“In 12 straten groen vergroenen bewoners met elkaar hun eigen straat”, vat Kuipers het programma in één zin samen. “Dus tegels eruit, groen erin. In elke provincie doen we een straat: van een klein dorpsstraatje tot een plein in een grote stad. Tussendoor zie je de persoonlijke verhalen van de mensen die er wonen. En die verschillen heel erg per provincie, want een buurtbewoner in Groningen is een heel ander type dan die in de Randstad.”
“De presentatie wordt verzorgd door Anita Witzier, Tim Hogenbosch en tuinexperts Martin Stuger en Anne Wieggers. Anita is de verbinder en mediator, degene die de persoonlijke verhalen haalt en tussen de mensen staat. Tim is boswachter, dus hij is van het bomen sjouwen en insectenhuizen bouwen, maar hij is ook de lachende noot en het aanspreekpunt voor de kinderen. Degene die ervoor zorgt dat het hele project goed verloopt, is Martin. Hij is een soort van projectmanager die de bewoners aanstuurt waar nodig, bij het ontwerpen en planten. Tips over hoe je groen op een duurzame manier onderhoudt, krijgen de kijkers van Anne.”
Overhoop
Voor er goed en wel kon worden gedraaid, was het team al maanden verder. “Rond april 2022 begonnen we met het werven van gemeentes. We waren natuurlijk afhankelijk van gemeentes die dit avontuur met ons aan wilden gaan én een deel wilden bijdragen. Voordat de samenwerking zwart op wit stond, waren er dus vooral een heleboel gesprekken. En als dat rond was, moest er nog een straat worden gevonden waar we zo groots konden vergroenen, want we haalden de boel echt helemaal overhoop. We hebben het niet over voortuintjes van mensen, we gingen in de weer met gemeentegrond waar rioolleidingen onder lopen. En tot slot had je nog de kwestie bewoners; die moesten er wel zin in hebben om zelf hun straat of plein onder handen te nemen.”
“Het was een megaproject dat veel flexibiliteit eiste. Door de lange looptijd van de draaiperiode was het lastig een vast team te formeren. Iedereen moest de agenda anderhalf jaar vrij kunnen houden. Dat was een flinke puzzel, maar we hebben geprobeerd zoveel mogelijk met mensen binnen KRO-NCRV te werken. Er stonden twee redacteuren, een productieleider en producer op. En in drukkere periodes kregen ze versterking van een of twee redacteuren, een stagiair en een tweede producer.”
“Zo’n grote productie gaat meestal naar een buitenproducent, maar dit was echt een interne productie van KRO-NCRV. Met een freelance regisseur en een samenwerking met NEP voor cameramensen. Op een draaidag gebruikten we twee ploegen voor camera en geluid uit een pooltje van tien, omdat het zoveel draaidagen waren.”
“Met al die mensen in
contact blijven, was
voor de redactie
het meeste werk”
“En dan hadden we ook nog te maken met de bewoners. Je moet je voorstellen dat we samenwerkten met zo’n twintig à dertig bewoners uit twaalf straten. We hebben dus een jaar lang zo’n driehonderd mensen geleid. Mensen die het niet gewend waren om deze fysieke arbeid te leveren. Een groepsapp per straat bood uitkomst. Zo kon de redactie constant blijven communiceren. Wat gebeurt er in de straat? Waar moeten we inspringen? Met al die mensen in contact blijven, was voor de redactie het meeste werk.”
Sleutelspelers
Voor dit programma was het team niet alleen tv aan het maken. “We waren ook een soort aannemer in groen. We moesten van tevoren bedenken hoeveel werk het was om alle tegels eruit te halen, of de bewoners dat met elkaar zouden redden, hoeveel planten er in een perk pasten, wat voor grond erin moest, hoelang het duurde voordat het allemaal was gegroeid, en ga zo maar door. Er zijn nu eenmaal dingen die de bewoners niet zelf konden doen.”
