de absolute gekte in Absolute Fabulous of de boeiende documentaires van Louis Theroux.
Kun jij je een leven zonder Auntie Beeb voorstellen?
“Absoluut niét. Dat zou een verarming zijn voor het internationale medialandschap.“
Bron: BM
