Journalistiek baken
Het is me in deze tijden van corona een doorn in het oog: de ongefundeerde berichten die je om de oren vliegen via Facebook, Twitter en WhatsApp, en die zelfs door mensen die ik als echt niet onnadenkend beschouw toch klakkeloos worden gedeeld.
Terwijl betrouwbare informatie, afkomstig van een onafhankelijke bron, juist nu van vitaal belang is. En daar ligt één van de kerntaken van de publieke omroep: het brengen van betrouwbare feiten via onafhankelijke kwaliteitsjournalistiek. Een goed voorbeeld daarvan is Medialogica (HUMAN), waar de redactie diverse fake news berichten rondom corona ontkrachtte.
Een ander voorbeeld is Pointer (KRO-NCRV), het datajournalistieke platform van NPO 2, dat op basis van de data de berichtgeving rond corona factcheckt en visualiseert. Maar ook rondom andere onderwerpen bekijkt Pointer wat waar en niet waar is, op basis van de feiten en de cijfers. Het platform bestaat nog maar een jaar dus het is fantastisch dat de makers van dit platform onlangs de felbegeerde Tegel, de belangrijkste journalistieke prijs van Nederland, hebben ontvangen. Pointer heeft al diverse berichten van complotdenkers weten te ontkrachten door in de data te kruipen en volhardend te checken: waar komt dit nou vandaan, wat wordt er beweerd, en is daar bewijs voor?
Het is namelijk steeds makkelijker om desinformatie te maken, en het wordt steeds lastiger om fake-video’s van echte te onderscheiden. Om hier een goed tegenwicht tegen te kunnen bieden is een veilige online omgeving, onafhankelijk van de grote tech-bedrijven, onontbeerlijk. Dat is de belangrijkste reden dat de NPO onlangs partner werd van PublicSpaces. We ondersteunen diverse onderzoeken en implementatieprojecten van dit initiatief, die gestart is door een coalitie van non-profit organisaties, en die inmiddels op Europees niveau flink aan de weg aan het timmeren is. We participeren onder andere in een project rond ‘proof of provenance’: via een soort watermerk kun je straks zien of een video of een bericht echt van de genoemde bron komt, of dat deze later nog bewerkt is.
Maar PublicSpaces doet meer. De organisatie houdt zich bezig met vraagstukken rondom onder andere tracking, datavergaring, authenticatie, transparantie en privacy. Eén van de oprichters van PublicSpaces, Marleen Stikker, sprak zich in april al negatief uit over het voornemen van de overheid om zelf in sneltreinvaart een corona-app te bouwen, vanwege de moeilijkheid om dit privacy-proof te doen. Na de mislukte ‘app-athon’ is hier gelukkig voor een versnelling lager gekozen, en worden nu allerlei experts betrokken om een veilige, open source app te ontwikkelen. Waarvan de we de eerste versie overigens nog steeds niet hebben gezien.
Maar het is vrijdag, het is bijna weekend, en ik ga dus nu in mijn ‘veilige’ NPO-app de deze week gemiste afleveringen van de goede NPO 3-dramaserie Dertigers (BNNVARA) terug kijken. Een aanrader, ook voor (net-)veertigers! Fijn weekend allemaal!
Marije Andela
Hoofd Online NPO