“Het was even zoeken voor mij als eindredacteur hoe je zoiets aanvliegt. Ik had een aannemer nodig die ook snapte wat televisie maken is. Want wij weten hoe je verhalen maakt en hoe je een programma in elkaar zet, maar niet hoe je een boom over huizen takelt of hoeveel betonbanden je nodig hebt. Dat maakte 12 straten groen soms ook wel zwaar om te maken. Gelukkig was daar Wim Vroege, die veel als aannemer voor grote tv-productiebedrijven werkte, en plantenexpert Martin. Zij gaven ons de informatie die wij nodig hadden. Zonder hen hadden wij dit niet kunnen doen. Het zijn echt twee sleutelspelers in het programma.”
Vooral omdat het klussen niet altijd van een leien dakje ging. “We hebben veel zorgen gehad over de droogte aan het begin van de zomer. Al het groen stond er toen net in! Er was veel water nodig en zeker op plekken waar mensen niet veel te besteden hadden, was het spannend of het groen de droogte zou overleven. In Leeuwarden was er juist weer driehonderd liter water de straat ingestroomd, omdat een wateropslag was geraakt. Toen zijn we echt gered door onze life savers Wim en Martin die wisten hoe we het moesten oplossen.”
Tachtig draaidagen
Hoe ziet zo’n draai-jaar er ongeveer uit? “Over het hele jaar hadden we zo’n tachtig draaidagen, zo’n zeven of acht per straat. Waarvan de eerste dag vooral ‘op’ ging aan de kennismaking van het presentatieteam en de bewoners. Vervolgens gingen de bewoners zelf ontwerpen: wat willen we nou eigenlijk in onze straat? En wipten ze de eerste tegel eruit. Op de zogenaamde winterklusdag ging al het beton eruit en werden bomen geplant zodat die goed konden wortelen. En op de lenteklusdag kwam al het andere, duurzaam gekweekte, groen erin. Daarna gaven we het zo’n drie, vier maanden om te groeien en eindigden we met de terugkomdag.”
“Sommige straten zijn veel
groener geworden dan we
hadden gehoopt en dat is zo gaaf”
“Het draait uiteraard om het groen. Sommige straten zijn veel groener geworden dan we hadden gehoopt en dat is zo gaaf. Maar dit programma gaat ook zeker over de mensen. Een man wiens vrouw niet meer lang te leven heeft en alleen het pleintje nog heeft om naar buiten te gaan. Een straat waar mensen geen contact met elkaar hebben, maar ineens samen een boom staan te planten. En als je ziet hoe blij mensen ermee zijn, dat ze vrolijker worden als ze de deur uitstappen en tegen een boom aankijken en hoe het voor verbinding zorgt, omdat ze het samen moeten onderhouden. Dan zie je dat het vergroenen van een straat sociaal gezien ook veel kan doen.”
“Natuurlijk ontstond soms conflict, want niet alle meningen zijn altijd hetzelfde. Meestal gebeurde dat al bij het ontwerpen. Maar ook in de uitvoering en het onderhoud konden mensen zich aan elkaar ergeren of het oneens zijn. Zo hadden we in Veenendaal een straat aan het water. Een deel van de bewoners wilde groen in het water met vissenbossen en het andere deel wilde dat absoluut niet. Martin keek dan of het realistisch was en Anita sprak met de mensen. Uiteindelijk hebben ze het vissenbos en is er zelfs een bever op afgekomen. Dus nu vindt nagenoeg iedereen het fantastisch. Vergroenen doet veel met de biodiversiteit en daar worden mensen blij van.”
Doorgroeien
“Zelf dat resultaat zien; straten die zijn ontploft qua groen, met veel meer insecten en vogels, dat is mooi. Juist omdat we als omroep iets achterlaten wat blijvend is. En het zal alleen maar doorgroeien. Hoe fantastisch is dat? Dat is wat dit programma, denk ik, ook sympathiek maakt. Je ziet dat de bewoners, door zelf dingen te doen, meer naar hun straat en elkaar omkijken.”
“We zijn allemaal bang voor klimaatverandering en dat merk je steeds meer. Vanuit KRO-NCRV geloven we er heel erg in dat je zelf klein kunt beginnen. Een betere wereld begint echt bij jezelf. Dus met dit programma willen we handvatten bieden aan alle kijkers. Dat als je iets wilt doen tégen klimaatverandering, vóór de natuur, het voor iedereen haalbaar is om de eerste tegels te wippen. Je kunt er heel lang over praten, er boos om worden of protesteren, maar het begint bij je eigen tuin, balkon, straat of plein.”
Anita Witzier, presentatrice
Terwijl Tim Hogenbosch ‘bomen sjouwt’, de kinderen bezighoudt, grapt en grolt, verzorgt Anita Witzier de persoonlijke verhalen van de bewoners.
Zij zegt: “Mijn man en ik fietsen elk jaar een week op een bestemming in Nederland. We komen zoveel versteende straten tegen, dat is niet normaal! Het is ook substantieel warmer in zo’n straat, dat merk je meteen. Want als je daarna onder de bomen door loopt of fietst, is dat een verademing. Daarnaast zijn die straten ook gewoon een gruwel voor het oog. We worden ons elk jaar weer bewust van het feit wat groen doet voor de mens en de omgeving. Je weet het wel, maar om het in de praktijk te ondervinden, wat ik met 12 straten groen heb ervaren, is wat anders. Het is echt een win-win situatie als je straten zo intensief gaat vergroenen.”
“We waren voor het programma in een straat met aan weerszijden flats van drie of vier hoog, gebouwd op een parkeergarage. Daar konden we geen bomen planten, daar moesten we met bakken werken. Die straat is desondanks werkelijk fantastisch geworden. Verbluffend! Het is ook zo veelomvattend; wij weten nu dat als bewoners zelf het heft in handen nemen om hun straatje te vergroenen, het echt graden scheelt in de zomer. En we gaan steeds warmere zomers krijgen.”
Band opbouwen
“Ik merk aan de bewoners dat het echt iets met ze doet. Wat ik ontzettend leuk vond om te zien, was dat mensen die voorheen niet of nauwelijks met elkaar omgingen, nu koffie met elkaar drinken. Of dat ze makkelijker bij elkaar aankloppen voor hulp of een praatje. Als je een beroep moet doen op elkaar, in dit geval het vergroenen van een plein of straat, dan kom je automatisch meer met elkaar in contact. Het zien van die ontwikkeling tussen bewoners vond ik heel mooi.”
“Wat me is bijgebleven, en wat met name Tim Hogenbosch erg leuk vond, waren de lokale specialiteiten in elke gemeente. Voornamelijk bij de kennismaking. Bossche Bollen, Twentse koeken, Limburgse vlaai en kibbeling. Soms werden we echt overvoerd, maar het was allemaal heerlijk. En ik heb met sommige bewoners een band opgebouwd. Als je een paar dagen intensief met elkaar optrekt, dan heb je het ook over intieme dingen.”
Credits 12 straten groen
Opdrachtgever: KRO-NCRV
Productiebedrijf: KRO-NCRV
Regie: Jannes Drop, Barbara Kuipers
Presentatie: Anita Witzier, Martin Stuger, Tim Hogenbosch, Anne Wieggers
Productieleiding: Antoinette Kraal
Producer: Caroline Naarding
Productieassistent: Frederique van den Houten, Eva Lith
Eindredactie: Barbara Kuipers
Redactie: Anneloes van der Hurk, Janita van Kessel, Lisa Jansen, Josje Hazenberg
Camera: NEP
Montage: Next Edit
Geluid: NEP
Lengte (in minuten): 45
Aantal afleveringen: 12
Aantal draaidagen: 75
Gedraaid op camera: FS7
Datum eerste uitzending: 2 september, 19.00 uur, NPO 1
Bron: BM/Merel de Klerk
Foto’s: KRO-NCRV/Darren Smith/Remo Modderkolk
